फळ मेळूं येता.
या झाडाचो उगम पाराग्वे ह्या देशांत जाल्ल्याचो उल्लेख आसा. तशेंच 1548 त हें झाड भारतांत आयलें म्हणपाचीय नोंद मेळटा. थायलँड, चीन, अमेरीका, ब्राझिल, फिलिपायन्स, मेक्सिको ह्या देशांत अनसाची लागवड मोट्या प्रमाणांत जाता. भारतांत मेघालय, आसाम, त्रिपुरा, अस्तंत बंगाल, गोंय, महाराष्ट्र तशेंच उत्तर प्रदेश, आंध्र प्रदेश, तामीळ नाडू ह्या राज्यांतल्या कांय वाठारांनी अनसाची लागवड मोट्या प्रमाणांत जाता. गोंयांत चडशा सुवातींनी अनसाच्या पिकाची लागवड सुपारी, माड तशेंच काजूच्या पिकांमदीं मिश्र पीक म्हूण जाता. गोंयच्या पोरसांनीय ह्या पीकाक स्थान आसा.
अनसाच्यो जायत्यो जाती आसात. तातूंतल्यो जायन्ट कीव, जायन्ट क्वीन आनी मॉरीशस ह्यो जाती चड उत्पन्न दितात. तांची खाशेलपणा अशीः 1.जायन्ट कीवः ह्या जातीचीं फळां मोटीं आनी वजनाक सुमार 1.5 ते 2.5 किलो आसात. हीं फळां खावपा खातीर तितलींशीं वापरीनात. हीं फळां चडशीं कारखान्यांनी कॅनींग करपाक वापरतात. 2. जायन्ट क्वीनः जायन्ट कीव जाती परस ह्या जातीचीं फळां आकारान ल्हान आसतात.हांचें वजन सुमार 0.9 ते 1.3 किलो ग्रॉम आसता. ह्या फळांक बरो वास येता आनी फळ खावपाकूय रूचीक लागता. 3. मॉरीशसः ह्या जातीचें फळ मध्यम आकाराचें आसून गोडयेक बरें आसता. ह्या भायर कांय थळाव्यो जाती वापरांत आसात. ह्या थळाव्या जातीचें उत्पन्न कमी येता पूण त्याच वांगडा त्यो पावसाच्या उदकाचेर जगपाक शकतात.
अनसाचें पीक 22° ते 32°से. ह्या तापमानांत बरे तरेन जाता. समूद्र सपाटीपसून 1100 मी. उंचायेचेर मेरेन हें पीक जावपाक शकता. अनसाक हलकी जमीन मानवता. अनसाची लागवड करपाखातीर, अनसाचे शेंडे वापरतात. हे शेंडे तीन प्रकाराचे आसतात. खोडाच्या मुळांकडल्यान येवपी शेंड्याक ‘सकर’ अशें म्हणटात, खोडाच्या मदल्यान येवपी शेंड्यांक ‘स्लीप’ अशें म्हणटात, जाल्यार अनसाच्या माथ्यार जो शेंडो येता ताका ‘क्रावन’ अशें म्हणटात. ह्या तीनूय प्रकाराचे शेंडे वापरून अनसाची लागवड करपाक जाता, पूण मुळाकडले शेंडे वापरल्यार पीक बेगीन म्हळ्यार 18 म्हयन्यांनी तयार जाता. तेखातीर असले मुळाकडले बरे शेंडे घेवन 60×15 सेंमी. इतलें अंतर दवरून लायतात. लागवड जूनांत जावं ऑक्टोबर- नोव्हेंबर म्हयन्यांत करतात. अनसाचें चड उत्पन्न मेळचें म्हूण सेन्द्रिय साऱ्यावांगडा रसायनीक साऱ्याचोय वापर करतात. दर हेक्टरी 600 किलो नत्र आनी 600 किलो पोटॅशचो वापर करतात. अनसाक नडणेचो बरोच त्रास जाता. तेखातीर वेळावेळ नडणी करची पडटा. डाय-युरोन हें वखद हेक्टरी 3 किलो ह्या प्रमाणांत मारूनूय नडणेचेर नियंत्रण दवरपाक जाता. अनसाक दोन दोन म्हयन्याच्या अंतरान तीन फावट माती काडटात. अनसाक उदक खूब कमी लागता. चडशो जाती पावसाच्या उदकाचेर जगता. चड उत्पन्न दिवपी अनसाच्या जातीक दर 20-25 दिसांनी उदक दिंवचें.
अनस लायतकच 12-13 म्हयन्यांनी फुलता आनी उपरांत 5-6 म्हयन्यांनी फळ तयार जाता. फळाचो थोडोसो हळडुवोसार रंग जालो म्हणटकच अनस तयार जालें म्हूण समजतात. जानेवारी- मार्च म्हयन्यांत अनशीक फुलां येतात आनी जून- ऑगस्टमेरेन फळां तयार जातात. पूण कांय संजीवकाचो वापर केल्यार अनस केन्नाय फुलोवपाक येता. अनसाचें हेक्टरी 70-90 टन उत्पन्न मेळटा.
अनसाच्या फळाची भायली साल खडबंडीत आनी चेपाचेपांची आसता. ह्या चेपांक दोळे अशें म्हणटात आनी प्रत्येक दोळ्याच्या माथ्यार ल्हान आकाराच्यो खरखरीत पाकळ्यो आसतात. फळाच्या गरांत खूब प्रमाणांत शिगरां आसतात आनी फळाच्या मदेगांत माव आसता. गरामदीं पिंगशा रंगाच्यो लांबट, चेपांचेपांच्यो बियो आसतात. पिकिल्लें अनस गोड, रुचीक आनी पौष्टिक आसता. अनसाच्या फळांत ‘अ’ आनी ‘ब’ जीवनसत्व चड प्रमाणांत जाल्यार ‘क’ जीवनसत्व थोड्या प्रमाणांत आसता. ह्या फळांत लोखंड, मॅग्नेशियम आनी कॅल्शियम हीं खनिजां आसतात. अनसाच्या फळापसून जॅम, जॅली तशेंच हालवो तयार करतात. अनसाच्या पानांपसून जी किसरां (fibres) मेळटात, ताचेपसून साक, राजू, तरेकवार पोतयो, जमखनां तयार करतात. अनस खातकच वा ताचो रोस काडल्या उपरांत जो चोथो उरता तो चोथो गोरवांक खावड म्हूण दितात.
अनसांक किडीचे आनी हेर रोग सहसा जायनात. पूण केन्नाकेन्नाय ‘मिलीबग’. ह्या किडीच्या रोगाचो आनी ‘हार्टरोट’ ह्या रोगाचो त्रास जाता. मिलीबग ही कीड झाडांतल्यान रोस चोखून घेता, ताका लागून झाड सुकता आनी मरता. ह्या किडीच्या नियंत्रणाखातीर थाटमेट- 10 जी हें वखद हेक्टरी 20 किलो ह्या प्रमाणांत वापरतात. ‘हार्ट रोट’ हो रोग शेतांत उदक चड प्रमाणांत सांठून उरत जाल्यार जावपाची चड शक्यताय आसता. ह्या रोगाचेर नियंत्रणा दवरपाखातीर उदकाचो बरो निचरो करतात, तशेंच शेंडे लावच्या पयलीं ते 0.4 टक्के ‘डायफोलटन’ ह्या विद्रावांत बुडोवन दवरतात.
-विश्राम गांवकार
संदर्भः 1. Chadha, Dr. K.L., ‘Pineapple Cultivation’, Indian Institute of Horticultural Research Bangalore. 1984; 2. Wealth of India, Raw Materials, Vol 1-A Publication and information Directorate, New Delhi. 110012. 1985. अनात्मवादः अनात्मवाद म्हळ्यार आत्मवादाचो विरोधी सिध्दान्त. आत्म्याचो निशेध करपी वाद म्हळ्यार अनात्मवाद. आत्मवाद ब्राह्मणपरंपरेंतलो आसून ताजो संबंद श्रौतदर्शना कडेन येता. अनात्मवाद श्रमण परंपरेंतलो आसून ताजो संबंद बौध्ददर्शनाकडेन येता. पालिभाशेंत ताका अनात्तवाद अशेंय म्हळां. नैरात्म्यवाद वा पुद्गलप्रतिषेधवाद हींं ह्या वादाक पर्यायी नांवां आसात.
बुध्द हो अनात्मवादी आशिल्लो. अनात्मवाद हो बुध्ददर्शनाची बुन्याद जावन आसा. कांय लोकांच्या मतान अनात्मवादांत आत्म्याचें अस्तित्व पुराय ना करून उडयलां. तेखातीर हो वाद म्हळ्यार आत्म्याचो अनस्तिवाद वा भौतिक वाद जावन आसा. पूण हो विचार चुकीचो. बौध्ददर्शनांत अनात्मवाद वयल्या अर्थान आपणावंक ना. बुध्दान ताका शाश्वतवाद आनी उच्छेदवाद ह्या दोन एकांतीक वादांमदलो रस्तो- मध्यमा प्रतिपद म्हळां. शाश्वतवादाचो सिध्दान्त ‘आत्मो हो नित्य, कूटस्थ, चिरंतन आनी एकरूप आसा’ अशें मानता. उच्छेदवादाचो सिध्दांत, आत्मो नाच अशें मानता. बुध्दान अनात्म वादाक दोनूय
