राष्ट्रांमदींय कुवेत अर्थीक नदरेन चड फुडारला. तेलाच्या धंद्याक आदार दिवचेखातीर हांगा हेर उद्येगधंद्याची उबारणी जाल्या. चडश्यो गरजेच्यो वस्तू, वाहनां ह्या सारक्या गजालींची व्हडा प्रमाणांत आयात जाता. आयात-निर्यातीचे वेव्हार संवसारांतल्या फुडारिल्ल्या राष्ट्रांकडेन चड जातात. पर्यटनांतल्यान ह्या देशाक कांयच उत्पन्न मेळना. १९६१ मेरेन भारतीय रुपया हें हांगाचें चलनी नाणें आशिल्लें. सद्याक ताची सुवात कुवेती दिनारान घेतल्या. ‘नॅशनल बँक ऑफ कुवेत’ ही हांगाची सगळ्यांत व्हडली वेवसायीक बँक जावन आसा.
येरादारी आनी संचारण: कुवेतांत रेल्वेमार्ग नात. शुवैख हें हांगाचें मुखेल बंदर. शुऔबा हांगाय एक बंदर आसा. मीना अल्-अलमदी हें हांगाचें तेलाचें बंदर जगांतलें सगळ्यांत व्हडलें अशें मानतात. देशांभितर उदकांतले येरादारीची वेवस्था ना. १९८४ मेरेन हांगा १,२०८ किमी. लांबायेचे रस्ते आशिल्ले. जॉर्डन, साउदी अरेबिया आनी कुवेत हांकां जोडपी रस्त्यांवेल्यान बरीच येरादारी जाता. ‘कुवेत एअरवेज कॉर्पोरेशन’ ही हांगाची विमानकंपनी. कुवेत शारांत मुखेल आंतरराष्ट्रीय विमानतळ आसा. टेलिफोन सेवेविशीं कुवेत फुडारिल्ल्य देशांवांगडा सर्त करता. हांगासावन ५ अरबी भाशेंतलीं खबरांपत्रां उजवाडाक येतात. तेभायर २ इंग्लीश खबरांपत्रां आसात. ‘अल्-कसब’ हें मुखेल अरबी खबरांपत्र जाल्यार ‘अरब टायम्स’ हें मुखेल इंग्लीश खबरांपत्र जावन आसा. रेडिओ आनी टी. व्ही. वेल्यो कार्यावळी अरबी आनी कांय प्रमाणांत इंग्लीश भाशेंतल्यान जाता. प्रसारमाध्यमांचेर पुरायपणान सरकाराचें नियंत्रण आसता.
लोक आनी समाजजीण: हांगाचे चडशे लोक शारांच्या वाठारांनी रावतात. अरबी वंशाचे हे लोक चडशे सुन्नी आनी शिया मुसलमान पंथांचे आसात. हेभायर अमेरिका, भारत, पाकिस्तान हेर आशियाई आनी युरोपीय देशांतले लोक हांगा येवन रावल्यात. थळावी भाशा अरबी आसली तरी इंग्लीश भाशेचोय बरोच उपेग जाता. इराणी आनी आफ्रिकन वंशाचे अल्पसंख्य लोक हांगा आसात. किरिस्तांव धर्माचे लोक कांय प्रमाणांत आसात. मुसलमान धर्माचे सण आनी उत्सव हांगा मनयतात. पोरन्या विचारांच्या हांगांच्या लोकांची विचारसरणी सद्याक बदलत गेल्या आनी हांगाचे अर्थीक आनी उद्येगीक उदरगतीचो परिणाम म्हूण अस्तंतेकडले विचारसरणेचो प्रभाव ह्या लोकांचेर कांय प्रमाणांत जाला. भारतासारक्या देशांतल्यान कामधंद्याक लागून येवन राविल्ल्या, लोकांनी हांगाच्या समाजाकडेन भारसतना आपलें वेगळें अस्तित्व तिगोवन दवरलां.
शिक्षण: कुवेताचें राष्ट्रीय साक्षरता प्रमाण ५५% आसा. शिक्षणाच्या मळार संवसारांत ह्या देशाचो नंबर ७० वो लागता. हांगा शिक्षणाच्या मळार बरीच उदरगत जाल्या. तात्विक नदरेन शिक्षण, फुकट सक्तीचें आनी एक सारकें आसता. मुळाव्या पांवड्यासावन महाविद्यालयामेरेन विद्यार्थ्यांक अन्न, पुस्तकां, गणभेस, येरदारीची सोय ह्या सारक्यो गजाली सरकार फुकट दिता. भायल्या देशांतल्यान बरेच विद्यार्थी ह्या सवलतींक लागून कुवेतांत शिक्षण घेवपाखातीर येतात.
सप्टेंबर ते मे मेरेन शिक्षणीक वर्स आसता. शिक्षणाचें माध्यम अरबी आसलें तरी इंग्लीश ही दुसरी भास म्हूण शिकयतात. १२ वर्सांचे शिक्षण शाळेंतल्यान जाता. चले आनी चलयांखातीर वेगळ्यो शाळा आसात. हांगा खाजगी संस्थांनी आनी भारतीय, पाकिस्तानीम ब्रिटीश, अमेरिकन संस्थांनी चलयल्ल्यो शिक्षण संस्थाय आसात. शिक्षण संस्थाय आसात. शिक्षणाचेर सरकाराचें नियंत्रण आसता. मध्य उदेंत वाठारांतलें मुखेल विश्वविद्यालय म्हूण कुवेत विश्वविद्यालयान नामना मेळयल्या. उंचेल्या पांवड्यावेलें शिक्षण घेवपापासत हेर देशांनी वचपी विद्यार्थ्यांकय सरकार पालव दिता.
म्हत्वाचीं थळां: हवाली, अस्-सलीमीयाह, अल्-जह्रा, कुवेत शार हीं राजधानी आनी अल् फरवानियाह हीं हांगाचें मुखेल शारां जावन आसात.
- - कों. वि. सं. मं.
कुष्ठरोग (Leprosy):
(पळेयात कात - २)
कुस्ती (खुस्ती):
प्रतिस्पर्ध्याक भिडून ताका शक्तीन आनी युक्तीन हरोवपाची करामत करपी खेळ. कुस्ती हो शब्द ‘कुश्ती’ ह्या फार्सी शब्दावेल्यान आयला. फारशी भाशेंत ‘कुश्त’ म्हळ्यार जिवानशी मारप वा कातरून मारप. कुस्तीच्या खेळांत आंगाक आंग भिडोवन पागडी घालून वा पांय घालून प्रतिस्पर्ध्याक हरोवपाचो आशिल्ल्यान कुस्तिक मल्लयुध्द, आंगयुध्द वा भुजांयुध्द अशेंय म्हण्टात. आदल्या काळांत इराण देशांत व्दंव्दयुध्द जातालें तेन्ना हे युध्द्गडे आपल्या कमराक एक पट्टी वा दोरी बांदताले, तिका ‘कुस्ती’ हें नांव आशिल्लें. हे पट्टेक वा दोरयेक धरून जें व्दंव्दयुध्द खेळटालें त्या युध्दाचा झुजाक ‘कुस्ती’ अशें म्हण्टाले.
आत्मसंरक्षणाखातीर मनशाक मोनजातीवांगडा झूज दिवपाचो प्रसंग मनशाच्या इतिहासांत खूबदां आयला. अशा वेळार शक्त आनी शक्तीपरस श्रेश्ट अशी युक्ती ह्या दोगांचोच उपेग करून मनशान असले प्रसंग निभावन व्हेल्यात. हातूंतल्यानूच कुस्तीचो उगल जाला जावंये. तेभायर ल्हान प्राणी व्हड प्राण्यांचेर युक्तीच्या आदारान कशें जैत जोडटात, हें ताणें पळेल्लें आशिल्ल्यानूच कुस्तीची कल्पना ताका आयल्या जावंये, काळांतरान मनशांमनशांमदीं जेन्ना झुजाचे प्रसंग आयले तेन्ना शक्त आनी युक्ती हांचो संगम जाल्ल्या कुस्तीचो वापर मनशान केल्लो दिश्टी पडटा. उपरांत, कुस्तीक जागंतिक विद्येचें स्वरूप प्राप्त जालें आनी तिचें स्वतंत्र अशें शास्त्र जायत गेलें.
इतिहास: मल्लयुध्द वा कुस्ती हो खेळ खूब पूर्विल्ल्या काळासावन चलत आयला. दोन कुस्तीगीर एकामेकांक पागडी घालून खेळटात, असो सुमार ५००० वर्सांआदलो एक पुतळो इराक देशांत सांपडला. इ.स.प. सुमार ३००० वर्सांआदल्या ईजिप्तम देशांतले नाइल न्हंयेकडल्या बेनीहसन हांगाचे मशिदीचे वण्टींचेर केल्ल्या कोरीवकामांत कुस्तीच्या डावपेचांचे शेंकड्यांनी देखाक पळोवपाक मेळटात. पूर्विल्ल्या ग्रीक साहित्यांत मल्ल्युध्दाचो उल्लेख आयला. होमरच्या ‘इलिअड’ ह्या नामनेच्या महालाव्यांत ॲजेक्स आनी ओडिसियस हांचेमदीं जाल्ले कुस्तीचो उल्लेख आसा. ग्रीक संस्कृतायेंत सुरू जाल्ल्या ऑलिंपिक खेळांसर्तींत मल्लयुध्दाचो आस्पाव केल्लो. पायथॅगोरस ह्या नामनेच्या ग्रीक तत्ववेत्याचो शिश्य मिलो हाणें मल्लतुध्दांत व्हडलो पराक्रम केल्लो. ऑलिंपिक खेळांत ताणें एकार एक स खेप कुस्तीचें वस्तादपण मेळयिल्लें. प्रतिस्पर्ध्याक मुठी मारून, शेवटून, जखमी करून हरोवपाच्या ‘पँक्रॅशियन’
