चॅडविक, सर जेम्स-चांगदेव चेंडविक, सर जेम्सः (जल्मः २० ऑक्टोबर १८९१, मॅचेस्टर-इंग्लंड; मरणः २४ जुलय १९७४, केंब्रिज). संशोधन करून १९२१ त चॅडविक हाणे पीएच्. डी. पदवी मेळयली. थंयच १९२३-३५ ह्या काळांत तो किरणोत्सर्गाविशींच्या (radioactivity) संशोधन विभागाची संचालक आशिल्लो. १९३५-४८ ह्या काळांत तो लिव्हरपूल विद्यापीठांत भौतिकीचो प्राध्यापक आशिल्लो. दुसच्या आनी अमेरिकेच्या लॉस अॅलमोस (न्यू मेक्सिको) हांगाचे आणवीय संशोधन प्रयोगशाळेत काम केले. १९४७-४८ त तो संयुक्त राश्ट्रांच्या गॉनव्हिले कॉलेजाचो १९४८-५८ ह्या काळांत तो मास्टर आशिल्लो. १९५७-६२ ह्या काळांत ब्रिटनच्या अणुऊर्जा मंडळाचो तो सदस्य अाशिल्लो, रदरफर्ड आनी चॅडविक हांणी वेगवेगळ्या मूलद्रव्यांचेर आल्फा कणांचो भडिमार करून ताका लागून जावपी मूलद्रव्यांतरणाची (transmutation) 3TRITH àEGĦ 3T:ft अणुकेंद्राविशीय संशोधन केलें. बेरिलियमाचेर आल्फा कणांची भडिमार करून तेवेिशों संशोधन केलें. ह्या भडिमाराक लागून एक अज्ञात प्रारण (radiation) तयार जावन ताका लागून बेरिलियम (berylium) अणुंतल्यान प्रोटॉन (proton) उत्सर्जित जाली. ह्या आविश्काराची चॅडविक हाणें असो अर्थ लायलरे की ही आविश्कार प्रोटॉनाइतल्याच पूण विद्युत् भार नाशिल्ल्या कणाक लूागून (न्यूट्रॉनाक लागून) घडून आयला आसतलो. ह्या कणाचे १९२० त म्हत्वाचो थारलो, न्यूट्रॉन ह्या म्हत्वाच्या मूलकणाचो सोद लायेिल्ल्याखातीर चॅडविक हाका १९३५ वसांची भौतिकीची नोबेल पुरस्कार फाव जालो. चॅडवेिक हाची १९२७ त रॉयल सोसायटीची वांगडी म्हूण वेंचणूक जाली आनी सोसायटीवरवीं १९३२ त ह्यूझ पदक आनी १९५० त कॉप्ली पदक हे भोवमान ताका फाव जाले. १९४५ त ताका नाइट हो किताब मेळळी. - कीं. वि. सं. मं. चॅप्लिन, चार्लस् (चाली) स्पेन्सरः (जन्मः १६ एप्रिल १८८९, लंडन; मरणः २५ डिसेंबर १९७७, ?). अस्तंती चित्रपटसृश्टीतलो संवसारीक नामना जोडिल्लो विनोदी नट चार्लसाच्या भुरगेपणांतूच आवयन ताका नाचपाक-गावपाक शिकयल्लो. ताच्या भुरगेपणांतूच बापूय भायर पडिल्ल्यान आनी आवयचे मनोविकृतीक लागून ताका सातव्या वसांचेर हे कलेची जियोवपाखातीर ताका शिकप घेवप जमलेना. पिरायेच्या सतराव्या वसा ताचो भाव सिडनी हाणे चार्लसाक फ्रेंड कानों हे नाटक कंपनीत प्रवेश मेळोवन दिली. १९१० त तो मुखेल नट म्हूण काम करपाखातीर हे कंपनीवांगडा अमेरिकेचे भॉवडेचेर गेलो. थंय डिसेंबर १९१३ त, ताका कीस्टोनच्या 'मॅक सेनेट' ह्या चलचित्रपटांत काम करपाची संद मेळ्ळी. हेच माळेतल्यान चालॉन "हेडगो' हो। व्यकेितरेखा उबी केली. ते उपरांत तो रंगमाचयेर परत केन्नाच आयलोना. 'किड ऑटो रसेस अॅट व्हेनिस’ (१९१४) ह्या ताच्या दुसच्या चित्रपटाखातीर ताणे खासा भेस केल्लो. तकलेर डर्बी हॅट, घट い。aの कोंकणी विश्वकोश : १ मिश्यो आनी हातांतली बडी ह्या ताच्या विचित्र भेसाक लागून चार्लस १९१७ वस म्युच्युअल कंपनीखातीर ताणे तयार केल्ले ‘वन ए. एम्.', 'दी पिलग्रीम’, ‘दि क्यूअर, ‘इजी स्ट्रीट' आनी ‘दि इमीग्रॅट' हे चड वास्तववादी आनी उपहासात्मक चित्रपट आशिल्ले. १९१८ वसर्ग ताणे आपली स्वताचो स्टुडिओ उबारलो आनी नॅशनल फिल्म कंपनीकडेन मूकपट निर्मितीची कबलात केली. १९१९ त, डग्ल्स फेअरबैंक्स, डेव्हिड ग्रिफिथ आनी मेरी पिकफर्ड हांच्यावागडा ताणे 'युनायटेड आर्टिस्ट कार्पोरेशन' ही चित्रपट कंपनी काडली. हॉलिवुडांत ताचे स्वताचे अशें ताका दिसतालें. १९३६ त, ‘मॉर्डन टाइम्स' ह्या चित्रपटांत ताणे आवाजाचो गरजेपुरतोच उपेग केल्लो. ‘द ग्रेट डिक्टेटर' (१९४०) आनी मस्यू व्हेर्दू (१९४७) ह्या चित्रपटांनी ताका भरपूर नामना मेळोवन दिली. १९५२ तलो ‘लाइम लाइट' आनी १९५७ तलो ‘ए किंग इन न्यूयॉर्क हे ताचे चित्रपट बरेच गाजले. तातूंतल्या ‘लाइम लाइट चित्रपटाक १९७३ त ऑस्कर पुरस्कार मेळ्ळी, ‘ए किंग इन न्यूयॉक' ह्या चित्रपटाक लागून तो कम्युनिस्टांची पक्षपाती आशिल्ल्याचो आरोप जालो, पूण ताणे तो खरपणान न्हयकारलो, १९६६ त, ताणे 'द काउंटेस फ्रांम हाँगकांग’ हो। (१९२३), 'द गोल्ड रश' (१९२५), 'द सर्कस' (१९२८), 'शोल्डर आम्र्स' हेय ताचे मूकपट बरेच गाजले. चॅप्लिनाची खाजगी जीण बरीच घुस्पागोंदळाची आनी अस्थिर मतप्रणालीचो प्रसार करपी अशी टिका ताचेर जाल्ल्यान ताणे अमेरिकन नागरिकत्व न्हयकारलें आनी १९५३ सावन तो आपली चवथी बायल आनी स भुरगीं हांचेवांगडा जिनीव्हा (स्वित्झर्लंड) हांगा रावपाक लागली. १९६४ त ताणे आपली आपजीण उजवाडायली. १९७२ वसर्ग चार्ली संयुक्त राश्ट्रांत परत आयलो. थंय न्यूयॉर्क शार आनी हॉलीवूड सिने इतिहासांतली म्हान व्यक्ती म्हूण ताचो भोवमान जालो. मार्च १९७५, त राणी एलिझाबेथ हिणें ‘नाइटहुड' दिवन ताचो भोवमान केली. चांगदेवः (जल्मः ?: मरणः १३२५). म्हायती मेळना. विद्वान ताचो जल्म खानदेशांत एदलाबादा लागीं १४०० वस जियेलो, अशी एक दंतकथा आसा. चांगदेव दर शंबर वसांनी आपल्या योगसामथ्र्याचेर आपली पोरनी कूड भायर उडोवन नवी चांगदेवाची चवदा समाधी थळां आनी चवदा नांवां मेळटात. कांय विद्वान चांगदेवाचो पयलो गुरु म्हूण वटेश्वराकडेन बोट मानतात. डॉ. ह. रा. दिवेकर हाच्या मतान वटेश्वर हें चांगदेवाच्या गुरुचे चांगदेवाक वडाच्या रुखापोंदा जें ईश्वररुप दाखयल्ले तोच वटेश्वर आसली, सादारणपणान वटेश्वर हें चांगदेवाचे उपास्य दैवत आसले, हें फावट ज्ञानेश्वराची किर्त ताच्या कानार पंडली आनी ताका ज्ञानेश्वराक पत्र बरोवचे अशें दिसले. पूण पत्र बरयतना मायन्यांत तीर्थरूप बरोवचे - दिलीप बोरकार
