उजवाडाचीं किरणां मेळप शक्य जालें आनी ताका लागून होलोग्राफीचें तंत्र प्रत्यक्षांत आयलें. वेगवान बदल घडून येवपी वेगवेगळ्या घडणुकांचें चित्रण करून तांचो तपीलवार अभ्यास करप, थोडे सुवातींत म्हायती एकठावप ह्या वेगवेगळ्या संशोधनांत ह्या तंत्राचो उपेग जाता. इलेक्ट्रॉन सूक्ष्मदर्शकाची विभेदनक्षमता (लागींच्या वस्तूंच्यो प्रतिमा वेगळ्यो करपाची क्षमता –resolution) सुदारपाखातीर ताचो उपेग जाता.
गॅबर हाणें खिणयाळो विद्युत प्रवाह, वायू विसर्जन, इलेक्ट्रॉन गतिकी (गतिविज्ञान), संदेशवहन सिध्दांत आनी भौतिकीय प्रकाशकी (optics) ह्या विशयांचेर सुमार १०० संशोधनपर निबंद बरयल्ले आसून ताचे ‘The Electron Microscope’ (१९४६), ‘Electronic inventions and their impact on Civilization’ (१९५९), ‘Inventing the future’ (१९६३) आनी ‘Inventions scientific , technological and social’ (१९७०) आनी ‘The Mature Society’ (१९७२) हे ग्रंथ उजवाडाक आयल्यात. १९५६ त ताची रॉयल सोसायटीच्या वांगडी पदाखातीर वेंचणूक जालीं. सोसायटीन १९६८ त ताका रम्फर्ड पदकाचो भोवमान फाव जालो. टॉमस यंग पदक (१९६७), मायकेलसन पदक (१९६८) आदी कितलेशेच भोवमान ताका फाव जाल्यात. होलोग्राफी तंत्राच्या सोदाक लागून १९७१ त ताका भौतिकशास्त्राखातीर आशिल्लो नोबेल पुरस्कार फाव जालो.
-कों. वि. सं. मं.
गॅलिलिओ, गॅलिली: (जल्म: १५ फेब्रुवारी १५६४, पिसा-इटली; मरण: ८ जानेवारी १६४२, पिसा).
नामनेचो इटालियन गणिती, ज्योतिशशास्त्री आनी भौतीक विद्वान. ताका आर्विल्ल्या ज्योतीशशास्त्राचो संस्थापक मानतात. तेभायर शास्त्रीय अध्यायनाची निरीक्षण, प्रयोग, गणित आनी सिध्दान्त हांची तर्कशुध्द पध्दत चालीक लायिल्ल्यान ताका आर्विल्ल्या प्रायोगिक विज्ञानाचो जनक म्हण्टात.
ताचें सुरवातेचें शिकप फ्लॉरेन्स लागीं व्हाललाँब्रॉझा हांगा जालें. थंय लॅटीन, ग्रीक, तर्कशास्त्र, तत्त्वज्ञान, पूर्विल्लें साहित्य, धर्मशास्त्र ह्या विशयांचो ताणें अभ्यास केलो. तशेंच चित्रकला, संगीत आनी काव्य हांची ताका खूब आवड आसली. १५८१ त तो पिसा विद्यापीठांत आयलो. थंय ताणें ॲरिस्टॉटल हाच्या तत्त्वज्ञानाचो अभ्यास केलो, पूण गणिताविशीं ताच्या मनांत आशिल्लो मोग मातूय उणो जावंक ना. १५८५ त पैशांचे अडचणीक लागून ताका शिकप सोडचें पडलें.
१५८३ त पिसाचे इगर्जेतलो हुमकळपी दिवो पळोवन घडयाळी मदल्या लंबकाची कल्पना ताका सुचली. १५८६ त वस्तूंचें द्रव्यांतली वजन करपाची ताडी ताणें सोदून काडली. तशेंच ते तागडेन घन पदार्थांचें खासा गुरुतव काडपाक कसोपेग जाता तेंय ताणें दाखलें हेवरवींताका व्हड नामना मेळ्ळी.
गणितांतली ताची विद्वता पळोवन १५८९ त पिसा विद्यापीठांक गणिताचो प्राध्यापक म्हूण ताका नेमलो. फुडलीं दोन-तीन वर्सां नवे नवे प्रयोग करून ताणें पदार्थांचे गती संबंदी नेम प्रस्थापित केले. शेवटिल्ले वस्तूच्या प्रक्षेपणाचो मार्ग ॲरिस्टॉटल हाच्या मताप्रमाण भूपृष्ठाक समांतर नासून तो अन्वस्ताकार (Parabolic) आसता अशेंय ताणें सांगले आनी प्रक्षेपण गतीचें गणितान स्पश्टीकरण दिवन खात्रीय करून दिली. पिसाच्या झुकपी मनोऱ्यावेल्यान विंगड विंगड वजनाच्यो दोन वस्तू उडोवन दोनूय वस्तू एकाच नेटान (वेगान) सकल येतात हें सिध्द केलें आनी ॲरिस्टलाचें वयल्या सिध्दान्ताविशींचें प्रस्थापीत मत खोडून काडलें. पादुआ हांगा आसतना ताणें विंगड विंगड वजनाचे दोन गुळे देवणेवल्यान सोडून दिले आनी अशे तरेन निसरत गेल्ल्या गुळ्यांचो (वस्तूंचो) नेट सारकोच आसता हें सिध्द केलें. अशे तरेन त्या काळार सर्वमान्य आशिल्ल्या मताक विरोध केल्ल्यान १५९१ त ताका पिसा विद्यापीठ सोटचें पडलें.
१५९३ त ताणें सादो हेचो तापमापक (thermometer) तयार केलो. १५९७ त ताणें सेक्टर (एक तरेचो कंपास) नांवचें उपकरण तयार केलें.
१६०७ त मुळाव्या स्वरुपाचो जाल्यार १६१२ त आल्कोहॉलाचो तापमापक (thermometer) घडोवपांत ताका यश आयलें. १६०९ त ताणें दुर्बिण घडयली. ताचे मूळ दुर्बिणीची शक्त (मूळ वस्तूचें चित्र व्हड करपाची क्षमता) तीन आसली ती बत्तीस मेरेन वाडोवपाक ताका यश मेळ्ळें. प्रणमन (refraction) प्रकारचे दुर्बीणीक गॅलिलीयन दुर्बीण म्हण्टात. ज्योतिशशास्त्राच्या वेधाखातीर ताणें सगळ्यांत पयलीं दुर्बिणीचो उपेग केलो आनी नव्यो नव्यो विस्मीतभरीत ज्योतीशशास्त्रीय गजाली सोदून काडल्यो. १६१० त तो पिसाक गणिताचो प्राध्यापक म्हूण शिकोवपाक लागलो. त्याच वर्सा तो फ्लॉरेन्स विद्यापीठाचो आजीव प्राध्यापक जालो. ताणें गुरुचे चार मोटे आनी तेजिश्ट उपग्रह सोदून काडले. दोन वर्सां वेध घेवन ह्या उपग्रहांचे आवर्तकाल (periodic time) निश्चित केले. टस्कनीचो ड्यूक हाच्या कुटूंबनामावेल्यान ह्या उपग्रहाक ताणें डिसीयन तारका हें नांव दिलें पूण गॅलिलिओ हाणें ताचें सगळ्यांत पयलीं निरीक्षण केल्ल्यान हांका गॅलिलीयन ज्योती वा उपग्रह अशेंय म्हण्टात.
दुर्बिणींतल्यान ताका कृतिका आनी पुष्य तारकाचोम्यात दोळ्यांक दिसतात तेपरस चड तारे आशिल्ल्याचें दिसलें. आकाशगंगेत असंख्य गिरे आशिल्ल्याचें ताणें दाखोवन दिलें. चंद्र गुळगुळीत आनी स्वयंप्रकाशी आसा अशें ॲरिस्टॉटलचें मत गॅलिलिओन न्हयकारलें आनी चंद्रार दोंगर, देगणां आसून तो सुर्याच्या परावर्तनान (relection) चकचकता हें दाखोवन दिलें. सूर्याचें निरीक्षण करून सुर्याक स्वता भोंवतणी घुंवपाक सत्तावीस दीस लागतात अशेंय ताणें सांगलें.
१६११ त रोमांतल्या पोप आनी हेर धर्माधिकाऱ्यांक दुर्बिणीच्या आदारान मळबाचें रूप दाखसिल्ल्यान ताका लिन्सी ॲकॅडेमीचें वांगडीपण फाव जालें. १६२४ वर्सा ताणें धुमकेतूच्या भ्रमणासंबंदी सोद लायलो. १६३७ त ताणें चांद्रद्रोलना (चंद्राची भासमान आंदोलनां) सोदून ताडलीं. ह्याच वर्सा ताका कुड्डेपण आयलें आनी निमणे भेरेपणाचोय रोग जडलो तरीय तो तोरिसेल्ली आनी व्हिव्हियानी ह्या शिष्यांक वैज्ञानिक प्रमेयां आनी तत्त्वां शिकयतालो. १६३९ त गती संबंदान एक्हत्चो सोद लायतक लंबकाचो घडयाळांत उपेग जावपा लागलो.
ताचें ‘Siderius Nuncius’ हें पुस्तक १६१० त व्हेनीस (इटाली) शारांत उजवाडाक आयलें. ‘Historia e Dimostrozioni Intomo alle Macchie Solan’ हें सुर्यावेल्या दागांविशींचें पुस्तक १६१३ त उजवाडाक आयलें. १६१२ वर्सा ‘Discrso intomo alle Gose Ghe Stanno in Su laqua’ हें पुस्तक उजवाडाक आयलें. १६२३ त ताचें ‘II Saggiatore’ हें पुस्तक उजवाडाक आयलें. १६३२ वर्सा ताचें धूमकेतूच्या भ्रमणाविशींचें पुस्तक ‘Dialgo Sopra I due massimi sistemi del Mondo, Tolemaico e Copernico’ उजवाडाक आयलें, हातूंत टॉलेमी आनी कोपर्निकस हांचे पध्दतीची संवादरुपान म्हायती दिल्या. ह्या पुस्तकाचो इंग्लीश अणकार १६६१ आनी १९५३ त उजवाडाक आयलो. तातूंत ताणें सूर्य विश्वाच्या मदीं आसा ह्या कोपर्निकसच्या मताक फाटबळ दिल्लें. ताका लागून
