Jump to content

Page:Konkani Viswakosh Vol1.pdf/503

From Wikisource
This page has not been proofread.

नागरीकांकडल्यान तिचो व्हडलो सत्कार जालो. तिका रवींद्रनाथ टागोर हाणें स्वहस्ताक्षरांत पत्र धाडून ‘सुरश्री’ ही पदवी दिली. तिका दिल्लीची सरकारी सनद मेळ्ळी. १९५० त, ’पद्मभूषण’ पुरस्कार मेळ्ळो. महाराष्ट्र सरकारान तिका. राजगायिकेचो भोवमान दिलो. मलबराव सरदेसाय हाचे अध्यक्षतेखाल गोंयकारांनीय तिचो व्ह्ड सत्कार केलो. दर वर्सा केसरबाय केरकार हिचो भोवमान म्हूण गोंयांत सरकारी पांवड्याचेर सूरश्री केसरबाय केरकार स्मृती संगीत समारोह हो संगीताचो उत्सव जाता आनी ह्या उत्सवांत भारतांतले नामनेचे संगीतकार हाजिरी लायतात. तिचो मूळ गांव केरी (फोंडें) गोंय हांगा, सूरश्री केसरबाय केरकार ह्या नांवाचें एक माध्यमिक स्कूल आसा.

- डॉ. मलबाराव सरदेसाय


केरकार, चंद्रकांत:

(जल्म: २० मार्च १९३२, केरी – फोंडें).

गोंयचो सुटके झुजारी. तो मुंबय १९५३ वर्सा सावन ‘राष्ट्रीय काँग्रेस गोंय’ संघटनेचो वांगडी जालो. ऑगस्ट १९५४ वर्सा बेळगांव वाठारांत ताणें राष्ट्रवादी वावर केल्लो. उपरांत सुटके झुजारी पीटर आल्वारीस हाणें ताका गोंयांत भूंयगत राजकी वावर करूंक धाडलो. १५ ऑगस्ट १९५४ दिसा ताणें पोळे वाठारांत ॲन्थनी द सौउझ हाच्या फुडारपणाखाल सत्याग्रहांत वांटो घेतिल्लो. तेन्ना पोलिसांनी ताका धरलो आनी स वर्सां बंदखणीची ख्यास्त दिली, दंड भरूंक लायलो आनी वीस वर्सां खातीर ताचे राजकी हक्क काडून घेतले. उपरांत २० मार्च १९५६ दिसा बंदखणींतल्यान ताची सुटका जाली. सुटके उपरांत तो सुटके झुजाचो परतो वावर करूंक लागलो. साश्टी तालुक्यांतल्या म्हाड्ड आनी फातोड्डें वाठारांत पुरुषोत्तम काकोडकार हाणें आश्रम काडिल्लो, तातुंतय ताणें वावर केला.

१९६० वर्साच्या शेवटाक ताणें रवींद्र केळेकार, रवींद्र रायतूरकार, आनास्तासियो आल्मैदा, सुरेश काणेकार आनी मनोहर प्रभु हांचे वांगडा काणकोणच्या माशें वाठारांत एक अभ्यास मंडळ सुरू केलें. उपरांत २० एप्रिल १९६१ दिसा पोलिसांनी ताका पोर्तुगेज गोव्होर्नादोर जेराल हाच्या मुखार काळो बावटो दाखोवन निदर्शना करपांत वांटो घेतिल्ल्यो म्हूण अटक केली. २० जून १९६१ दिसा ताची बंदखणींतल्यान सुटका जाली.

भारत सरकारान ताम्रपत्र दिवन ताचो भोवमान केला. उपरांत फोंड्यां तालुक्यांतले काँग्रेस कमिटीचो अध्यक्ष म्हूण ताका वेंचून काडिल्लो.

- कों. वि. सं. मं.


केरकार, जगन्नाथ राय: =

पेशव्यांचे मुस्तींतलो एक झुजारी. नामनेचो झूज-मुत्सद्दी. बक्षीबहाद्दर जिवबादादा केरकार हाचो हो बापोलभाव. जिवबादादा हाणेंच ताका शिंद्याच्या सैन्यांत नोकरी दिल्ली. ताणें कांय झुजांत इतली बरी कामगिरी केली की स्वता शिंदे सरकारान ताका सरदारकेचीं वस्त्रां दिलीं. ताच्या सैन्यांत १५ हजार घोडेस्वार, २५ हजार गारदी आनी २०० नाळीं आशिल्ल्यो. दिल्लीचेर गिलच्यांनी चाल केली तेन्ना व्हड पराक्रम करून ताणें तांकां परते धांवडायले.

- कों. वि. सं. मं.


केरकार, जिवबादादा गणेश:

(जल्म: १७४० केरी; मरण: ६६ जानेवारी १७९६, जांबगांव).

पेशव्यांचे मुस्तींतलो झुजारी. ताचें मूळ घराणें पेडणें म्हालांतल्या मोरजी वाठारांतले. ताचो आजो विठ्ठ्ल शेणवी संजगिरी हो मोरजेचो कुळकर्णी आशिल्लो. ताका गणेश, बळवंत आनी रामकृष्ण अशे तीन चले आशिल्ले. तातूंतल्या गणेश हाचो जिवबा हो व्हडलो चलो. ताका बापोलयो बळवंत हाका पोसको दिल्लो. ताच्या आज्यान केरी वाठारांत जागो घेवन घर बांदलें. उपरांत घरचीं सगळीं मनशां मोरजी सोडून केरी वाठारांत रावंक गेली. ताचें मुळावें शिक्षण घरचेघराच जालें. उपरांत सोळाव्या वर्सा फुडलें शिक्षण घेवंक तो कोल्हापुराक गेलो. थंय एका पंडिताकडेन घरकाम करून संस्कृताचो अभ्यास करूंक लागलो. थंयच ताका व्यायाम करपाची संवय जाली. एका वर्सां उपरांत तो पुण्यांत गेलो आनी पेशव्याचो सरदार बर्वे हांगेर रावंक लागलो. बर्वे हाचेवतीन ताका पेशव्यागेर बाकनीस म्हूण नोकरी मेळ्ळी. बर्वे मरतकच जिवबादादाक ताच्या पथकाचो मुखेल म्हूण नेमलो. हें पथक घेवन पिरायेच्या २१ व्या वर्सा तो सदाशिवराव भाऊ हाच्यावांगडा उत्तरेक गेल्लो. पानिपतच्या झुजांत ताणे बरोच पराक्रम केलो. उपरांत नानासाहेब पेशवा हाणें महादजी शिंदे हाका उत्तरेक सुभेदाराचीं वस्त्रां दिवन जिवबादाक ताचे वांगडा धाडलो. शिंदे हाणें जिवबादादाचो पराक्रम आनी बुदवंतकाय पळोवन ताका मुखेल सेनापतीची सुवात दिली.


राजपूत आनी जाट हांचे वांगडा जाल्ल्या शिंद्यांच्या झुजांत, तेचपरी रामभाऊ पटवर्धन हाचेवांगडा टिपूकडेन जाल्ल्या झुजांतूय ताणें बरोच पराक्रम केलो. सुभेदार गुलाम कादर जेन्ना दिल्लीचेर चाल करून आयलो तेन्ना दिल्लीचो बादशाह शाह अलम हाणें शिंद्याकडेन आदार मागलो. जिवबादादा हाणें तोखणायेची कामगिरी करून बादशाहाक जैत मेळोवन दिलें. तेन्ना बादशाहान शिंद्यांक वजिरी दिवन ताच्या सरदारांक, जिवबादादा आनी लखबादादा हांकां ‘बक्षीबहाद्दर फत्तेजंग’ आनी ‘समशेरजंग बहाद्दर’ अशे किताब दिले. जिवबादादाच्या आदारानूच शिंद्यान दिल्लीची वजिरी केली आनी उपरांत बादशहाक वर्साक णव लाख खंडणी दिवन दिल्ली-आग्रा हो वाठार आपल्या राज्याक जोडलो. महादजी शिंदे हाचेकडेन, ताचो उजवो हात म्हूण तो अखेरमेरेन प्रामाणिक रावलो. तेचपरी पुण्यांत वा हेर खंयचेयकडेन वतना राज्याचो कारभार जिवबादादाचेर सोंपोवपाइतलो महादजी शिंदे हाचो विस्वास जिवबादादा केरकार हाचेर आशिल्लो.

फुडें जिवबादादा हाणें निजामाचेर हल्लो करपाचो विचार श्रीमंत माधवराव हाका सुचयलो. माधवरावान दरबार भरयलो. तेन्ना निजामाचो नाश करपाक कोणूच फुडें सरलो ना. अशा वेळार जिवबादादान ती कामगिरी आपल्या आंगार घेतली. तातूंत ताका यश मेळ्ळें. तेन्ना माधवरावान ताका रत्नजडित तलवार आनी वज्राची मुदी दिली. सवाई माधवराव हाच्या मरणा उपरांत बाजिरावाक पेशव्यांचे गादयेर बसोवपाचो ताणें यत्न केलो. ह्यावेळार तो जांबगांव हांगा आशिल्लो. थंयच जोराचें निमित्त जावन ताका मरण आयलें.

१७६१ ते १७९६ काळ मेरेन ताणें सुमार १७५ झुजां केल्ल्याची नोंद मेळटा.

- कों. वि. सं. मं.


केरकार, यशवंत:

(जल्म: २१ फेब्रुवारी १९१४, बाग – केरी; मरण: १८ डिसेंबर १९८९).

नामनेचो गोंयकार तबलावादक. ताचो बापूय एक तबलजीच आशिल्लो. तिसरे यत्तेंत आसतना आठ वर्सां पिरायेचेर लागसरच्या सुवातींनी जीं नाटकां जातालींम थंय तो नेमान वतालो. थंय नाटकांत तबलें वाजतालें तें आयकून आपणेंय तबलें वाजोवचें अशी ताका उमेद येताली. १९२२ वर्सा भास्कर शेट कांसार हाच्या घरांत संगीत नाटकाच्यो येसायो चलताल्यो. तेन्ना आठ वर्सां पिरायेचो यशवंत त्या घराच्या भायर