तुळू भासः द्रवीड भाशा चोम्यांतली एक भास.ती कर्नाटक राज्याच्या द.कॅनरा ह्या दर्या देगेच्या वाठारांत आनी केरळच्या उत्तरेकडल्या कासरगोड तालुक्यांत उलयतात.1981 वर्साचे जनगणने प्रमाण तुळू भाशिकांची संख्या 11,56,950 आशिल्ली.हातूंतले कांय लोक कर्नाटकांत ,कांय केरळांत महाराष्ट्रांत,तमीळनाडूंत आनी बाकीचे देशाच्या हेर वाठारांनी पातळ्ळ्यात.
आदल्या तेंपार तुळू भास बरोवपाखातीर मल्याळम् लिपींतल्यान तयार जाल्लें तुळू लिपीचो उपेग जातालो.हालींच्या काळांत,म्हळयार सुमार 100 वर्सांमदीं.ते सुवातेर कन्नड लिपीचो उपेग करतात.
ध्वनिविचार-स्वरः अ,आ,इ,ई,ए (ऱ्हस्व आनी दीर्घ),उ,ऊ,ओ( ऱ्हस्व आनी दीर्घ) अ(ऱ्हस्व आनी दीर्घ). व्यंजनां-क,ग,ड.,च,ज,ट,ड,ण ;त,द,न,;प,ब,म,य,र,ल,ळ,व,श,स,ह.
व्याकरणा-नामःतीन लिंगा आनी वचनां आसात.कांय नामांचें भोववचन जायना.विभक्ती आठ आसात आनी तांचे प्रत्यय अशे आसात- विभक्ती एकवचन भोववचन प्रथमा शून्य,अ,ऊ.ए रु,ळु,कुळु व्दितीया न,नु रे,ळेणु तृतीया टा,डा लेडा चतुर्थी ग,क,गु,कु रेग पंचमी डद,डदु ळेडदु षष्ठी आ,ता,दा रे,ळे सप्तमी ट,ड,टु,डु ळेडु संबोधन आ,ओ, रे,ळे सर्वनाम- सर्वनामां अशीं आसार-
एकवचन भोववचन
पयलो पुरुश एन ‘हांव’ एंक्ळु ‘आमी’
नावु ‘आपूण’
दुसरो पुरुश इ, ‘तूं’ निकळु ‘तुमी’
ईर,’तूं ‘(आदारार्थी)
तिसरो पुरुश(पयस) पु.आये
स्त्री.आळ आकुळु
आदारार्थी आर
न,आवु आयकळू
(लागीं) पु.उंब्ये मूकळू (मनीस)
स्त्री.उंबाळ
न.उंदु उंदेक्ळु (अचेतन)
नेक्ळु(अचेतन)
प्रस्नवाचन सवर्नामां-एर (पु.स्त्री.)आनी ओवु एकवचन-ओय्क्ळु, भोवचन (न.) हिं आसात.
विशेशण-तुळू भाशेंत सिध्द विशेशणां उणीं आसात.पूण नामाक आपिनी आनि आदुप्पुनि लायल्यार हें उणेपण भरुन येता.सिध्द विशेशण-पासो ‘नवो’ पोसाकुंटु ‘नवे कपडे’ साधित विशेशण ‘बेने वेदना’-बेनेउप्पू वेदनाकारक.पंचमी उपरांत येवपी विशेशण तुळा आनी सप्तमी उपरांत येवपी विशेशण व्हडपण दाखयता.
क्रियापद-धातूचें रुप जशाकतशें वापरुन वा ताका ‘ला’ प्रत्यय लान आज्ञार्थाचें एकवचन मेळटा.अनेकवचनी ‘ले’ हो प्रत्यय लागता. वर्तमान आनी भविश्य हो एकच काळ आसा.काट ‘बांध’-ह्या धातूचीं ह्या काळाचीं रुपां अशीं-
एकवचन भोववचन
पयलो पुरुश काट्वे काट्वो दुसरो पुरुश काट्वा काट्वार तिसरो पुरुश पु,काट्वे
काट्वेर
स्त्रि.काट्वाळ
न.काट्टुणु काट्वो
भूतकाळ.पुर्णभूतकाळ आदी काळ अशेच तरेचे प्रत्यय लागून जातात.नकारवाचक रुपां विशिश्ट प्रत्यय लागून जातात.
अव्यय-अव्ययांतय सिध्द आनी साधित अशे प्रकार आसात-कोडे ‘काल’;इनि ‘ आज ’;पेट्टिगे ‘रोखडें’;कुडा ‘परत’; क्रियापदांक आनी नामांक अद् दाते हे प्रत्यय लावन साधित अव्ययां मेळटात.गुट्टु ‘गुपीत’-गुट्टुअद ‘गुपचूप’ पोर्लु ‘सोबीत’ –पोर्लुअद ‘सोबीत तरेन’.
वाक्यरचणूक-वाक्यरचणूक सादारणपणान हेर भाशां वरीच आसता.कांय उतरां आनी वाक्यां-सोन्ने ‘शून्य’ ;ओंजी ‘एक’ एराड ‘दोन’; मूजि ‘तीन’ नाल ‘चार’; आयन ‘पाच’; आजि ‘स’ ;एळ ‘सात’ एण्मा ‘आठ’ ;ओरम्बा ‘णव’ पोत्तोंजि ‘धा’.
तुळू लिपीः एका दक्षिण भारतीय.तुळू लिपीची उत्पत्ती ग्रंथ लिपीपसून उत्पन्न जाल्ल्या मल्याळम् लिपीपसून जाली.
हे लिपीचो संस्कृत ग्रंथ लेखना खातीर उपेग करताले.दक्षिण कॅनरा आनी मलबार ह्या वाठारांत हे लिपीचो प्रसार जालो. आठव्या –णवव्या शतमानाच्या सुमाराक हे लिपीचो प्रसार ह्या वाठारांत जालो आसुयें,अशें जाणकाराचें मत आसा.अस्तंतेकडले ग्रंथ लिपीक
