कांय जोगती बायलेचो भेस करतात,माथ्यार देवीचो सजयिल्लो कुरपणो दवरतात आनी भोंवतात.हातूंतलो मुखेल जोगती तुणतुणें वाजयत भक्तिगीत गायता आनी हेर वांगडी ताका टाळ-तुणतुणें वाजयत साथ दितात. यल्लमा देवतेच्या दुसऱ्या रुपाक म्हळ्यार रेणुकेक भजपी वर्गाक गोंधळी म्हण्टात.यल्लमा देवतेच्या मूळ रुपांची पुजा जोगती-जोगतीण वर्गान सांबाळून दवल्ल्या. यल्लमा वा यमाई देवतेचें मुखेल ठाणें बेळ्गांव जिल्ह्यांतल्या 'सौदत्ती'गांवांत आसा.महाराष्ट्रांतूय विंगड विंगड वाठारांत हे देवतेचीं देवळां आसात. जोगत्याक आपले मूळ जातींतले चलयेकडेन लग्न जावपाक मेळटा,पूण जोगतीणीक जल्मभर आंकवार रावचें पडटा. जोगती-जोगतीणीचीं पदां जशीं मराठी भाशेंत आसात,तशीं कन्नड भाशेंतूय आसात.हातूंत यल्लमाचें म्हळ्यार रेणूकेचें लोककथात्मक चरित्र आसता.रेणूका वा यल्लमाच्या कथागीतांत एक खास गजाल नदरेंत भरता;ती म्हळ्यार-यल्लमाच्या कथागीतांत जशी रेणुकेची याद केल्ली दिश्टी पडटा,तेचपरी गोंधळ्यांच्या कथागीतांत यल्लमाची याद केल्ली दिश्टी पडटा. जोगती-जोगतीणीच्या वर्गाचें एक भक्ती-गीत अशें आसा: चला जाऊं रेणुकेच्या भेटी। मारुं तिच्या चरणांशी मिठी॥ यात्रा भरली फार मोठी गंध लिंबांची झाली दाटी॥ येलू तुझी महिमा फार मोठी। चला घेऊं भंडारवाटी॥ रेणुकाची भरू ओटी। शालू नेसली जरीकांठी॥ कोळेगांव बांगेच्या कांठी। परसू चौंडक्याची निराळी धाटी॥ चौमुलखीं वाजली घाटी॥
जोगवा:महाराष्ट्रांतले देवीचे भजक गळ्यांत कवडयांची माळ,कपलाक हळद आनी हातांत कुरपणो घेवन देवतेच्या नांवान जी भीक मागतात,ताका 'जोगवा'अशें म्हण्टात. रोग-पिडांपसून मुक्त जावपाक,मनांतलें काम सिध्दीक वचपाक जोगवा मागतात.कांय लोक आंगवण पावोवपाच्या हेतान,मंगळाराक,सुक्राराक वा नवरात्रांत जोगवा मागतात.ज्या घरांत देवीचो कुळधर्म आसता,तांकां कुळधर्माचो एक भाग म्हूण जोगवा मागचो पडटा.आंगवणीक लागून जे जोगवा मागतात,तातूंत बायलांचो आंकडो चड आसता.संत एकनाथ महाराजान ह्या जोगव्याचेर एक भारूड रचलां.तातूंत जोगवा मागप्याच्या विधीचें स्वरूप आनी तें मागपाफाटलो हेत अप्रत्यक्षपणान उक्तो जाला.हें भारूड अशें आसा: अनादि निर्गुण प्रगटली भवानी। मोहमहिषासुर मर्दनालागुनी॥ त्रिविध तापांची कराया झाडणी। भक्तांलागुनी पावसी निर्वाणीं। आईचा जोगवा जोगवा मागेन। दैत सारुनी माळ मी घालीन॥ हातीं बोधाचा झेंडा घेईन। भेदरहित वारीसी जाईन॥ नवविध भक्तीच्या करीन नवरात्रा। करून पीटीं मागेन ज्ञानपुत्रा॥
जोगूल:विजेचो लखलखाट.खिणयाळो उच्च विघुत प्रवाह आशिल्लें आनी जायते किमी.लांब मार्ग आशिल्लें विघुत विसर्जन (electric discharge),अशी जोगलाची व्याख्या करतात.वातावरणांतल्या कांय भागांत फावसो विघुत भार निर्माण जावन ताका लागून तयार जाल्ल्या विघुत क्षेत्राक लागून हवेचें विघ्य्त विभंजन (electric breakdown)जाता आनी जोगलावणी जाता. जोगूल निर्माण जावपाचो सादारण उगम म्ह्ळ्यार गर्जन-कूप (cumulonimb cloud).बर्फाच्या वा रेंवेच्या वादळांत तशेंच उद्रेकावस्थेंत (eriuption)आशिल्ल्या ज्वालामुखीच्या वयल्या भागआंतल्या कुपांत जोगलावणी जाता.कुपविरयत आनी नितळ वातावरणांतूय जोगुल घडून आयिल्ल्याचे उल्लेख आसात.प्रयोगशाळेंतूय २० लाख व्होल्टचो विघुत वर्चोभेद(electric potential difference)निर्माण करून जोगूल घडोवन हाडपांत येस आयलां.जोगलाचो लखलखाट आनी गडगड वातावरणाच्या खाशेले परिस्थितीक लागून निर्माण जाता.लखलखाटावांगडा सदांच गडगड जाताच,अशें ना. जोगलाचे वेगवेगळे प्रकार अशे: १.रेखीय आनी फांट्याचें जोगूल:हो सदांच दिसपी प्रकार आसा.कुपांकुपांतल्या,कुपां आनी धर्तरी हांचेनदल्या वा कुपां आनी भोंवतणचें वातावरण हांचे मदल्या विघुत विसर्जनाक लागून हो प्रकार निर्माण जाता. २.फितासारकें जोगूल:हो सदाच्याच जोगलाचो प्रकार आसा.पूण वाऱ्याच्या वेगाक लागून जोगलाचो मार्ग कांय वेळा विस्कळीत जाल्ल्यान दोळ्यांक तो फितासारको दिसता. ३.पेल्लांचें जोगूल:जोगूल फुटिल्ल्यान तातूंतल्यान ल्हान तेजिश्ट पेल्लासारके कुडके भायर आयिल्ले दिसतात.हो प्रकार बरोच वेळ नेटान पावस पडटा आसतना दिसता.सुर्वेक अखंड रेखीव प्रकार आसून उपरांत दिप्ती (luminosity)कमी जाता आनी मार्ग खंडित जावन तातूंत पेल्लासारके तेजिश्ट भाग दिसपाक लागतात. ४.गिमाच्या हवेंतलें जोगूल:रेखीय जोगलाचो हो प्रकार खास करून गिमाच्या दिसांनी दिसून येता.धर्तरेचेर पडनासतना कुपांपसून क्षैतिज दिकेन ह्या जोगलाचो मार्ग १५-१६ किमी.इतलो पयसमेरेन वता.चड अंतर आशिल्ल्यान गर्जन आयकूंक येना.कांय वेळा हाचो मार्ग एका कुपाकडल्यान दुसऱ्या कुपाकडेन वता. ५.थरांचें जोगूल:ह्या प्रकारांत मळबाचो बरोच व्हडलो भाग उजवाडांत येता.उंचेल्या आनी सकयल्या पातळेच्या कुपांतल्या विघुत विसर्जनाक (electric discharge)लागून हो प्रकार घडून येता आसूंक जाय. ६.वाटकुळें जोगूल(Ball lightning):कुपांतल्यान,जमनीकडल्यान वा हवेंतल्यान सुमार १० ते २० सेंमी.व्यास आशिल्लो विजेचो गुळो दिशिल्ल्याचे जायते उल्लेख सांपडटात.ह्या गुळ्याक सादारणपणान तांबडो,जांभळो वा हळडुवो रंग आसून तो ५-६ सेकंदां मेरेन दिसता.हो रंग गडगड जायनासतना वा व्हडलो गडागड जावन ना जाता.ह्या जोगलाच्या प्रकाराविशीं फाव तो खुलासो करपी खंयचीय उपपत्ती अस्तित्वांत ना.हो एक नदरेभ्रम (optical illusion)आसूंक जाय,अशें कांय शास्त्रज्ञांचें मत आसा. जोगलाचे परिणाम:जेन्ना जोगूल घडटा,तेन्ना ताच्या मार्गावयल्या हवेच्या दाबांत उपाट वाड जाता आनी ताका लागून कुपाचें गर्जन जाता.हो हवेचो दाब वाडपाचीं मुखेल कारणां म्हळ्यार प्रचंड विघुत प्रवाहाक लागून जोगलाच्या मार्गांत निर्माण जावपी खर उश्णता आनी ताका लागून निर्माण जावपी व्हड दाब.ह्या दाबाक लागून ऊंच इमारतीच्या जनेलांचीं तावदनां फुटूंक शकतात.प्रत्यक्ष इमारतीचेरूच जोगूल जाल्यार इमारतीक धक्को लागूं येता.ऊंच इमारतीचेर वा झाडाचेर जोगूल जावपाचो संभव आसता,देखून जोगूल निवारक साधनां वापरून असल्या इमारतींची राखण करची पडटा. जोगलाच्या घाताक लागून मनशांक वा हेर प्रण्यांक मरण येवपाची शक्यता आसता.सौम्य स्वरुपाचो जोगलाचो आघात जाल्ल्या मनशाक कृत्रिम श्वासोच्छवासाच्या प्रथमोपचारान सावचित करूं येता.जोगूल पडिल्ल्या मनशाक स्पर्श करप धोक्याचें आसा,असो समज आसा तो
