आसा.
‘गरबा’ आनी ‘गरबी’ अशे गरब्याचे दोन प्रकार आसात. शाक्त-शैव समाजाच्या गीतांक गरबा अशें म्हण्टात. हीं गीतां अंबाजी, बहुचरा, काली ह्या दुर्गारुपांच्या स्तवनाचीं आसतात. गरबी हो शब्द सगळ्यांत पयलीं १७ व्या शेंकड्यांत भाणदास हाणें वापरलो. नरसी मेहताचीं पदां गरबी ह्या सगरांत घेतात. गरबी हो प्रकार चड करून वैष्णवांचो आशिल्ल्यान त्या गीतांनी राधाकृष्णाचें वर्णन आसता. दयाराम ह्या कवीन उपाट गरबी-रचना केल्या, म्हूण ताका गरबीसम्राट अशें म्हण्टात. गरबा आनी गरबी हांच्या गावपाच्या प्रकारांनी लेगीत भेद आसा.
गरबा हो नृत्य-गीत प्रकार गुजरात-सौराष्ट्रांत खूब लोकप्रिय आसा. समाजाच्या सगळ्या थरांनी गरबाचीं वेगवेगळीं पदां आसात. गुजरातचे लोकजीणेचीं सगळी आंगां समाजीक, रागकी, इतिहासीक आनी पौराणिक अशा विंगड विंगड विशयांतसून ‘गरबा’ वरवीं प्रगट जाल्यांत.
-कें. वि. सं. मं.
गर्भपात: २८ सप्तकां पुराय जावचेपयलींच गर्भ गर्भाशयांतल्यान भायर पडप आनी गुरवारपणाचो शेवट जावप, हाका गर्भापात अशें म्हण्टात. हाचें कारण म्हळ्यार २८ सप्तकां पुराय जावचेपयलीं गर्भ आवयच्या गर्भाशयाभायर स्वतंत्रपणान जियेवंक शकना. भारताभायर हेर बऱ्याच फुडारिल्ल्या देशांनी मात नव्या वैजकी उपकरणांक लागून २० सप्तकां पुराय जाल्लो गर्भ जिवो उरता.
डिंबपेशीच्या (Ovum) दोशांक लागून गर्भ मरता वा व्यंग आशिल्लो जल्माक येवंक शकता. गुणसुत्रांच्या (Chromosomes) दोशांक लागून आवयक कसलेंय दुयेंस देखीक- जोर येवन, गोडेंमूत, रगतदाब वाडू, काळजाचें दुयेंस, पोटाचेर मार बसून गर्भाशयांत व्यंग वा दोश तयार जावन, जुवळीं भुरगीं आशिल्ल्यान, गर्भाशयांत उदक (hydramnios) चड आशिल्ल्यान, नाळीची गांठ पडिल्ल्यान आनी गर्भशयाची रगत पुरवण बंद पडिल्ल्यान अशा तरेकवार कारणांक लागून गर्भपात जावं येता.
प्रकार: १. अपुराय गर्भपात (incomplete abortion) : गर्भाचो कांय अंश भायर पडटा आनी उरिल्लो गर्भाशयांतूच उरता. २. पुराय गर्भपात (complete abortion): पुराय गर्भ भायर पडटा. ३. चुकिल्लो गर्भपात (missed abortion): गर्भ मरता आनी गर्भाशयांतूच बरेच दीस उरता. ४. संकटमय गर्भपात (threatened abortion): गर्भपात जावंक निकतीच सुरवात जाता, पूण गर्भ चडसो गर्भसुवातेसावन वेगळो जायना आनी गुरवारपण फुडें वचूंक शकता. ५. अपरिहार्य गर्भपात (inevitable abortion): गर्भ भायर पडपाची प्रकिया सामकी फुडें पावता आनी गुरवारपण सांबाळपाखातीर कांयच करूंक जायना. ६. पूं वा मातेर जाल्लो गर्भपात (septic abortion): गर्भ पयलीं मरता आनी ताका सांसर्गिक जंतू लागतात, हाका लागून गर्भसुवातेक संसर्गदोश तयार जाता. ७. दंडनीय गर्भपात (criminal abortion): नाका आशिल्ल्या गुरवारपणांतल्यान सुटपाखातीर, गर्भाशयांत कसलीच वस्त घालून गर्भ नश्ट करपाचो यत्न जाल्यार गर्भसुवातेक मार बसता. केन्ना केन्नाय बुराक लेगीत जात. ८. पुनरुद्भवी गर्भपात (recurrent abortion): तीन वा चड फावट गर्भपात जावप.
लक्षणां: १. गुरवार बायलेच्या आंगार रगत जावप. २. पोटांत वा फाटींत दुखप. ३. प्रत्यक्षांत गर्भ वा ताचे कुडके योनींतल्यान भायर सरतना दिसप. ४. आंगार पुडीकोराचो स्त्राव जावन घाण येवप. ५ पुराय गर्भपात जाल्लो आसल्यार गुरवारपणाचीं सगळीं लक्षणां सोंपतात.
हे भायर योनीची तपासणी (per vaginal examination) करीत जाल्यार रगत वा पुजीकोराचो स्त्राव दिश्टी पडटा. हातान तपासतकच गर्भाशयाचो आकार सदचेभशेन ल्हान लागता आनी गर्भसुवातेचें तोंड बंद जाल्लें आसता.
उपाय: रगताचो स्त्राव थांबोवपाखातीर आनी दूख चड आसल्यार शिंरेंतल्यान वखद दिवन मेल्लो गर्भ भायर काडप, १२ सप्तकांपरस उणो आसल्यार शस्त्रांचो उपेग करून गर्भ भायर ओडून काडप (D and C).
संकटमय गर्भपात आसल्यार, गुरवार बायलेक स्वस्थ न्हिदोवप, चड तकालस घेवप ना, उपशामक वा न्हिद येवपाचें वखद दिवप, गर्भाशयाचे स्नायू निवळावप, गुरवारपण फुडें चलोवपाखातीर गर्भ सांबाळपाचें होर्मोन दिवप.
पूं वा मातेर जाल्लो गर्भपात जाल्यार-गुरवार बायलेक हॉस्पिटलांत दवरप, धोणकुटेचें इंजेसांव दिवप आनी रगत दिवप. D and C करून गर्भाशय साफ करप आनी वेळ पडल्यार शस्त्रक्रिया करून पुराय पोकळी नितळ करप (Laparotomy).
गुरवार बायलेच्या जिविताक आनी पर्यायान गर्भाशयांतल्या भुरग्याक धोको निर्माण जायत जाल्यार कृत्रिम पध्दतीन गर्भपात करपाची चाल पयलींसावन आसा. अशा प्रकारचे गर्भपात खासा गर्भाविशींचें शिक्षण घेतिल्ल्या दोतोरांकडल्यान करून घेतात. असो कृत्रिम गर्भपात करपाच्यो बऱ्यो पध्दती आसात आनी अशा प्रकारचो गर्भपात करपाविशीं कायदेय आसा. भारत सरकारान १९७२ त वैजकी गर्भारपण समाप्ती कायदो (Medical termination of pregnancy act) लागू केला. ह्या कायद्या वरवीं खंयचेय बायलेक जर गुरवारपणाचो मानसिक वा कुडीचो त्रास जाता, जाल्यार वा हेर कसल्योय अडचणी आसता जाल्यार देखीक-गुरवारपण बलातत्कारावरवीं आयल्यार वा भुरग्याक कसलेंय व्यंग जावपाची शक्यताय आसल्यार तिणें गर्भपात करून घेवपाखातीर २० सप्तकां पुराय जावचे पयलीं हॉस्पिटलांत वचूंक येता.
लग्न जाल्ल्या जोडप्याक कुटुंब नियोजनाचे पध्दतीचे चुकीक लागून जर गुरवारपण येत, जाल्यार गर्भपात करपाचो पुराय हक्क भारत सरकारान दिला.
-डॉ. विजय तळावलीकार
गर्भलिंग पारख: गुरवार बायलेच्या गर्भशयांत जो गर्भ वाडटा, ताचें लिंग त्या भुरग्याचो जल्म जावचेपयलींच वळखप हाका ‘गर्भलिंग पारख’ अशें म्हण्टात.
गर्भाचें लिंग हें दादल्याच्या शुक्रजंतूंचेर (sperms) आदारून आसता. बायलेच्यो डिंबपेशी (ovum) गर्भ तयार जावपाखातीर वांटो घेतात, पूण गर्भाचें लिंग थारयनात. हाचें कारण म्हळ्यार शुक्रजंतू हे दोन प्रकारचे आसतात- एकांत लिंग थारावपी X गुणसुत्रां (X Chromosomes) आसतात आनी दुसऱ्यांत Y गुणसुत्रां (Y Chromosomes) आसतात. बायलेचे डिंबपेशीभितर फकत एकेच तरेचीं म्हळ्यार X गुणसुत्रां (X Chromosomes) आसतात. जर X आनी Y एकठांय येत जाल्यार गर्भ पुल्लिंग जाता आनी X आनी X एकठांय येत जाल्यार गर्भ स्त्रीलिंगी जाता. हाका लागून गर्भ पुल्लिंग वा स्त्रीलिंगी जावपाची शक्यताय दरेकी ५०% आसता आनी स्वताक जायत्या लिंगाचो गर्भ तयार करप आवय बापायच्या हातांत नासता.
खंयच्याच दोतोराक गर्भाचें लिंग कितें आसतलें हें १००% सांगप केन्नाच शक्य नासता, पूण Fuorescent Staining Technique वापरून ८०% ते ८५% अचूक लिंगाची पारख करप शक्य आसा.
गर्भलिंग पारख दरेक गुरवार बायलेविशीं करप जायना. कांय बायलांविशीं मात अशी पारख करप म्हत्वाची आसता.
कांय कुटुबांनी भुरग्यांक जल्मासावन कसलें तरी व्यंग आसता. हीं व्यंगा आनुवंशित (hereditary) आनी परंपरागत (genetic) आसतात. X- linked recessive disorder नांवाचो रोग ज्या कुटुंबांनी उप्रासता, त्या कुटुंबांतल्या सगळ्या चल्यांक कसलें तरी व्यंग आसता. स्त्रीलिंगी गर्भात २ X गुणसुत्रां (Chromosomes) आशिल्ल्यान चलयांक ताची बादा जावंक शकना. अशा जोडप्यांक गर्भाची अचूक पारख करून फकत चलयोच जावंक दिल्यार ताची बादा जावंक शकना. हे भायर Haemophillia हें एक
