हांगाच्या वाठारांतल्या लोकांक गुलाम म्हूण विकूंक सुरवात केली. हो वाठार पयलीं एकुणिसाव्या शतमानांत डॉ.डेव्हिड लिव्हिंगस्टनच्या यत्नांक लागून उजवाडाक आयलो.१८४१ त दक्षिण आफ्रिकेंत वैजकी मिशनरी म्हूण आयिल्ल्या लिव्हिंगस्टनान १८५० त झांबीझीच्या वयल्या वाठारांत पावल दवरलें.१८५५ त ताका व्हिक्टोरिया धबधब्याचो सोद लागलो.उपरांत सेसिल जॉन ऱ्होडस ह्या ब्रिटिशान हांगाचे थळावे राज्यसत्तेकडल्यान ब्रिटीश साउथ आफ्रिका कंपनी उबारपाचे हक्क मेळयले.१९२४ मेरेन ह्या वाठारांत शासन,हेच कंपनीवरीं चलतालें.उपरांत ब्रिटीश सरकारान थेट हांगाचो राज्यकारभार पळोवंक सुइरवात केली.१९५३ त न्यासालॅंड,दक्षिण आनी उत्तर ऱ्होडेशियाचें मेळून एक संघराज्य जालें.१९६४ त केनेथ कौंडा हाच्या फुडारपणाखाला ह्या देशाक स्वतंत्रताय मेळ्ळी आनी झांबिया हो देश अस्तित्वांत आयलो.केनेथ कौंडा हांगाचो पयलो राश्ट्राध्यक्ष जालो.हांगा बऱ्याच पक्षांची संसदीय राज्यपध्दत चालू जाली.केनेथ कौंडा हाचो 'युनायटेड नॅशनल इंडिपेंडन्स'हो पक्ष पयलींसावन अधिकाराचेर आशिल्लो.१९७२ त हांगा सगळे विरोधी पक्ष विसर्जित केले आनी एकपक्षीय सरकाराची थापणूक जाली.ऱ्होडेशिया (झिंबाब्वे) आनी ह्या देशामदीं तणावाचे संबंद निर्माण जाल्ल्यान दोनूय देशांची शीम बंद केली.१९७६ त केनेथ कौंडा हाणें आणीबाणी जाहीर केली.१९८३ त जाल्ल्या वेंचणुकांनी कौंडा हाकाच जैत मेळून सद्यामेरेन तोच हांगाचो राश्ट्राध्यक्ष जावन आसा. राज्यवेवस्था:१९७२ तल्या संविधान दुरुस्ती कायद्याखाला एकपक्षीय लोकशाय आसा.राश्ट्राध्यक्ष हो राश्ट्राचो मुखेली आसता.पक्षाचो आनी राश्ट्राचोय अध्यक्ष तोच आसा.पक्षाकडल्यान एका मनशाची राश्ट्राध्यक्षपदाखातीर नेमणूक जाता.हांगा पांच वर्सांनी एकदां वेंचणुको जातात.शासनाचे सगळ्यांत चड अधिकार राश्ट्राध्यक्षाक आसात.१८ वर्सा पुराय केल्ल्या दस्केल्याक मत दिवपाचो अधिकार आसा.युनायटेड नॅशनल इंडिपेंडन्स पक्ष सगळ्यो येवजण्यो आनी धोरण थारायता. थळावो राज्यकारभार ९ प्रांतांतल्यान चलता.दरेक प्रांताच्या शासनाखातीर ताचेर एका मंत्र्याची नेमणूक जाता.ह्या प्रांताचे,फुडें ३५ तालुक्यांनी वांटे केल्यात. अर्थीक स्थिती:हांगाची अर्थवेवस्था चडशी हांगा आशिल्ल्या तांब्याचे खनीज संपत्तीचेर आदारून आसा.ह्या देशांत तांब्याची सांठवण मोटया प्रमाणांत आसा.हे भायर कोळसो,लोखण,मॅगनीज,कोबोल्ट,रुपें हांच्योय खणी ह्या देशांत आसा.कांय वाठारांनी चुनो आनी शिमीट तशेंच अॅनिथीस्ट आनी पाचू हे मोलादीक खडे मेळ्टात.शेतवडीच्या आदाराचेर हांगाच्या बऱ्याच लोकांची जीण चलता आसली,तरी शेतवडींतल्यान व्हडलेशें उत्पादन हांगा मेळना.शेतवडीची उदरगत चड जाल्ली ना आनी मको,जोंधळो,हेर कड्डणां,ऊंस,केळीं हांची लागवड कांय प्रमाणांत थोड्या वाठारांनी जाता.गोरवां आनी अर्थीक येणावळ दिवपी हेर मोनजात पोसपाचोय उद्देग चलता.सरोवरां,चिखलाचे वाठार आनी काफूक न्हंयांतल्यान नुस्तेमारीचो उदेग चलता.रानांतल्या उत्पादनांत मदेराचें लांकूड,मेण आनी म्होंव हांचो मदेराच्या लांकडावांगडा आस्पाव जाता.अन्न उदेग,पेयां आनी तंबाखूचे उदेग हांगा आसात.सद्या कपडो,रसायनां,रबर आनी प्लास्टिकचे कारखाने हांगा उबारल्यात.कारखान्यांची आनी यांत्रिकीकरणाचो हांगा फाव तशी उदरगत जाल्ली ना.पर्यटनावरवीं अर्थवेवस्थेक आदार दिवपाचो वावर चलता. ह्या देशांत यंत्रां आनी वाहनां,रसायनां,इंधन ह्या सारक्या गजालींची साउदी अरेबिया,ब्रिटन,बाहरीन,अमेरिका,अस्तंत जर्मनी,इटली,झिंबाब्वे आनी भारत ह्या सारक्या देशांतल्यान आयात जाता.हांगासावन जपान,फ्रांस,इंटली,ब्रिटन,भारत,अस्तंत जर्मनी,युगोस्लाव्हिया,चीन आनी अमेरिका हांगा खनिजांची निर्यात जाता.
