नाश जाता.तुळशीच्या पानांची च्या पियेल्यार मानसीक ताण उणो जाता.वात,संधीवात,सांध्याचीं दुखणीं ह्या रोगाचेर तुळशीचो उपेग जाता.तुळशीच्या रोंप्यांतल्यान रातचो लेगीत प्राण वायू भायर येता.हो वायू हवा शुध्द करता.गर्भाशयाचे बरेचशे रोग तुखशीच्या रोसान बरे जातात.
सुकिल्लीं पानां वांटून तांचो लेप कातीक लायल्यार कात नितळ जाता.तोंडाच्या मुमरांचेर हो लेप लायतात.
तुळशीपसून तयार केल्लीं कांय वखदां बाजारांत मेळटात तीं अशीं-लघुराजमृगांक,तुळशीतेल,सुश्रुत,भावप्रकाश,सुदर्शनवटी,कासामृत,ते भायर बॉरोप्लस आनी सरल हे तुळशीपसून तयार केल्ले शाबू मेळटात.हिंदू धर्मकृत्यांत तुळशीचीं पानां आनी कणसां देवाक पवित्र मानल्यांत.विष्णु धरुन बऱ्याच देवांचे पुजेखातीर तुळशीपानांचो उपेग करप जाता.सत्यनारायण व्रतांत देवाक तुळशीपानांचो अभिशेक घालप जाता.पद्मपुरणांत तुळशीविशीं अशें म्हळां.
मणिकञ्चनपुष्णाणि तथा मुक्तामयानि च।
तुलसीदपपत्रस्य कला नार्हंन्ति षोडशीम।।
अर्थ-भांगराचीं ,रत्नाचीं आनी मोतायांचीं फुलां जरी विष्णु ओंपली तरी ताका तुळशी पानांची सर येवंची ना.
तुळशीपानान प्रोक्षण केलेबगर विष्णु निवेद्य सिव्कारना.तुळशीचें दर्शन,स्पर्श,ध्यान.नमन,पुजन,रोपण आनी सेवन हयो गजाली पातकां नश्ट करतात.तुळशीच्या पुराय झाडांत देव आसता अशें म्हळां.
तुलसी कानन चैव गृहे यस्यावतिष्ठते।
तद् गृहं तीर्थभूतं हि नायन्ति यमकिड.कराः।।
अर्थ-ज्या घरा तुळशीचें वन आसा तें घर तिर्थावरी पवित्र.ह्या घरांत यमदूत येनात.
जंय तुळशीचें वन आसता त्या वाठारांतली कोसभर जमीन गंगेवरी पवित्र जाता अशें म्हळां.तुळशीचें पान काडटा आसतना हे निशेध सांगल्यात-वैधृती,मंगळ,शुक्र हे वार,रातीचीं आनी तिनसांजे तुळशीचीं पानां काडप नासता.तशेंच भश्टांत आसतनाय तुळशीक हात लायनात. तुळस ही दरेका हिंदुच्या घरामुखार आसपी एक पवित्र आनी उपेगी वनस्पत .ती विष्णुक प्रिय आसा देखून तिका हरप्रिया अशुं म्हण्टात.तुळशीक अमृतोभ्दवा,विष्णुवल्लभा अशीं हेर नांवां आसात.
आयुर्वेदाचे नदरेंतल्यान तुळशीच्या पानांक खुबूच म्हत्व आसा.तुळशीच्या केसरांचो काडो खांकेआड दितात.तुळशीच्या पानांचो रोस काडून तो म्होंवांतल्यान घेतले उपरांत खोकलेचौ ठास उणी जाता. वारकरी पंथाच्या लोकामदी तुळशी पानांची माळ हें वारकरी-प्रतीक जप सिध्द जावपाखातीर तुखशीची माळ गळ्यांत घालप गरजेची आसता.तुळशी काश्ठमणीमाळ जो गळ्यांत घालता तो अश्र्वमेध यज्ञाचें फळ प्राप्त करता अशे ब्रह्मवैवर्तपुराणांत सांगलां.
-विश्राम गांवकार
तुळस-2 :(वृंदावन) हिंदू घरामुखावयल्या आंगणांत तुळशी वृंदावन आसचेंच,असोम संकेत आसा.एके थाराविक उंचायेच्या पेडाचेर विष्णु आनी हेर देवांच्यो मूर्ती आशिल्लें चड करुन चौकोनी आकाराचें वृंदावन बसयतात.हें वृंदावन पोकळ आसता आनी ते पोकळेंत माती भरुन तातूंत तुळशीचें झाड रोयतात.
सणा परबेक रांगोळी काडून तुळशीमुखार दिवो लावपाची पद्दत आसा.तेभायर दिसपट्टें सकाळफुडें न्हाले उपरांत तुळशीवृंदावनांतल्या तुळशी झाडाक उदक घालपाचो चडश्या बायलांचो नेमधर्म आसता.तिनसांजच्या वेळार तुळशी मुखार दिवो लावपाची पद्दत सर्रास हिंदू घरांनी दिसता.
आधुनीक काळांत जाग्याचे अडचणीक लागून घरामुखार फावोसारकें आंगण नासता.तेन्ना आनी भौमाळयांच्या घरांनी रावपाचो प्रसंग येता तेन्ना पक्कें बांदकाम आशिल्लें तुळशी वृंदावन करुंक मेळना.अशा वेळार गॅलरींत वा अशेच तरेचे मेकळे सुवातेर डबो,कास वा तत्सम वस्तुचो उपेग तुळशी वृदांवना खातीर करप जाता.
तुळशीवृंदावनाविशीं जायत्यो पुराणीक आनी लोककथात्मक उत्पत्तीकथा आसात.तातूंतली एक कथा अशी-धर्मध्वज नांवाचो राजा आनी ताची बायल माधवी हांकां सोबीत अशी चली आशिल्ली.तिच्या रुपाक लागून लोक तिका तुळशी म्हन्टाले.तिणें बदरीवनांत वष्णुखातीर तप केलं.तेन्ना ब्रह्मदेव तिका प्रसन्न जालो.तेन्ना तिणें ताका सांगलें ती फाटल्या जल्मांत तुळशी नांवाची गोपी आशिल्ली आनी ती कृष्णाची आवडटी सखी आशिल्ली.एक दीस राधेन तिका श्रीकृष्णु वांगडा सहवासाचें सूख घेतना पळेली आनी तिणें तिका मनशाचे योनीत जल्म घेवपाचो शाप दिलो.कृष्णाक मेळपाचें उतर दिलें,ही खबर आयकून ब्रह्मदेवान तिका आदल्या जल्मांत गोप आशिल्ल्या पूण राधेच्या शापाक लागून ह्या जल्मांत दैत्याचो जल्म घेतिल्ल्या शंखचुडा कडेन लग्न जावचें पडटलें.उपरांत ताणें तिका षोडशाखरी राधिकामंत्र दिलो.उपरांत तिका शंखचूड मेळळो.तो गांधर्वविधीन तिचेकडेन लग्न जालो.फुडें तो दैत्य खूब मातलो.ताणें देवांचेर घुरी घाली.देव शंकरा कडेन गेले.उपरांत शंकराचे आनी ताचें व्हड झूज जालें.पूण तुळशीच्या पातिव्रत्याक लागून शंखचूड अमर जाल्लो.देखून ताका कशेंच मरण येना जालें.तेन्ना विष्णु कपट करुन शंखचूडाचें रुप घेवन तुळशी म्हऱ्यांत आयलो.तिणेंय घोव समजून ताची सेवा केली.पूण रोखडेंच तिका जेन्ना कळळें की,विष्णु तिच्या घोवाचें रुप आयला तेन्ना तिणें ताका पाशाणरुप जावपाचो
