ओडून घेता आनी शंखाचें दार नाखटान बंद करता. भक्ष्य धरप, दुस्मानाचेर झडप घालप आनी आपली राखण करून घेवप हें नाखटांच्या दांग्यांचें काम जावन आसा. शंखवासी कुल्लेच्या शंखाच्या भायल्या भागार स्पंज, हाय़ड्रॉइट वा दर्यांतले वनस्पतीची खूब वाड जाल्ली आसता. शंखवासी कुल्ली, हे सगळे प्राणी आपले राखणेखातीर पोसता. कुल्लेच्या अन्नांतलो कांय वांटो तांकां मेळटा आनी ते प्राणी कुल्लेची दुस्मानापसून राखण करतात.
उश्ण कटिबंधांतल्यो ‘सीनोबॉयटिडी’ कुळांतल्यो शंखवासी कुल्ल्यो खूबदां दर्यापसून पयस जमनीर येतात पूण परत दर्यांत धांवतात.
- - कों. वि. सं. मं.
कुवेत:
दौलत अल् कुवेत. इराणी आखाताचे वायव्येवटेन आशिल्लें राज्य. क्षेत्रफळ २४,२८० चौ. किमी. अक्षांश ४५० उदेंत, रेखांश ३०० उत्तर. लोकसंख्याम १७,९१,००० (१९८६). हाचे उत्तरेवटेन आनी अस्तंतेवटेन इराक, अस्तंत आनी दक्षिणेवटेन साउदी अरेबिया जाल्यार उदेंतेक इराणचें आखात आसा. दक्षिणेवटेन साउदी अरेबिया आनी कुवेत हांचेमदीं सुमार ५,७०० चौ. किमी. चो तटस्थ वाठार आसा, पूण थंयच्या सैमीक संपत्तीचेर दोगांयचो हक्क आसा. मसकन, औहा, अल् वर्बा; अल् केल्बर, उम्म अल्-मरादिम, उम्म अल् नामी कारु, बुबियान, फायलाका ह्या जुंव्यांचो कुवेतांत आस्पाव जाता. पूण फायलाका ह्या एकाच जुंव्याचेर मनशांचो राबितो आसा.
भूंयवर्णन: रेंव आनी चिखलान भरिल्ली कुवतेची भूंय वाळवंटाभशेन आसा. एक लांब दोंगुल्ली अल् अहमदीसावन (उंचाय ११२ मी.) नैऋत्य वाठारामेरेन (उंचाय २७४ मी.) पातळ्ळ्य़ा. उंचायेचे नदरेन समुद्रथरासावन दक्षिण तोंकामेरेनचो वाठार सुमार १००० मी. ऊंच आसा. हेर कडेन दर्यादेगांचेर खारी चिखलाची भूंय आसा. ह्या देशांत न्हंयो नात.
वनस्पत, मोनजात आनी हवामान: कुवेत शार आनी ताचे भोंवतणचो कांय वाठार सोडल्यार हांगा हेरकडेन पाचवेपणाची सुलूस लेगीत मेळप कठीण. हांगाची वनस्पत म्हळ्यार ल्हानसान झोपां आनी कांट्यांचे मोटवे रुख. वसंत ऋतूंत कांयकडेन तण दिश्टी पडटा. चिखलाच्या वाठारांनी खारे हवेंत वाडपी कांय वनस्पत आसा. मोनजात तर थळावी अशी ना. गिमाच्या दिसांनी तापमान सुमार ४२ ० से. आसता. ह्या दिसांनी वायव्येवाटेंतल्यान येवपी ‘शमल’ वारें वातावरणांत थंडसाण हाडटा. गीम सामकोच सुको आसलो, तरी ऑगस्ट-सप्टेंबर म्हयन्यांत ओलसाणीचें (humidity) प्रमाण ९०% आसता. शिंयाळ्यांत हवामान बरें आसता. गिमाच्या दिसांनी चडांत चड तापमान जरी ५२ ० सें. ते ७४ ० से. मेरेन पावलें तरी शिंयाळ्यांत तें उणें जाता. कांय भितरल्या वाठारांनी तर तें हिम पडपाच्या लागीं आसता. शिंयाळ्यांत वादळांक लागून सुमारम २.५ सेंमी ते १७ सेंमी. मेरेन पावस पडटा.
इतिहास: इ.स. पयलीं ५२५ त, कुवेताचे भारताकडेन वेपारी संबंद आशिल्ले अशे फायलाका जुंव्याचेर जाल्ल्या पुराणवस्तु संशोधनावेल्यान दिसता. त्या उपरांतच्या इतिहासांत सातव्या शेंकड्यांत पैगंबराचे मुस्तींत इस्लामचो स्वीकार, १७१६ त अरबी अनीज लोकांचो दर्यादेगांचेर राबितो आनी १७५६ वर्सा अल् सबाह घराण्यांतल्या मनशाची सुलतानाच्या पदार मान्यताय ह्यो म्हत्वाच्यो घडणुको आसात. हेच घराणें आयजमेरेन राज्य करता. शेख अब्दुल्ला अल सबाह (१८६६-९२) हाचे राजवटींत अल् रशीद आनी अल् सोद हांचेमदीं झगडीं जालीं. तुर्कस्थानान अल् रशीदाक फाटबळ दिवन कुवेत आपले सत्तेखाला हाडपाचे यत्न केले. १८९९ त तुर्कस्थानच्या भयान कुवेतान ब्रिटनावांगडा कबलात केली. हे कवलातीक लागून दुस्मानांच्यो घुरयो सोंपल्यो. १९१४ त ब्रिटीश राखणेखाल कुवेत एक स्वतंत्र राज्य म्हूण घोशणा जाली. १९६१ त पोरनी, १८९९ तली कबलात सोंपली आनी कुवेत पुरायपणान मुक्त जालें. ह्या वेळार इराकान कुवेताचेर घुरी घाली आनी ताचेर आपलो हक्क सांगलो. ब्रिटीश आनी उपरांत अरब लीगच्या सैन्यान कुबेताक पालव दिलो आनी इराकाक १९६३ त कुवेताचें स्वतंत्र अस्तित्व मान्य करचें पडलें. १९६२ त हांगा नवें संविधान लागू जालें. १९६३ त कुवेत संयिक्त राष्ट्रसंघाचो वांगडी जालो. १९६५ त हांगाचो सुलतान अमीर अब्दुल्ला हाका मरण आयलें आनी शेख सबाह हो अमीर जालो. कुवेत आनी साउदी अरेबिया हांचेमदीं आशिल्ले भुंयेक तटस्थ वाठार म्हूण १९६९ त मान्यताय मेळ्ळी. १९७७ त कुवेतान रशियाकडल्यान नवीं शस्त्रां घेतलीं आनी १९७९ त हांगाच्या आयातोल्ला खोमेनीच्या राजदूताक तांणी देशाभायर धांवडायलो. १९९० त, कुवेत आपलें तेल चोरता असो आरोप करून इराकान ताचेर घुरी घाली आनी ह्या देशाक आपल्या देशाभितर आस्पावन घेतलो. निमणें संयुक्त राष्ट्रसंघाच्या फुडारपणाखाल संवसारांतल्या बर्यााच देशांनी कुवेत देशाची १९९१ त मुक्तताय केली.
राज्यवेवस्था: १९६२ तल्या संविधानाप्रमाण कुवेत हें एक स्वतंत्र सार्वभौम राष्ट्र आसा. हांगाचो अमीर सबाह घराण्यांतलोच आसचो पडटा. अमीर पंतप्रधान आनी मंत्रीमंडळाच्या पालवान राज्यकारभारर चलयता. कुवेतांत जल्म घेतिल्ल्या शिक्षीत आनी २१ वर्सां पुराय जाल्ल्या दरेक दादल्यांक मतदानाचो हक्क आसा. बायलांक मत दिवपाचो अधिकार ना. अमीर हो हांगाचो सगळ्यांत उंचेल्या पांवड्यावेल्या अधिकारांचो धनी आसता. देशाचीं राखणेदळां ताच्या हाताखाल आसतात. राष्ट्रीय सभेखातीर वेंचणूक लडयतल्याल ३० वर्सां पुराय जावचीं पडटात. थळावोम राज्यकारभार ३ प्रांतांतल्यान चलता. हांगा राजकी पक्षांचेर बंदी आसा. वेंचणूक लडयतले सगळे उमेदवार स्वतंत्रपणान उबें रावतात. ह्या देशांत आशिल्ले एकाधिकारशायेक लागून हांगा थीर सरकार आसा. मंत्रीमंडळांत बदल जावप, राजकी मळार गोंदळ जावप ह्यो गजाली चडश्यो घडूंक पावनात. न्यायवेवस्थेप्रमाण हांगा गुन्यांवकारांक खर ख्यास्त जाता.
अर्थीक स्थिती: दर्यांतल्यान मोतयां काडप आनी उंट पोसप हो हांगाचो पोरनो धंदो. सैमिक तेल आनी वायूच्या सोदाउपरांत हे पोरने धंदे सामकेच उण्या म्हत्वाचे थारले. जगांतले वट्ट तेल साठवणींतली १६.५% साठवण हांगा आसा. हेर सैमीक उत्पादनांय हांगा सांपडनात. फकत तेल आनी वायू हे हांगाचे अर्थवेवस्थेचे मुखेल आदार आसात. हांगासावन जगांतल्या चडश्या देशांक तेलाची निर्यात जाता. तेलाच्या उत्पादनाक लागून कुवेत जगांतलो एक गिरेस्त देश जाला. अरबस्थानांतल्या हेर
