दर्शनांचें गुपीत प्राप्त करून दिवपाच्या हेतान बरयल्ल्या ह्रा ग्रंथान डॉ. ॲनी बेझंट सामकी प्रभावती जाली आनी ब्लॅव्हेस्कीची शिश्या जाली.
लंडनांत ब्लॅव्हॅट्स्कीक खूब शिश्य मेळ्ळे. ती आपल्या शिश्यांख गुपीत साधनेचे सिद्धांत शिकोवंक लागली. हिमालयांत अदृश्यपणान वावुरपी धर्माचार्यांकडेन आपल्या शिश्याचो साक्षात संबंद प्रस्थापीत करप, हो तिचो हेत आशिल्लो. ब्लॅव्हटस्कीन सुरू केल्ले हे गूढवादी विचारधारेक थिऑसॉफीची उदेंती विचारधारा अशें म्हण्टात.
ब्लॅव्हॅट्स्कीन आपल्या मरणामेरेन म्हळ्यार १८९१ मेरेन हे गूढ साधनेचें फुडारपण केलें. तिच्या मरणाउपरांत तो अधिकार ॲनी बेझंटाक मेळ्ळो. १९९६ वर्सा ती थिऑसॉफिकल सोसायटीची अद्यक्ष जाली. हे संस्थेचे फांटे ५५ विंगड विंगड देशांनी स्थापन जाल्ले आसून तिचे ३५ हजारांवयर वांगडी आसात.
हे साधनेची दिक्षा घेवपापसत दरेका वांगड्याक दोन व्रतां पाळचीं पडटात. थिऑसॉफीच्या सिद्धान्ताक पाळो दिवन प्रसार करप आनी कक्षाभवनांत प्राप्त जाल्लें गिन्यान गुपीत दवरप. अशा वेळार दरेका वांगड्याक एका धर्माचार्याच्या चित्राची एक प्रत दितात. त्या चित्रासामकार बसून साधकान आपलें चित्त एकाग्र करपाचें आसता.
सुरवातेक सोसायटीचो हेत ‘विश्र्वाक संचलीत करपी नेमांचें गिन्यान मेळोवप’ हो आशिल्लो. पूण उपरांत १८७५ सावन १८९६ मेरेनच्या काळांत सोसायटीच्या हेतांनी खूब बदल जाले. इ.स. १८९६ वर्सा मात तांकां कायम स्वरूप मेळ्ळें, तें अशें –
१) जात, धर्म, लींग, वर्ण ह्या सगळ्या भेदांक पयसावन सार्वभौम प्रतिश्ठापना करप.
२) विंगड विंगड धर्म, दर्शनां आनी विज्ञान हांच्या अध्ययनाक उत्तेजन दिवन, तौलनिक अध्ययनांतल्यान मुळावें एकत्व सोदून काडप.
३) सृश्टीच्या अज्ञात नेमांचें आनी मनशाचे अंत:स्थ शक्तीचें संशोधन करप.
सत्याचो सोद ही सोदायटीची मूलभूत आनी मुखेल मोख आसून, शांती हो तिचो मूलभूत मंत्र. ‘सत्यान्नास्ति परो धर्म:।’ म्हळ्यार सत्यापरस श्रेश्ठ असो हेर धर्म ना हें तिचें घोशवाक्य.
मनशाचो कर्मभार ल्हव करपाखातीर वावरप हीच सोसायटीच्या वांगड्यांची साधना मानतात. व्यक्तिगत मोक्षाचेर वा निर्वाणाचेर भर दिना आसतना, सोसायटी समाजसेवेक चड म्हत्व दिता. हे सोसायटींत दर एकल्याक विचारांचें पुराय स्वातंत्र्य आसा. दर एकल्यान विवेकबुद्द वापरून संस्थेच्या उद्दिश्टांचें परीक्षण करचें आनी जें बरें दिसता तेंच आपणावन वायट तें सोडून दिवंचें अशी संस्थेची अपेक्षा आसता.
कर्नल ऑल्कॉट, ॲनी बेझंट, अरुंडेल, सी. जिनराजदास, नीलकंठन श्रीराम हे आजवेर सोसायटीचे जावन गेल्ले अध्यक्ष.
- कों. वि. सं. मं.
थिओरेल, आक्सल हूगो तेऑदॉर:
(जल्म: ६ जुलय १९०३, लिनकोयपिंग – स्विडन; मरण: १८ ऑगस्ट १९८२).
नामनेचो स्विडीश जीवरसायनशास्त्रज्ञ. १९२१ त शालान्त परीक्षा पास जातकच कॅरोलिन्स्का इन्स्टिट्युटांत वैजकी शिक्षण घेवन १९२४ त ताणें पदवी मेळयली. तेउपरांत तो कांय म्हयने पाश्र्वर इन्स्टिट्युटांत प्राध्यापक आशिल्लो. नामनेचो सुक्ष्मजंतूशास्त्रज्ञ एल. सी. ए. कालमेट हाच्या मार्गदर्शनाखाला ताणें सूक्ष्मजंतूशास्त्राचो अभ्यास केलो. १९३०त ताणें ‘रक्तरसांतलीं लिपिडां’ ह्या विशायाचेर प्रबंध बरोवन स्टॉकहोम विद्यापिठाची एम. डी. पदवी मेळयली. ताचेपयलीं ई. हॅमरस्टीन हाचेकडेन शिकता आसतना १९२६त ताणें रक्तरसांतल्या लिपोप्रथिनांचो सोद लावन ताचें वर्णनूय केल्लें.
मदीं थोडो तेंप ताणें खाजगी वैजकी वेवसाय केलो, पूण पोलिओन दुयेंत पडिल्ल्यान तो अपंग जालो आनी तेउपरांत ताणें पुराय वेळ संशोधन कार्य करपाचें थारायलें. १९३२त मायोग्लोबिन स्फटिकी स्वरुपांत मेळोवपी तो पयलो शास्त्रज्ञ. ताणें ह्या पदार्थाच्या वर्णिल्ल्या गूणधर्मांत ऑक्सिजन आनी कार्बन मोनॉक्सायड हांचे बरोबरच्यो विक्रिया, चुंबकीय गूणधर्म आनी रेणूभार हांचो आस्पाव आशिल्लो.
१९३२-३३ ह्या काळांत तो अप्साला विद्यापिठांत काम करतालो आनी तेचवांगडा तो बर्लीन-डालेमाक रॉकफॅलर फेलो आशिल्लो. थंय ओटो वॉरबर्ग हाचेवांगडा कार्य करता आसतना ऑक्सिडीकारक एन्झायमांकडेन ताचें लक्ष गेलें. फुडें तोच विशय ताच्या संशोधनाचें क्षेत्र जालो. स्विडनाक परतकच तो कॅरोलिन्स्का इन्स्टिट्युटांत काम करूंक लागलो. १९३६ त नव्यान स्थापिल्ल्या नोबॅल मॅडिकल इन्स्टिट्युटाच्या जीवरसायनशास्त्र विभागाचो तो मुखेल जालो.
ताणें ‘यलो एन्झायल’ हें त्या गटांतलें पयलें एन्झायम १९३३त घरगुती उपकरणां वापरून वेगळें करपांत येस मेळयलें. ते उपरांतच्या संशोधन कार्यांत ताणें तांचे प्रथीन आनी प्रथीनविरयत अशे भाग केले. प्रत्येक भाग स्वतंत्र वापरल्यार तो पुराय अक्रिय आशिल्ल्याचें पूण तांची भरसण केल्यार तो एन्झायम क्रियाशील आशिल्ल्याचें म्हळ्यार जिव्या कोशिकांक ऑक्सिजन वापरपाक मदत करपी आशिल्ल्याचें ताणें सिद्ध केलें. ताचेवेल्यान हे दोन भाग क्रियाशीलते खातीर एकामेकांचेर आदारून आशिल्ल्याचें सिद्ध जालें. अशेच तरेचे प्रयोग ताणें हेर ऑक्सिडीकारक एन्झायमांचेर केले. ह्या ताच्या मोलादीक वावराखातीर ताका १९५५ वर्साचो शरीरक्रिया आनी वैजीकीखातीर आशिल्लो नोबॅल पुरस्कार फावो जालो.
- कों. वि. सं. मं.
थिटे, बाजीराव बाबुराव:
(जल्म: २ ऑगस्ट १९२५, बोरसार, कर्नाटक, औरंगाबाद).
सुटकेझुजारी. ताणें मराठी माध्यमिक मेरेन शिक्षण घेतलें. तो सोशलिस्ट पक्षाचो वांगडी आशिल्लो. १५ ऑगस्ट १९५५ ह्या दिसा कणकुंभीसावन गोंयांत येवन ताणें सुर्ला सत्याग्रहांत वांटो घेतिल्लो. महाराष्ट्र सरकारान सन्मानपत्र दिवन ताचो भोवमान केलो.
- कों. वि. सं. मं.
थिमय्या, कोदेंदर सुबय्या:
(जल्म: ३१ मार्च १९०६, कूर्ग, कर्नाटक; मरण: १८ डिसेंबर १९६५, सायप्रस).
भारताचो आदलो सरसेनापती. ताणें शालेय शिक्षण बेंगळुरांत आनी डेहराडूनांतल्या राष्ट्रीय सैनिकी विद्यालयांत मुळावं लश्करी शिक्षण घेतलें. उपरांत इंग्लंडच्या शाही सैनिकी म्हाविद्यालयांत शिक्षण घेतकच
