नामनेचें तीर्थथळ आसून तें ‘कामाख्य़ा’ ह्या नांवान वळखतात.
आसाम राज्यांत गुवाहाटी सावन तीन मैलांचेर नीलाचल पर्वताचेर हे देवीचें देवूळ आसा. हें एक नामनेचें शक्तिपीठ आसा. कालिकापुराणांत सतीची योनी गळून ह्या पर्वताचेर पडली आनी तो पर्वत निळो जालो, अशें सांगलां. ह्या पर्वताक शिवाचें प्रतीक मानलां. हे देवीक ‘कामाख्या’ नांव कित्याक पडलें ताचें कारण शिवान अशेतरेन सांगलां:
शिव म्हण्टा- नीलाचलाचेर देवी म्हजेकडेन रममाण जावपाखातीर गुप्त रुपान येताली, म्हूण तिका कामाख्या नांव पडलें (कालिका पुराण ६१). कामाख्या मंदीर हें शक्तिपूजेचें एक मुखेल थळ आसा. कामाख्या हें नांव सुमोच, कोमोच आनी हेर ऑस्ट्रीक उतरांचें संस्कृतीकरण आसा, अशें डॉ. काकती हाचें मत आसा.
इ.स. आठव्या शतमानांत रचिल्ल्या वज्रतंत्रांत आनी धाव्या शतमानाच्या सुमाराक कालिका पुराणांत, कामाख्यामंदीर हें तांत्रिक पूजा केंद्र म्हूण प्रतिश्ठित आसा.
“सर्वत्र विरला चाहं कामरूपे गृहे गृहे” --(तंत्रचूडामणी पीठमाला)
अर्थ: कामाख्या म्हण्टा: हांव सगळेकडेन दुर्लभ आसा. पूण कामस्वरुपांत म्हजो वास (अस्तित्व) दरेका घरांत आसा.
पूर्विल्ल्या काळांत गारो लोक कामाख्ये पूजारी आशिल्ले. काळांतरान ब्राम्हणाक ती सुवात मेळ्ळी.
पयलीं 'नरक' ह्या राजान आनी उपरांत 'कोच' राजान, ब्राम्हणांक ह्या आसमंतांत हाडले, अशें सांगतात. कामरुपांत शक्तिपंथाचो प्रसार नरक राजान केलो. ताणें कामाख्येक कालीकडेन एकरूप मानून तिची उपासना सुरू केली. ब्राम्हणाचो ह्या सुवातेंत अधिकार सिध्द जालो. तिचे भोंवतणी नव्योनव्यो कथा, आख्यायिका तयार जाल्यो. कालिका पुराणांत सतीची कथा सांगल्या तें ताचेंच प्रत्यंतर आसा. मूळचें कामाख्या मंदिर आर्यपूर्व पध्दतीचें आशिल्लें, अशें सांगतात. हें मंदिर सोळाव्या शतमानांत मुसलमानांनी मोडून उडयतकच इ.स. १६६५ वर्सा कोचराजा नरनारायण हाणें हिंन्दू शिल्पपध्दतीन तें देवूळ बांदलें.
कामाख्येविसशीं दोन आख्यायिका आसात, त्यो अश्यो.
१. राजा नरक देवीच्या रुपाचेर सामको भुललो. ती आपली घरकान्न जावची, अशें ताच्या मनांत भरलें. देवीक हो तचो बेत आवडलो ना. म्हूण तिणें राजाक अट घाली, जर रातीभितर म्हजें देवूळ बांदशीत, तलाव खणशीत आनी दोंगराच्या माथ्यामेरेन फातराचो रस्तो तयार करशी तर हांव तुजी बायल जातां. राजान ती अट मान्य केली. तेप्रमाण इतलें सगळें बांदकाम एकेच रातींत राजान पुराय करीत हाडलें तें पळोवन देवी भियेली. तिणे बेगोबेग कोंब्याक साद घालपाक लायलो. अशेतरेन देवीन आपली सोडवणूक करून घेतली.
२. दर सांजवेळा धुपारतीच्या वेळार देवी मंदिरांत नृत्य करताली. त्यावेळार सगळी दारां बंद आसतालीं. कोणाकूच तें नृत्य पळोवपाची परवानगी नासली. पूण त्यावेळार कोच राजाक देवीचें तें नृत्य पळोवचें, अशी ओड लागली. ताणें पूजाऱ्याक फटोवन दाराचे खांचींतल्यान ते नृत्य पळेलें. देवीक हें कळटकच देवी रागार जाली. तिणें पुजाऱ्यांचें मस्तूकच कातरून उडयलें. तेन्नासावन कोच राजा केन्नाच देवीच्या देवळांत गेलो ना.
गुवाहाटीच्या कामाख्या देवळांत मूर्त ना. देवळाचे भितल्ले होंवरेंत एका फातरेचेर योनीची आकृती कोरांतिल्ली आसा. तिचे लागीं एक झरो आसा. ताच्या व्हांवत्या उदकान ती फातर सदांच भिजिल्ली उरता. ह्या योनी प्रतीकाचेर फुलां, पत्री घालून तिची पूजा जाता. हांगाचे पूजेचो विधी कालीचे पूजेसारको आसता.
आसामांत, दर वर्सा आषाढ म्हयन्यांत अंबुवाची परब जाता.
गोयांत, फोंडें म्हालांतल्या शिरोडें गांवांत श्री कामाक्षीचें देवूळ आसा. तें मूळ साश्ट म्हालांतल्या राय गांवांत आशिल्लें. इ.स. च्या सोळाव्या शतमानांत बाटाबाटीक लागून त्या जाग्यावेल्यान तें तेन्नाचे आदिलशाही राजवटीचे आयचे सुवातेर आयलें.
हे देवतेचे कुळावी म्हाजन कौशिक, वत्स आनी अत्री गोत्रांचे माध्व संप्रदायाचे, गौड ब्राम्हण सारस्वत आसात. तांचीं मूळ आडनांवां अशीं:
कौशिक गोत्री: केणी, नैईक, रायकार, पै फोंडेकार, पै रायकार, उजो, हळदुर्गा, पै धुंगट, प बीर, बाळगी, कोटी.
अत्रि गोत्री: कामत बुडकुले
अत्रि वत्स: आचारी
तेभायर श्री शांतादुर्गा देवस्थानांत, कवळेंच्या आठव्या वांगडाचे कौशिक गोत्री कुळावी (श्रीधर पै, पुनरेकर आनी हेर) हांची पालवी देवी श्री कामाक्षी आसा. रायकार उपनांवाचे दैवज्ञ ब्राम्हण, हे देवतेचे पूर्वापार भजक आसात. ते पूर्वापार परंपरेप्रमाण गर्भगारांत वचून पूजाअर्चा करतात. ह्या देवस्थानाची वर्सुकी जात्रा माघ कृष्ण पक्षांत महाशिवरात्रे दिसा आरंभ जाता आनी फाल्गुन शुक्ल दशमीदिसा सोंपता.
- - विनायक नारायण शेणवी धूमे
कामीण:
एक रोग. रगतांत 'बिलिरुबीन' (Bilirubin) ह्या नांवाचें द्रव्य वाडून जेन्ना कात तशेंच मुतपाक हळडुवें जाता, तेन्ना कामीण जाली अशें म्हण्टात. बिलिरुबीन हें द्रव्य रगतांत 'हेमॉग्लॉबीन' नांवाच्या द्रव्यापसून तयार जाता.
मनशाक कामीण तीन कारणांक लागून जावंक शकता:
१. रगतांत दोश आसप. हाका लागून रगतांत ज्यो तांबड्यो पेशी आसतात, तांचो इबाड जाता आनी रगतांतले बिलिरूबीन वाडटा.
२. यकृताक (liver) दोश आसप वा थंय रोगजंतूंचो शिरकाव जावन लागण जावप. हाकाय लागून रगतांतले बिलिरुबीन वाडटा.
३. दुसऱ्या खंयच्याय इंद्रियांक बादा जावन रगतांतलें बिलिरुबीनाचें प्रमाण वाडप. देखीक: 'पांक्रेयश' ह्या इंद्रीयाक कॅन्सर जावप.
यकृतांत 'इन्फेक्शन' वा रोगजंतूंचो शिकराव जावन जी कामीण जाता ताका 'हेपाटायटीस्' (Hepatitis) वा यकृतजोर म्हण्टात. जेवणाखाणाची नितळसाण सारकी नासली म्हण्टकच मुसांवरवीं ह्या रोगचो प्रसार जाता. ह्या कारणाक लागून जेन्ना कामीण जाता तेन्ना रगताची तपासणी करतकच यकृत सारकें चलना, अशें दिसून येता.
रगतांत दोश आसून जेन्ना कामीण जाता तेन्ना यकृत सारकें चलता आनी यकृताचे जे रगतांत तपास करतात, ते सगळे तपास सारके आसतात. ह्या कारणाक लागून जेन्ना कामीण जाता तेन्ना खरस येवप, अशक्तताय येवप, काळजांत कलकलप, मात्शी खोंकली येवप अशे तरेचीं लक्षणां दिसूंक लागतात. ह्या वेळार रगतांत पांडुरोग (anaemia) जाल्लो आसता.
यकृत जेन्ना सारकें चलना म्हळ्यार तातूंत रोगजंतूंचो शिरकाव जावन 'इन्फेक्शन' जाता तेन्ना ओंकारो येवप, जोर येवप, रुच नासप, वीट दिसप असले तरेचीं लक्षणां दिसतात. हो रोग 'व्हायरस' रोगजंतूंपसून जाता. कामणीचे 'व्हायरस' इलेक्ट्रोनिक सूक्ष्मदर्शकांतल्यानूच दिसूंक. हे रोगजंतू उदक वा जेवणखाण हांचेवरवीं मनशाचे कुडींत रिगतात आनी यकृताक इन्फेक्शन करतात. चड प्रमाणांत 'हेपाटायटीस्' जाल्यार वा परत-परत हें दुयेंस जायत जाल्यार यकृत सामकेंच इबाडता. अशा वेळार त्या रोग्याक 'सीरॉसिस' (Cirrhosis) वा यकृतबाधा जाली, अशें म्हण्टात.
हे तरेचे इन्फेअक्शन एकेक फावट शिजोवंक नाशिल्लें सिरींज वा सूय वापरीत जाल्यार तशेंच जेन्ना रक्तदान करतात त्या वेळार जावपाची शक्यताय आसता. हाका लागून जेन्ना रक्तदान करतात तेन्ना रगत काडटात तें तपासून ताका दुयेंस ना, हाची खात्री करची पडटा.
यकृताचें इन्फेक्शन वा hepatitis हो रोग व्हायरस रोगजंतूंपसून जाल्ल्यान हाचेर रामबाण अशें वखद ना. ह्या रोगजंतूंक मारून उडोवपी वा तांची वाड आडावपी वखद अजून 'ॲलोपथी' ह्या वैजकी शास्त्रांत सांपडूंक ना. ह्या रोगाचेर कांय आयुर्वेदीक उपाय आसता. तशेंच ह्या
