पावंक ना. तातूंतल्यो ‘अलीबाबा आनी चाळीस चोर’ ‘अल्लाउद्दीन आनी जादूचो दिवो’, ‘सिंदबादाच्यो भोंवड्यो’ ह्यो कथा सगळ्यांक परिचित आसात.
मूळ अरब भाशेंतल्यो ह्यो कथा काव्यात्मक अशा कुडक्या-कुडक्यांनी रचल्यात. त्यो कथा कथनाखातीर आनी खासा सुरांत गावपाखातीर रचल्या आसूंक जाय. ह्या सगल्या कथांनी विभागणी अशी करूं येताः 1. परीकथा आनी काल्पनिक कथा. 2. बगदादचो सुलतान हारुन-अल्-रशीद आनी ताचो प्रधान हांचेकडेन संबंदीत आशिल्ल्यो मोगाच्यो आनी अप्रुपांच्यो काणयो. हातूंत इतिहासीक सत्य ना. 3. मध्यमवर्गीय लोकांकडेन संबंदीत आशिल्ल्यो हांसयाळ्यो आनी थोड्योभोव शृंगारीक कथा. हांची रचना तेराव्या ते सोळाव्या शतकांत, मामलूक सुलतानांचे मुस्तींत कैरो (अल्-काहिरह) हांगा जाली आसूंक जाय. 4. साहसकथा. 5. बोधपर कथा 6. आख्यायिका आनी दंतकथा हांचेर आदारीत कथा. 7. धर्मीक कथा.
अशें वर्गीकरण करून लेगीत अरेबियन नाइट्स कथांत एकात्मता आनी एकवाक्यता दिसून येना. सिंदबादच्या सफरींची कथा तर स्वतंत्रपणान रचल्या आनी मागीर तातूंत घाल्या. वाङ्मयीन गुणवत्तेचे नदरेन तातूंत विषमता दिसून येता. थोड्यो कथा बंदिस्त आनी कलात्मक धर्तेच्यो आसात तर कांय कथांनी रचना शिथील दिसता. ह्यो कथा घटनाप्रधान आसून व्यक्तिचित्रण स्थूल स्वरुपांचें आसा. पूण कथनकौशल्य, अभिनव कल्पनाविलास आनी मनीस सभावाचें मर्मज्ञान ह्या गुणांक लागून ह्यो अप्रुपाच्यो अदभूतरम्य कथा संवसारभर लोकप्रिय जाल्यो.
‘अरेबियन नाइट्स’ चो पयलो अणकार आंत्वान गालां हाणें पॅरिसाक 1704 ते 1717 ह्या काळांत फ्रेंच भाशेंत केलो आनी यूरोपीय लोकांक ह्या कथांची पयली वळख करून दिली. मूळ अरबी भाशेवयल्यान केल्ल्या गालांच्या अणकाराचे हेर युरोपीयन भासांतूय अणकार जाले. जर्मन लेखक हाबिश्ट हाणें मूळ अरबी कथासंहिता जर्मनीतल्या ब्रेस्लौ हांगा छापली (1825-43) आनी 1840त तिचो जर्मन अणकार उजवाडाक हाडलो. कायरो हांगा 1835 त छापिल्ल्या अरबी प्रतीवेल्यान ई. डब्ल्यू. लेन ह्या अभ्यासकान दर्जेदार पूण अपूर्ण इंग्लीश अणकार (1839-41) उजवाडाक हाडलो. ह्या कथांक ‘अरेबियन नाइट्स एंटरटेनमेंट’ हें नांव ताणेंच दिलें. कलकत्ता हांगचे अरबी प्रतीचेर (1839-41) आदारीत इंग्लीश अणकार जॉन पेन हाणें केलो. (1882-84). सर रिचर्ड एफ्. बर्टनच्या 16 खंडांतल्या अणकाराक (1885-89) उपाट लोकप्रियता मेळ्ळी. जे. सी. मर्द्रुसचो फ्रेंच अणकार (1899) लेगीत खूब लोकप्रिय जालो. यूरोपियन भासांतल्या सगळ्यांत उंच पांवड्याचो मान ई. लिटमनच्या 6 खंडांतल्या जर्मन अणकाराक (1921-28) फावता.
अरेबियन नाइट्सचे संहितेविशींची आनी हेर प्रस्नांची चिकित्सा डी. बी. मॅक्डोनाल्ड ह्या अमेरिकन अभ्यासकाच्या ग्रंथांत आयल्या. ह्या कथांतल्या बगदादी आनी ईजिप्शियन अशा दोन ठळक स्तरांचो अभ्यास ऑगस्ट म्यूलरच्या विवेचनांत आस्पावता.
कृष्णशास्त्री चिपळूणकरान 1861 त इंग्लीशींतल्यान ह्या कथांचो मराठी अणकार करपाक सुरवात केली. विष्णुशास्त्री चिपळूणकार आनी हरि कृष्ण दामले हांणी ताका हातभार लायतकच 1890 त ‘अरबी भाषेतील सुरस व चमत्कारीक गोष्टी’ पुस्तक रुपान उजवाडाक आयलो. तांची 6 भागांनी नवी आवृत्ती 1957 त उजवाडाक आयली. ‘अरेबियन नाइट्स’चो मराठी अणकार त्र्यं.पु. थोरात, वा.गो. आपटे हांणीय केला. सर बर्टनच्या मूळ इंग्लीश भाशेंतल्या ‘अरेबियन नाइट्स’चो 1975 त गौरा देशपांडे हांणी 11 खंडांत केल्लो मराठी अणकार खूब लोकप्रिय जालो.
-काे.वि.सं.मं.
अर्जुनः पांच पांडवांतलो तिसरो पांडव. हाका ‘मध्यम पांडव’ अशेंय म्हणटात. पांडुची बायल कुंती हिका इंद्रमंत्राच्या प्रभावान हिमालयाच्या शतशृंग पर्वतार जाल्लो चलो. ताका धनंजय, इंद्रसुत, फाल्गून, पार्थ अशींय नांवां आसात.
पांचूय पांडवांभितर अर्जुन कुशळ धर्नुधर आनी शूरवीर आशिल्लो. ताका शंकराकडसून पाशुपतास्त्र, परशुरामाकडल्यान शस्त्रविध्या आनी अग्नीकडल्यान ‘गांडीव’ धनुष्य, तशेंच इंद्र, वरुण, यम आनी कुबेर हांच्याकडसून वेगवेगळ्या अस्त्रांची प्राप्ती जाल्ली. द्रोणाचार्याचो तो पट्टशिष्य आशिल्लो. आचार्याकडल्यान शिकून घेतिल्लें धनुर्विद्येचें आनी अस्त्रविद्येचें द्रौपदी स्वयंवरावेळा अप्रुप कसब दाखोवन ताणें द्रौपदीक जिखली. तो आपलें ‘गांडीव’ धनु दाव्या हातान लेगीत चलयतालो म्हूण ताका ‘सव्यसाची’ अशें म्हणटाले. आपले 106 वर्सांचे पिरायेंत ताणें खास करून उत्तर भारतांत खूब दिग्विजय मेळयले.
शकुनीकडे कूटध्यू खेळटना हारतकच ताणें आपल्या भावां वांगडा द्वैतवनांत वास केलो आनी एका वर्साचो अज्ञातवास विराटनगरांत भोगलो. विराटनगरांत ‘बृहन्नला’ नांव घेवन ताणें राजकुमारी उत्तरेक नाचकलेचें शिक्षण दिलें. अस्त्रविद्येवांगडाच अर्जून ललित कलांत लेगीत निपूण आशिल्लो.
भगवान श्रीकृष्णावांगडा ताची सख्यभक्ती आशिल्ली. भारतीय झुजावेळा आपल्या हातान आपल्याच भावांचो, गुरूंचो वध जातलो ह्या हुस्क्यान निर्शेवन ताणें धनुश्य-बाण सकयल दवल्लें. तेन्ना ताच्या रथाचो सारथी जावन बशिल्ल्या श्रीकृष्णान ताका कुरुक्षेत्राचेर गीता सांगली. विरक्त जाल्लो अर्जुन गीतेचो उपदेश आयकून झुजाक तयार जालो. भारतीय झुजांत ताणें कर्ण, जयद्रथ, भीष्म आदी कौरववीरांक मारले.
नर-नारायणभितर कृष्णाक नारायणाचो जाल्यार अर्जुनाक नराचो अवतार मानला. ताका चार बायलो आशिल्ल्यो. द्रौपदीपसून ताका श्रुतीकीर्ती, सुभद्रेपसून अभिमन्यू, चित्रांगदेपसून बभ्रुवाहन आनी उलूपीपसून इरावान् हें चार पूत जाले. पांडवांवांगडा महाप्रस्थान करता आसतना ताका मर्ण आयलें.
-काें.वि.सं.मं.
अर्थशास्त्रः अर्थशास्त्र हो पोरन्या काळासावन म्हत्वाचो अभ्यासविशय अशें मानलां. क्रिस्ता पयलीं चवथ्या शतमानांत भारताचो कौटिल्य आनी ग्रीसाचो अॅरिस्टॉटल ह्या पंडितांनी ह्या विशयाचेर ग्रंथ बरोवन दवरल्यात. कौटिल्य हाणें आपल्या पयलींच्या अठरा आचार्य परंपरेचो उल्लेख करून अर्थशास्त्राची व्याख्या केल्या ती अशीः
“मनुष्याणां वृतिः अर्थः मनुष्यवती भूमिरित्यर्थः।
तस्याः पृथिव्या लाभपालनोपायः शास्त्रमर्थशास्त्राम् ।।”
अर्थः पृथ्वी हें मनशाचें रावपाचे ठिकाण; हे पृथ्वीच्या (सैमीक सामग्रीच्या) पालवान मनशाची जीण चलता (गरजो भागतात). तिचो (सैमीक सामग्रीचो) लाब आनी संवर्धन (पालन) विशींच्या उपायांचो अभ्यास म्हळ्यार अर्थशास्त्र
कौटिल्याच्या काळावयलो युरोपांतलो विचारवंत अॅरिस्टॉटल (इ. स. पयलीं 384-322) हाणें ह्या विशयाचे दोन वांटे केल्यातः
1.अर्थशास्त्र म्हळ्यार घरगुती वेव्हार आनी 2. पुरवणशास्त्र म्हळ्यार विनीमय आनी अर्थार्जन.
अॅडम स्मिथ (इ. स. 1723-1790) ह्या ब्रिटिश अर्थशास्त्रज्ञाक आर्विल्ल्या ‘अर्थशास्त्राचो मूळपुरूश’ मानतात. ताणें ‘राश्ट्राचे संपत्तीचें स्वरुप आनी कारणां हांचें अन्वेशण’ अशी अर्थशास्त्रची व्याख्या केल्या. अर्थशास्त्राविशीं हेर बऱ्योचशो व्याख्या आसात त्यो अशोः 1.पैशांच्या पालवान वा त्याखेरीज लोकांमदीं विनीमय वेव्हाराचीं जीं कार्यां जातात तांचो अभ्यास म्हळ्यार अर्थशास्त्र. 2. मार्शल हाच्या मतान ‘उपजिविकेच्या साधनांखातीर दिसपट्ट्या वेव्हारांत आशिल्ल्या मनशांचो अभ्यास म्हळ्यार अर्थशास्त्र.’ 3. संपत्तीचो अभ्यास म्हळ्यार अर्थशास्त्र. ‘संपत्तीचें शास्त्र’ वा ‘पैशांचें शास्त्र’ अश्यो ज्यो अर्थशास्त्राच्यो व्याख्या आसात. त्याे बऱ्योच संकुचित आसात अशें जाणकारांचें मत
