जिऱ्याचें फळ पालिभेदी (Schizocorph-जायतीं बिजमयबध्द),तोंक आशिल्लें,ल्हान आनी सुकें आसता आनी ताचे दोन लांबशे भाग(0.६ सेंमी.)जातात.दरेका फळाचेर ९ उब्यो शिरो आनी खांची आसतात.ताचे भितर एक बी आसता.हीं फळां मात्शी कडवसार आनी वासाळ आसतात.तांचे खचींत तेलाची नळी आसता आनी तातूंतल्यान २-४% उडून न वचपी तेल आसता. जिऱ्याच्या पिकाखातीर मध्यम हवामान,पिकाळ आनी गाळाची जमीन आनी भरपूर सारें लागता.कर्नाटक आनी तामिळनाडू वाठारांत जिऱ्याचें पीक हें पोरसांतलें पीक म्हूण मर्यादीत प्रमाणांत काडटात.नैऋत्य मॉन्सूनचे सुर्वेक वा ईशान्य मॉन्सूनच्या उपरांत हें पीक काडटात.पिकाची वाड जाता आसतना ताका वत,हवेंतली ओलसाण आनी पावस सहन जायना.शिंयातेंपावेलें पीक ऑक्टोबर म्हयन्याच्या पेरतात आनी उबाळांतले पीक एप्रिल म्हयन्याच्या शेवटाक पेरतात. जिरें मसाल्यांत आनी रांदपाच्या पदार्थांत तेचपरीं खावपाच्या पदार्थांतूय वापरतात.(देखीक-सार,वरण,लोणचें,चिवडो,केक आदी).जिरें उत्तेजक,आकड्यांचें आकुंचन करपी,रगत शुध्द करपी,जिवाक थंडसाण दिवपी,भूक वाडोवपी,दूद वाडोवपी(Galactagogue)आसता.उबाळाच्या दिसांनी जिवाक थंडसाण मेळपाक जिरें आनी कोथमिरेचें उदक पिवपाक दितात.आंगाच्या खंयच्याय अवयवाक सूज आयल्यार जिरें वाटून ताचो लेप लायतात.मुतपाक त्रास जावप,पोटांत किसकिसप ह्या विकारांचेर जिरें खावपाक दितात.वासाळ द्रव्यांत जिऱ्याचें तेल काडून जातकच,उरिल्लो चोथो गोरवांक खावपाक दितात. ह्या पिकार भुरी रोग पडटा आनी ताचेखातीर पानां काळीं पडटात.अशा वेळार झाडाचेर गंधकाचो पिठो मारतात. कोडू जिरें:(मराठी-कडू जिरें;हिंदी-काली जिरी,काठे काली जिरी;गुजराती-कडवी जिरी;कन्नड-काळा (कोडू)जिरिगा;संस्कृत-वनजीरक,सोमराज,अग्निबीज;इंग्लीश-पर्पल फ्लीबेन;लॅटीन-व्हर्नोनिया ॲथेल्मिंटिका;कूळ-कंपोझिटी). उंचाय सुमार ६० ते ९० सेंमी.;सरळ,घट्ट आनी एक वर्सभर जियोवपी वखदी वनस्पत.ही वनस्पत भारत आनी श्रीलंका ह्या वाठारांनी दिश्टी पडटा.तिचीं पानां भाल्याभशेन एकाफाटल्यान एक,सादीं सादारण कांटेरी कडो आशिल्लीं आनी दोनूय वटेन केंसाळ आसतात.डिसेंबर ते फेब्रुवारी म्हयन्यांत सुमार चाळीस फुलआंचो अर्दवट फुलिल्लो तुरो येता.फळ सुकिल्लें,एकबियेचें आनी लांब दाण्याभशेन आसता.ताचेर १० उब्यो शिरो आनी केंस आसतात. हे वनस्पतीच्यो बियो तिखट,जंतुंचो नाश करपी आनी रेचक आसून दमो,खेळणी,कातीचे विकार,धवें कोड आदींचेर उपेगी पडटा.ह्यो बियो पुश्टीक,भूक वाडोवपी आनी मूत निवळ करपी आसात.भगभगपी ,सूज,उवो मारपाक आनी विंचवाच्या विखाचेर ह्यो बियो उपेगी पडटात. काळें जिरें:(मराठी-काळे जिरे;हिंदी-काला जिरा;कर्लोजी,मुग्रेला;गुजराती-कर्लोजी,काला जीरू;कन्नड-करिजिरिगे;संस्कृत कृष्णजीरक;इंग्लीश-ब्लॅक क्युमीन,स्मॉल फेनेल;लॅटीन-नायगेला सॉटिव्हा;कूळ-रॅनन्क्युलेसी). उंचाय सुमार ४५ सेंमी.मुळची अस्तंत आशिया (लेव्हॅट)वाठारांतली ही वखदी वनस्पत भारतांत पंजाब,हिमाचल प्रदेश,बिहार आनी आसाम ह्या वाठारांनी लागवड केल्ली वा शेतांत तणाभशेन वाडिल्ली दिश्टी पडटा.हे वनस्पतीचीं पानां दोन वा तीन फावटीं,पिसांभशेन पूण कांय प्रमाणांत वेगळायल्लीं आसतात.तांचे खंड रेशाकृती आसतात.फुलां दिलिंगि,लेव निळीं आनी लांब देंठाचेर एक एकटीं येतात.तांकां छदमंडल (involucre)नासता.भायलीं पांच परिदलां पाकळ्या सारकीं आनी भितल्लीं आठ मधुप्रपिंडयुक्त (honey gland)आसतात.केसरदलां जायतीं आसतात आनी पांच ते सात किंजदलां एकठायल्लीं आसतात.किंजपूट ऊर्ध्वस्थ आनी पांच खण आशिल्लो आसता.फळ बोंडाभशेन तशेंच बियो खूब,काळ्यो आनी त्रिकोणी आसतात. बियांपसून तेल मेळटा.तातूंत ४५-६० टक्के कारव्होन,डी-लिमोनीन आनी सायमीन आसता.बियो चिड्डून काडिलें तेल खावपाक वापरतात.बियांत 'निगेलीन' हें कोडू द्रव्य आसता.कांळे जिरें पोटांतल्या वायूचो नाश करपी,उत्तेजक,मूत निवळ करपी,मासिक पाळी सुरू करपी,बायलांक दूद येवपाक आदार दिवपी आसा.बाळंतपणाच्या जोराचेर काळें जिरें उपेगी पडटा.बियांचो पिठो तिळेलांत घालून पुळेर आनी कातीच्या रोगांचेर लायतात.कपड्यांत ह्यो बियो दवरल्यार किडींपसून कपड्यांक बादा जायना.
जिहाद:'जिहाद' म्हळ्यार सदांच यत्न करीत रावप.इस्लाम धर्मशास्त्राची रचणूक जाता आसतना,ह्या उतराक 'धर्मझूज'हो अर्थ प्राप्त जालो.इस्लामाच्या प्रचाराखातीर काफिरांआड केल्लें धर्मझूज म्हळ्यार 'जिहाद'अशें म्हण्टात.कांय पंडीतांच्या मतान जिहादाचो मूळ अर्थ काम करप,उद्देग वा सामान्य संघर्श असो जाता. सुफी पंडीतांच्या मतान जिहादाचे दोन प्रकार आसता:१.अल-जिहादुल-अकबर म्हळ्यार स्वताच्या विकार वासनांआड केल्लें झूज. २.अल-जिहादुल-अषघर म्हळ्यार परधर्मीयांकडेन केल्लें झूज.कांय पंडीतांच्या मतान जिहाद चार प्रकारचे आसतात:१.उलोवणें २.हात ३.मन आनी काळीज ४.तरसाद.उलोवण्यातल्यान आनी हातावरवीं जिहादाच्या बऱ्या वावराक तेंको दिवप आनी वायट कामाक विरोध करप,मनान वा काळजाच्या जिहादान मन शुध्द दवरून सैताना आड झुजप,तरसादीच्या जिहादान नास्तिक आनी दुस्मानाआड झगडप,असो वयल्या चारूय प्रकारांचो अर्थ जावन आसा.पैगंबराक स्वताचें रक्षण करपाक शस्त्र उखलचें पडलें,तेन्ना त्या धर्मीक संघर्शाक 'जिहाद'हें नांव पडलें.ह्या जिहादांत पैगंबराक उलोवणें आनी तरसाद ह्या दोन शस्त्रांचो उपेग जालो.हाज(मक्का)यात्रा करप म्हळ्यार सगळ्यांत व्हड जिहाद अशें पैगंबरान म्हळां. जिहाद हें मुसलमानांचें धर्मीक कर्तव्य जावन आसा,अशें कुराण आनी अहादीसांत सांगलां.
जीओक,विल्यम फ्रांसिस:(जल्म:१२ मे १८९५,नायगारा फॉल्स-ऑंटॅरिओ-कॅनडा). अमेरिकन रसायनशास्त्रज्ञ.मुळावें शिकप मिचिगनच्या पब्लिक ग्रामर स्कूल आनी शालेय शिक्षण नायगारा फॉल्स कॉलेजिएट संस्थेंत जालें.घरचे गरीब परिस्थितीक लागून ताका नायगारा फॉल्स,न्यूयॉर्क हांगाच्या हूकर इलेक्ट्रो-केमिकल कंपनीचे प्रयोगशाळेंत नोकरी धरची पडली.थंयच्या रसायनीक यंत्रसंचाचें (chemical plant)संघटन आनी कार्य पळोवन ताका ताचें आकर्शण दिसलें आनी तेन्नासावन केमिकल इंजिनियर जावपाचो हावेस ताणें मनांत बाळगिलो.दोन वर्सांउपरांत ताणें कॅलिफॉर्निया विद्यापीठाच्या रसायनशास्त्र महाविद्यालयांत प्रवेश मेळ्यलो.१९२० त ताणें सर्वोच्च मान मेळोवन बी.एससी.पदवी मेळ्यली.१९२२ त पीएच.डी.पदवी मेळ्यतकच ताची त्याच विद्यापीठांत निर्देशक (Instructor)म्हूण नेमणूक जाली.१९३४ त तो थंयच रसायनशास्त्राचो प्राध्यापक जालो. ताणें १९२६ त १ के.तापमानापरस कमी तापमान मेळोवपाखातीर अक्रमी विचुंबकीकरण पध्दत (उश्णतेचो लाव वा खर्च जायनासतना चुंबकत्व ना करपाची-Magnetic cooling method)सोदून काडली.हीच पध्दत फुडें १९५३ त डी.पी.मॅक्डूगल हाच्या सहकार्यान प्रत्यक्ष वापरपांत ताका यश आयलें.१ के.तापमानापरस कमी तापमान वापरून करपाच्या प्रयोगांत ही पध्दत आतां वापरतात.१९२९ त एच.एल.
