ताचो एकूय कोंकणी ग्रंथ अजून मेळूंक ना.
-कों. वि. सं. मं.
क्रेब्ज, सर हान्स ॲडॉल्फ: (जल्म: २५ ऑगस्ट १९००, हिल्डेशीप –अ. जर्मनी; मरण: २२ नोव्हेंबर १९८१, लंडन).
ब्रिटीश जीवरसायनशास्त्रज्ञ. १९१८-२३ ह्या काळांत ताणें गटिंगेन, फ्रायबर्ग आनी बर्लीन ह्या विद्यापीठांतल्यान वैजकीशास्त्राचो अभ्यास केलो. १९४५ त, हॅंबर्ग विद्यापीठाची एम्. डी. पदवी मेळयली. १९३४ त केंब्रिज विद्यापीठांत जीवरसायनशास्त्राचो प्रयोग निदर्शक म्हूण ताची नेमणूक जाली. १९४५ सावन तो शेफील्ड विद्यापीठांत जीवरसायनशास्त्र विभागाचो मुखेल आनी प्राध्यापक जालो. १९५४ त, ऑक्सफर्ड विद्यापीठांत ताची जीवरसायनशास्त्राचो ‘व्हिटली प्राध्यापक’ म्हूण नेमणूक जाली.
क्रेब्ज हाणें ‘अंतस्थ चयापचय’ (interior metabolism) ह्या विशयाचेर म्हत्वाचें संशोधन केलें. १९३२ त, फ्रायबर्ग हांगा आसतना ताणें युरिया चक्राचो (Urea Cycle) सोद लायलो. १९३७ त, ताणें कार्बोहाइड्रेट्स, चरबी आनी प्रथिनां हांच्या ऑक्सिडीभवनाकडेन संबंदीत आशिल्ल्या tricarboxylic (citric) acid चक्राचो सोद लायलो, म्हूण ताका १९५३ चें शरीरक्रियाविज्ञान आनी वैजकीशास्त्र ह्या विशयाखातीर आशिल्लो नोबेल पुरस्कार फ्रिटझ लिपमॅन हाच्या वांगडा वांटून मेळ्ळो. ह्या चक्राक फुडें ‘क्रेब्ज चक्र’ अशें नांव पडलें. १९५८ त, ताका ‘सर’ हो किताब मेळ्ळो. १९४३ त, तो रॉयल सोसायटीचो फेलो म्हूण वेंचून आयलो. ताणें कोर्नबर्ग हाच्यावांगडा बरयल्लो ‘Energy Transformation in living matter’ हो ग्रंथ १९५७ त उजवाडाक आयलो.
-कों. वि. सं. मं.
क्लब: एकसारकी अभिरुची वा हितसंबंद आशिल्ल्या लोकांचो एक खाशेल्या उद्देशाखातीर एकठांय जाल्लो पंगड, मेळ, समाज वा संस्था. जॉन आब्री हाणें ‘पथिकाश्रमांतली इश्टागत’ अशी क्लबाची व्याख्या केल्या. असले क्लब जेवणाखाणावांगडाच इस्पीको खेळपाचे तेचपरी राजकी वा समाजीक वावर करपाच्या कसल्याय हेतान स्थापन जाता.
पूर्विल्ल्या काळांत वेगवेगळे पिरायेच्या गटांतल्या मनशांप्रमाण संस्था आसतालीं. ग्रीक आनी रोमन लोकांत आयच्या क्लबांभशेनूच गुप्त-देवतांच्या उपासकांची तशेंच वेगवेगळ्या वेपारी लोकांची मंडळां आसताली. भारतांत असल्या मंडळांक सभा अशें म्हण्टात. ह्या सभांनी काणयो सांगप, साहित्याची चर्चा करप, प्रवचनां दवरप असल्यो कार्यावळी आसताल्यो. मदल्या युगांतले युरोपीय वेपारी संघ (गिल्ड्स) समाजीक, धर्मीक आनी शिक्षणीक संस्थांसारकोच वावर करताले.
पंदराव्या शेंकड्यांतल्या प्रबोधनकाळांत इंग्लंडांत विचारवंत एकठांय आयले आनी तांणी तरेकवार क्लबांची थापणूक केली. क्लबाखातीर खास अशी वेगळी सुवात नाशिल्लयान क्लबाचे सभासद जेवणा-खाणाक, च्या- काफी घेवपाक पथिकाश्रमांत (ताव्हेर्न) एकठांय जमताले आनी थंय नवे आचार-विचार, परिस्थिती हाचेर भासाभास करताले. सभासद ताव्हेर्नाचो खर्च सगळ्यांभितर वांटून घेताले. मर्मेड पथिकाकश्रमांत भरपी फ्रायडे क्लबाचो संस्थापक नामनेचो संशोधक आनी साहित्यीक सर वॉल्टर रॅले हो आशिल्ले. ह्या क्लबांत शेक्सपियर, जॉन फ्लेचर आदी नामनेचे साहित्यीक आशिल्ले. कवी आनी नाटककार बेन जॉन्सनान डेव्हिड पथिकाश्रमांत भरपी अपोलो क्लबाचे पयले नेम तयार केले. क्लबाचे नेम सभासदांचे अधिकार सुचयतात.
१६५० च्या सुमाराक इंग्लंडांत काफी घरां जालीं. हातूंत काफी घेवपा वांगडा सोरी पियेवप आनी फकाणां- विनोद चलताले. सॅम्युएल पेपिस हाणें तांका ‘कॉफी-क्लब’ हें नांव दिलें. ऑक्सफर्ड आनी लंडन हांगा पयलें कॉफी-क्लब जालें. कॉफी क्लबांतले बेकार आनी आळशी लोक माज इबाडटात, ह्या कारणाक लागून दुसऱ्या चार्ल्सान कॉफी-क्लब बंद करपाचो हुकूम काडलो. पूण तो चालीक लागलो ना.
केब्ज, सर हान्स ॲडॉल्फ- क्लॉड आल्बर्ट
‘रोझ’ ह्या पथिकाश्रमांत जमपी सभासदांनी दुसऱ्या जेम्स राजाक सत्तेवेल्यान उडोवन ताचे सुवातेर विल्यम ऑफ ऑरेंजाक हाडपाचें थारायलें आनी तातूंतल्यान इंग्लंडाची १६८८ ची राज्यक्रांती जाली. ॲन राणीच्या काळांत (१७०२-१७१४) व्हिग पक्षाचो ‘किटकॅट क्लब’ तर टोरी पक्षाचो ‘स्टिक’ क्लब आशिल्लो. तेभायर अपोलो क्लब (डॅवीड ताव्हेर्न), लंडन क्लब (मर्मेड ताव्हेर्न), लिटररी क्लब वा दी क्लब अशे नामनेचे क्लब पथिकाश्रमांत भरताले.
सर रिचर्ड स्टीलचें ‘टॅटलर’, जोसेफ ॲडिसनचें ‘स्पॅक्टेटर’ ह्या नेमाळ्यांक मेळिल्ली प्रसिध्दी हाचें मूळ कारण म्हळ्यार हे क्लब. डॉ. जॉन्सनचो क्लब साहित्यीक चर्चेखातीर नामनेक पाविल्लो. नामनेचे साहित्यिक बर्क, गोल्डस्मिथ, बॉस्वेल आनी नामनेचो नट गॅरीक हे ह्या क्लबाचे सभासद आशिल्ले.
इंग्लंडांतले राजकी क्लब अशे- १८३२ वर्सा ड्यूक ऑफ वेलिंग्टनान हुजूर पक्षाच्या सभासदांखातीर ‘कार्लटन क्लब’ स्थापन केलो. त्याच वर्सा ब्रिटीश संसदेंत सुदारणा जावंची म्हूण ‘रिफॉर्म क्लब’ केलो. उद्येगीक क्रांतीउपरांत वेवसायीक, साहित्यीक, बॅंकिंग, वेपारी, प्रवासी, सैनिक, राजदूत, विचारवंत, मोटारसायकलकार, घोड्याचे शर्यतींतले जॉकी हांचेर स्वतंत्र क्लब तयार जाले. क्रिकेट खेळाचें नियमन करपाखातीर नामनेचो ‘मॅरिलीबोन क्रिकेट क्लब’ (M.C.C) १७८७ वर्सा स्थापन जालो.
बायलांचो पयलो क्लब ‘ॲलेक्झांड्रा’ १८८२ वर्सा जालो. १८८७ वर्सा बायलांचो ‘युनिव्हर्सिटी क्लब’, १९२० वर्सा ‘विमॅन्स युनायटेड सर्व्हिसेस क्लब’ आनी १९४४ वर्सा ‘विमॅन्स फ्रॅस क्लब’ अशे बायलांचे क्लब जाले. १८६२ वर्सा शिक्षण, वाचनालय, करमणूक अशी वेवस्था आशिल्लो क्लब कामगारांखातीर जालो. ‘युनियन जॅक क्लब’ हो सैनिकांचो क्लब १९०० वर्सा जालो. किरिस्तांव तरणाट्यांचे उदरगतीखातीर ‘यंग मेन्स ख्रिश्चन असोसिएशन’ (व्हाय. ॲम. सी. ए. १८४४) ‘यंग विमेन्स ख्रिश्चन ॲसोसिएशन’ (व्हाय. डब्ल्यू. सी. ए. १८७७) ह्यो संस्था सुर्वेक इंग्लंडांत स्थापन जाल्यो आनी फुडें अमेरिकेंत आनी सबंद जगभर ताचो प्रसार जालो.
फ्रांसाचो सॅलान क्लब कलावाङ्मयाखातीर नामनेक पाविल्लो. जर्मनींत कैसरच्या राज्यत्यागाउपरांत खूब राजकी मंडळांचो उदय जालो. तातूंतली ‘जर्मन वर्कर्स पार्टी’ हिटलरच्या नाझी चळवळीची जनक जावन आसा.
एकुणिसाव्या शेंकड्याचे अखेरेक अमेरिकेंत सगळ्या तरेचे क्लब स्थापन जाल्ले. विसाव्या शेंकड्याचे सुर्वेक अमेरिकेच्या शिकागो शारांत स्थापन जाल्ले कारखानदार, वेपारी आनी हेर दुडवांकार लोकांचे ‘Rotary International’ (१९०५) आनी ‘Lions International’ (१९१४) हे संवसारभर पातळिल्ले क्लब आसात. ‘Jaycee International’ होय तेच धर्तेवेलो क्लब. आंतरताश्ट्रीय समजिकाय साधप, हें तांचें ध्येय आसा.
हालीं-हालीं भारतांत ल्हानमोट्या शारांत तरांतरांचीं मंडळां, सभा, संस्था आनी क्लब स्थापन जाल्यात. हीं मंडळां धर्म, संस्कृती, साहित्य, खेळ आदी मळांचेर वावर करतात. बायलांचेय क्लब आनी महिला मंडळां आसात. गोंयांतूय मुक्तीपयलींसावन बऱ्याच क्लबांची थापणूक जाल्ली. तातुंतले बरेचशे क्लब आयज मेरेन सांस्कृतिक मळाचेर आनी खेळामळाचेर वावर करतात. हालींच्या वर्सांनीय गांवांगांवांनी नवे नवे क्लब स्थापन जाल्यात.
-कों. वि. सं. मं.
क्लॉड आल्बर्ट: (जल्म: १८९९, लॉंजियर-बेल्जियम; मरण: मे १९८३). बेल्जियम कोशिकावैज्ञानीक (cytologist). बेल्जियमच्या लिएज विद्यापीठाकडल्यान वैजकीशास्त्राची पदवी घेतकच रॉकफेलर इन्स्टिट्यूट, न्यूयॉर्क हांगा ताणें २० वर्सां काम केलें. १९५० त, तो फ्री युनिव्हर्सिटी
