अघर्यां दिवक सांगल्यांत.जाल्यार बायलांक एक अघर्य.जानवें सदांच दाव्या खांद्यार आसता.ताका स्वय म्हणटात,तें उजव्या खांदार आसल्यार ताका अपसव्य म्हण्टात आनी माळेवरी गळ्यांत लांबयल्यार ताका निवीत अशें म्हणटात.देवांचें तर्पण सव्यान,ऋषीचें निवितान जाल्यार पितरांचें अपसव्यान तर्पण करतात.देव तर्पणांत आनी ऋषी तर्पणांत उदेंदे कडेन तोंड करुन जाल्यार पितृतर्पणांत दक्षिणे कडेन तोंड करुन तर्पण करतात. ब्रह्मयज्ञांत तीळ घेवन तर्पण करप अशें सांगलां.पूण घरांत जर ब्रह्मयज्ञ केल्लो जाल्यार तातूंत तीळ वापरचे न्हय अशें धर्मसिंधुकार सांगतात.ब्रह्मयज्ञांग तर्पण करपाचें जाल्यार उदक घेवनूच करप.आपल्या कुळांतले भुरगे नाशिल्ले जाण्टे मेल्यार तांकां आपलें वस्त्र भिजोवन तें वस्त्र पिळून तें उदक दिवप अशें शासत्रांत सांगलां.
-माधव गोविंद भुस्कुटे
तवशेः(मराठीःकाकडी,खिरा कन्नडःसवटीन काई संस्कृतःसुशीलता इंगलीशः क्युकंबर लॅटीनःकुकुमिस सातिवुस कूळःकुकुर्बिटेसी) ही वाल मूळची उत्तर भारतांतली आसून भारतांत ती सुमार 3,000 वर्सांसावन लागवडीखाल आसा.क्रिस्ता आदीं 200 वर्सांसावन चीनांत ही लागवाडीखाला आशिल्ली.उपरांत ती हेर वाठारांत पातिळ्ळी.गर्किन हो तवश्याचो आनी एक प्रकार.भारतांत तवश्याच्यो जायत्यो जाती आसात.पुना रिवरा तशेंच शितल ह्यो तवश्याच्यो सुदारीत जाती. रेवाळ तशेंच जड जमनींत आनी 18-14 सॅ.तापमान हें पीक बरें येता.ह्या पिकाची दोन पद्दतींनी लागवाड करतात.एक आळें पद्दतीन.हातूंत एका आळ्यांत खूब बियो घालातात.दुसरे पद्दतीन जमनीचेर मेर करुन तिच्या दोनूय वटांनी वा एकेवटेन लागवाड करतात. वायंगणे पीक जानेवारी-फेब्रुवारी जाल्यार पावसाळ्यां जून-जुलयांत तवशाचें पीक लायतात.गोंयात फक्त पावसाळी हंगामांत तवशाचें पीक घेतात.हॅक्टरी सुमार 2.5 किग्रॅ,ब्रीं लागता तवशाची वाल जमनीर पातळावपाक दितात.लगवडीसावन देड पावणेदोन म्हयन्यांनी फळां तोडपाक तयार जातात.वाल चड वाडचे आदीं आनी पिकचे आदीं तोडटात.हॅक्टरी सरासरी 8-10 हजार किग्रॅ. उत्पन्न येवंक शकता.सुदारीत जाती वापरल्यार 25-30 हजार किग्रॅ.उत्पन्न मेळपाक शकता. कवकवीत तरणें आसतना धवसार पाचवें वा हळदुवसार आसता आनी जून फळ तांबूस पिंगशें आसता.चेन्नईकडल्या मुंडोसा प्रकाराचेर बारीक कांटे आसातत. तवशांत सगळ्या तरांची जीवनसत्वां आसतात.बियो थंड आनी पुश्टीक आसून तातूंत हळदुवसार तेल आसता.तरणें तवशें (पिपरी) खावपाक उपेगी पडटा.तवशापसून तवसळी.कोशंबीर करतात.जून तवश्याचो अन्न पदार्थांत उपेग करतात. तवश्याक मर,केवडा.डाउनी मायल्ड्यू,भरी,कोनीय टिक्का,मोझेक हो रोग आनी किडी लागतात.
कों.वि.सं.मं.
तस्बाहीः मुस्लमानांची जपमाळ.भारत,पाकिस्तान आनी इराण ह्या देशांतले मुस्लमान लोक सादारणपणान 99 मणयांची जपमाळ उपेगांत हाडटात.हे माळेचे .एकसारके तीन मणी,आकार आनी रंगान दुसऱ्यांपरस वेगळे आसतात.हिंदू ज्या मणयाक सुमेरु म्हण्टात ताका मुसलमान इमाम म्हण्टात.कांय जपमाळो 101 वा 33 मणयांच्यो आसतात.तस्बीहच्या आदारान जप केल्यार पुण्याय मेळटा आनी पापाचो नाश जाता असो मुसममानांचो भावार्थ आसा. हे माळेंतले मणी जायत्या पदार्थां पसून तयार करतात,तरी लांकडाचे मणीच वापरपाची सरार्स चाल आसा.मककाचे मातयेच्या मणयांची तस्बीह पुण्यायेची मानतात. हाज यात्रेखातीर वचपी लोक मणयांखातीर मक्केंतली माती मुखेलपणान हाडटात.शिया पंथी लोक कर्बलांतले मातयेक चड म्हत्व दितात,हाचे भायर,भांगेचें बीं.उंटाची हाडां,खाजराच्यो बियो.मोलादीक पाशाण हांच्याय तस्बीह वापरपाची चाल आसा. दर दिसा,दर एका घरांत दर एक मनीस ही माळ घेवन देवाचो जप अल्ला हो अकबर असो करता.
-कों.वि.सं.मं.
तहाराः इस्लाम धर्मांतलें शुध्दिविधान.वेगवेगळ्या कारणांक लागून सोवळेपणाक आयिल्ली बादा पयस करपाक मुस्लमान लोक जे विधी करतात,तांकां दरेकाक वेगवेगळीं नांवां आसात.पूण सगळ्या विधींक मेळून तहारा म्हण्टात.मासिक पाळी,मेल्ल्या मनशाक स्पर्श करप आदी गजालीं खातीर मुसलमानांमदी न्हाण गरजेचें मानलां.शुक्राकारक वा परबे दिसा नमाज पडचे आदीं न्हावेंचें पडटा.न्हाणाक घुस्ल अशें म्हणटात. दर एका दिसाचो मनाज पडपाखातीर तोंड आनी हातपांय धुंवचे पडटत,ताका वजू म्हण्टात.उदकाचो उणाव आसल्यार रेंव आनी माती हांणीं वजू केल्यार जाता.ह्या वजूक तय्यम्मूम म्हण्टात.जिस्वाक म्हळयार दांत धुवप.प्रार्थनेच्या वेळार पांयांत जोतीं आसल्यार जातात,पूण तीं निवळ आसूंक जाय असो जाय नेम आसा.तांचे निवळसाणीक मसह म्हण्टात.आयदनां,कपडे आदी वस्तू निवळ करपाचे क्रियेक तथीर अशें नांव आसा
कों.वि.सं.मं.
तळावलीकार,मधुकर गणेशः(जल्मः11 एप्रिल 1931,कुंक्ळ्ळी-सालसेत) सुटकेझुरी.तो आझाद गोमंतक दल संघटणेचो वांगडी आसलो. पत्रकां लावप,वांटप, बेळ्गाव दल संघटणेच्या वावुऱ्यांक पुर्तुगेज सरकाराविशीं खबरो पावोवप असलीं कामां तो करतालो.13 एप्रिल 1955 ह्या दिसा कुंकळ्ळि पोलीस ठाण्याचेर धाड घालपांत ताचो वांटो आसा.23 एप्रिल 1955 ह्या दिसा पोलिसांनी ताका धरलो आनी तीन वर्सां खर बंदखणीची ख्यास्त दिली.बंदखणींत ताका खूब त्रासांक तोंड दिवचें पडलें.ते भायर ताका एकांतवासांत दवरिल्लो.भारत सरकारान ताम्रपत्र दिवन ताचो भोवमान केलो.
-कों.वि.सं.मं.
