जप अशें म्हण्टात. ह्या सगळ्या जनपदांत सोळा महाजनपदां आशिल्लीं. 'अंगुत्तरनेिकाय’ ह्या बौध्द ग्रंथांत तांचीं नांवां दिल्यांत, ती अशीः अंग, आनो मगध हीं जनपदां चड नामनेक पावलों. हीं जनपदां म्हळ्यार फकत भुगोलीक वाठार न्हय, तर दरेका आसून स्वतंत्रपणानूच विकसित जाताली. दरेक जनपदाची भूय थंय रावपी लोकांचे मालकीची आशेिल्ली. तांची भास लेगीत एकूच आशिल्ली आनी ते समान दैवतांची पूजा आनी उपासना करताले. ताका लागून तांचेभितर भ्रातृभाव वसताले. ज्या जनसंघान मूळ वसाहतीची थापणूक केल्या, ताची सत्ता त्या जनपदाचेर चलताली. ते संघ चड करुन क्षत्रियांचे अासताले. पाणिनीन तांकां 'जनपदिन्' अशे म्हळां. त्या क्षत्रियांच्या नांवांवयल्यानूच त्या त्या जोडयेन केल्लो दिसून येता. देखीकः कुरु-पांचाल, काशी-कोसल, अंगमगध. कोंकणी विश्वकोश : १ ये पाकयज्ञाश्चत्वारो विधियज्ञसमन्विताः । सर्वे ते जपयज्ञस्य कलां नार्हन्ति षोडशीम्। अर्थ- (वैश्वदेव, बलिकर्म, नित्यश्राध्द आनी अतिथी भोजनं ह्या) चार विधीयज्ञयुक्त पाकयज्ञांक जपयज्ञाच्या सोळाव्या कलेची पात्रता ना. जप हें एक मानसिक कर्म जावन आसा. यज्ञ, पूजा, आराधना, आसा. कांय जाणांच्या मतान संध्यावंदनांतले जप हें मुखेल कर्म आसता, पूण जप हें संध्यावंदना बगर मुखेल कर्म आसा. देखीक गायत्री पुरश्चरण, अांगां आचरनासतनाय केल्लो नामजप मन निवळ दवरपी, पापाचो नाश करपी, देव बळगें वाडोवपी मानला. संतवाड्मयांत असोच नामाची जप हें अनुष्ठान आशिल्ल्यान ताच्या फाटल्यान शास्त्रांचे विधीनिशेध थोडो फरक आसता. नामस्मरणाचो हिशोब दवरची पडना, पूण जपाची हेिशोब दवरतात. जप मेजलो ना जाल्यार ताचे फळ मेळना. ह्या जपाचे मेजप मणिमाला, वर्णमाला वा करमाला हॉणी करतात. जप सुरू एकाद्रो वाठार जिकून थंयच्या मूळ लोकांक आपल्या शेकातळा हाडून वा मात्तूय वसणूक नाशिल्ल्या वाठारांत नवी वसणूक करून जनपदांची थापणूक जाताली. म्हळां की, एका जनपदांत सुमार ८०० खेडीं आनी हेर कितलेशेच ल्हानव्हड गांव आसताले. जनपदाची राजधानी चड करून एका केिल्ल्यांत आसताली. जनपदांचे दोन प्रकार आशिल्लेः कांय जनपदांचेर राजाची सत्ता चलंताली, जाल्यार कांय जनपदां हीं गणराज्यां आशिल्लों. अश्मक, साल्वेय, गांधारी, साल्व, कंबोज, अवंती आनी कुंती हीं जनपदां जनपद राजाच्या हातासकयल वा गणाच्या हातासकयल आसले तरी उदरगत जाली. पूण काळांतरान हीं सगळीं जनपदां दुबळीं जाली आनी इ.स.प. चवथ्या शेंकडयांत ती मगध साम्राज्यांत विलीन जालीं. पूर्ण फुडें काळांतल्यो मुद्रा मेळ्ळ्यात. - कीं. वि. सं. मं. जप: अक्षर, उतर, नाम, श्लोक वा मंत्र भावनेन उच्चारप हे क्रेियेक ‘जप' म्हण्टात. वेिधानयुक्त अशे मंत्र, मोट्यान ल्हव वा मनांतल्या 'जिह्वौष्ठदिव्यापाररहितं शब्दार्थयोश्चिन्तनं हृ : म्हळ्यार जीब, गजाली भावनेन वा निश्ठेन पथून पथून म्हणप हाका 'जप' म्हण्टात, अशे गी. घा, की. त सांगलां. 'जप' ही प्रकार वैदिक काळासावन अस्तित्वांत आशिंल्ल्याची दिसता. वेदकाळार यज्ञसंस्थेत होमादी कर्मकांड चलतासतना एकाद्रो मंत्र वा भगवद्गीतेत सगळ्या यज्ञांत जपयज्ञ म्हळ्यार भगवंताची विभुती आसा, अशें म्हळां. जपयज्ञ हो सात्विक आनी अहिंसक यज्ञ आसा, म्हूण कर्मकांडांतल्या विधीयज्ञांपरस जपयज्ञ श्रेश्ठ मानचो, अशे मनू म्हण्टा (मनु. २.८६). ԱՏՃՃ करतकच थारायिल्ल्या जपाचो आंकडो पुराय करपापासत जपकत्र्याच्या मनाची ध्यास वाडत वता. ताका लागून योगप्रक्रियेंतल्या शुभेच्छा, पांवडे चडून तो वयर वता. जप हो हाताच्या बोटांनी वा माळेतल्या मणयांनी वा सुत्रांतल्या मनांत वा ल्हव ल्हव शुचिर्भूत जावन, एकाग्र चितान मंत्र उच्चारपाची आसता. ह्या मंत्रांत देवाची एक वा जायती उतरां आसतात वा तांचे गूण गायेिल्ले आसतात. घरांत, न्हंयचे देगेर, गोठ्यांत, अग्निशाळेत, तीर्थक्षेत्रार, उपास्य देवतेचे मुर्तीमुखार बसून जप करपाक येता. जप करतना उलयनात. अांकवार (ब्रह्मचारी) वा अहिताग्नी मनशान उणेच म्हळ्यार १०८ फावट मंत्र जपची तर वानप्रस्थी आनी यतो हांणी हजारांपरस चड फावट मंत्र जपचो अशें सांगलां. ॐ ह्या एका अक्षरासावन सहस्त्रनामां, रामरक्षादी, शास्त्रांत सांगल्यात. प्राणोपासकाखातीर बृद्ददारण्यकांत 'असतो मा सद्गमय ह्या जपाचे विधान सांगलां. तर्पणापयली वा फांतोडेच्या होमाउपरांत जप करचो अशें गोभिल सांगता. 'ॐ नमो विष्णवे' हो। वासुदेवाय' हो द्वादशाक्षरी मंत्र १००८ वा १०८ फावट जपचो अशें वृध्दहारीत सांगलां. जगांतल्या सगळ्या धर्मातल्या धर्मीक लोकांत जप करतना जपाची माळ वापरपाची पध्दत आसा. जपाचे माळेत ३२, ९९, १०८ वा हेर संख्या आशिल्ले मणी वा गांठो आसतात. मणिसंख्या वा ग्रंथिसंख्या ही त्या त्या संप्रदायाप्रमाण थारायल्ली आसता. शैव, वैष्णव हांचे जपमाळेत १०८ मणी आसतात. शैवांल्यो जपमाळो खास करून रुद्राक्षाच्यो आासतात. वैष्गव। लांकडाची माळ करतात. चंदनाच्या हांच्योय जपमाळी आसतात. जपाचे तीन प्रकार फुडलेतरेन आसातः १. वाचिक- स्पश्ट उच्चार करून मोट्यान जप करप २. उपांशू- मंत्रदेवतेच्या जाग्यार मन लावन, जीबेन आनी ऑठन पुटपुटत मंत्र जपप ३. मानस- मंत्राच्या अर्थाकडेन प्रामाणिक रावन मनांतल्या मनांत जप करप. महाभारताच्या शांतिपर्वात जपाविशीं जी फोडणिशी आयल्या, ताचेवेल्यान जप हें महाफल दिवपी, पूण ज्ञानमार्गापरस कमी योग्यतायेचे साधन आशिल्ल्याचे व्यासाचे मत दिसता. फळ मेळपाची अपेक्षा
