दर्शन घेतलें आनी ताका ल्हान रूप घेवपाची विनंती केली. दिवाकराक ज्या जाग्यार त्या विराट रुपाचें दर्शन घडलें थंयच ताणें व्हड देवूळ बांदलें आनी त्या देवळांत मोडून पडिल्ल्या झाडाच्या लाकडाची मूर्त करून तिची स्थापना केली. काळांतरान तें देवूळ आनी लाकडी मूर्त जीर्ण जातकच १०४९ त आतां आशिल्लें व्हड देवूळ बांदलें. इ.स. ११६५ तल्या शिलालेखांत ह्या जीर्णोद्धाराचो उल्लेख मेळटा.
हें देवूळ व्हड आसून ताचें प्रवेशदार उदेंतेकडेन आसा. गाभारो काळ्या फातरांनी बांदला आनी तातूंत शेषशायी विष्णुची व्हड मूर्त आसून गाभार्या मुखारच तीन दारां आसात. दाव्या दारांतल्यान ताच्या पांयांचें दर्शन जाता. ह्या देवळांतल्या लांकडावयल्या कोरीव कामाची तशेंच हांगाच्या गोपुरांची खूब नामना आसा. तेभायर फातरावयल्या कोरीव कामांत रामायणांतले आनी महाभारतांतले प्रसंग कोरांतल्यात. हें देवूळ म्हळ्यार द्रविड वास्तुकलेचो उत्तम नमुनो आसा. ह्या देवळाक सात मजली गोपूरां आसून ३६८ कोरांतिल्ले फातरी खांबे आसात.
ह्या शारांत काथ्याच्यो वस्तू तयार करप, टिटेनियम, खोबरें, शाबू, रबरी वस्तू, कागद, सुती आनी रस्मी कापड, धातू आदीचे उद्देग चलतात. शारांत केरळ विद्यापीठ, महाराजा विधी म्हाविद्यालय, शिक्षक प्रशिक्षण म्हाविद्यालय, तंत्रीक म्हाविद्यालय, वैजकी म्हाविद्यालय, अभियांत्रिकी म्हाविद्यालय आदी शिक्षणीक संस्था आसात. हांगासल्ल्यान जायतीं नेमाळीं उजवाडा येतात. तातूंतलें ‘केरळ कौमुदी’ हें नामनेचें दिसाळें. तेभायर शारांत वेधशाळा आसा.
त्रिवेंद्रम हें रेल्वेमार्गाचें केंद्र आसून शेनकोट्टा खिंडींतल्यान अस्तंत देगेचेर येवपी दक्षिण फांट्याचें दक्षिणेकडलें तोंक. तेभायर हें शार पक्क्या रस्त्यांनी जोडिल्लें आसा. विमान येरादारीचें हें केंद्र आसून शंकूमुधमाक विमानतळ आसा. आदल्या तेंपार हें शार संस्थानाची राजधानी आशिल्ल्यान हांगाचो पोरनो राजवाडो पळोवपासारको आसा. तेभायर वस्तूसंग्रहालय, उद्यानां, व्हिक्टोरिया ज्युबिली हॉल, प्राणिसंग्रहालय, मत्स्यालय आनी हेर जायतीं पळोवपासारकीं थळां आसात.
- कों. वि. सं. मं.
थुकी:
थुकी (नुथी) तोंडांतले लाळीचे अंश. रंगविरयत पातळ असो हो द्रवपदार्थ, तोंडाच्या सरभोंवतणीं आशिल्ल्या लाळीग्रंथींतल्यान तयार जाता. ह्या पदार्थांत उदक, म्युकस (Mucus), प्रथिनां (Proteins), खनीज क्षारां (Mineral salts) आनी पचनकारी टायालीन (Ptyalin) आनी माल्टेझ (Maltase) नांवाचीं एन्झायमां आसतात. लाळग्रंथींतल्यान दर दिसा सरासरी १२०० ते १५०० मी. लिटर लाळ निर्माण जाता. तोंड ओलें दवरप, अन्नांत भरसून तें गिळपाक योग्य अशें गळगळीत करप, पचनकारी एन्झायमांवरवीं अन्न पचोवपाक मदत करप, सडसडीत उलोवपाक मदत करप, हीं लाळीचीं मुखेल कामां आसात. तेभायर, कुडींतल्या उदकाचें प्रमाण समतोल दवरपाकूय लाळीची मदत जाता. जेन्ना कुडींतल्या उदकाचें प्रमाण उणें जाता आनी लाळीच्यो ग्रंथपेशी सुक्यो पडटना तेन्ना त्या जिवाक उदक पियेवपाची इत्सा निर्माण जावन तो जीव उदक पियेता.
अन्नाचे कण, मृत पेशी, जंतू सारकिल्ल्या दांतांक पिडपी घटकांक नश्ट करून दांतांचें संरक्षण करता. तशेंच शिंशें (Lead), पारो (Mercury), सोमाळ (Arsenic), युरिया सारके भलायकेक अपायकारक जावपी घटक लाळेंतल्यान भायर वतात.
थुकी ही अपवित्र मानतात, ताका लागून कोणाचेंय उश्टें खावपाक मनाय करतात. घरांत थुकप ना तशेंच थुकयेचेर पांय पडप अरिश्टकारक आसता. हीन वर्णाच्या मनशान उच्च वर्णीय मनशाचेर थुकप हें म्हापाप आसून राजान अशा मनशाचे ओंठ कापून उडोवंचे अशें मनुस्मृतींत सांगलां. खंयचेय वस्तूचे दिशेन थुकप हें पाप मानलां. पारशी लोक न्हंयेत वा उज्यांत केन्नाच थुकनात. कांय लोक देवपुजा करतना तोंडार कपडो बांदतात. वस्तूंत दैवी सामर्थ्य आसता, ते वस्तूचेर थुकल्यार, थुकपी मनशाचेर संकटां येतात असो समज आसा. भूतबादा जाल्ल्या मनशाचेर थुकल्यार, थुकपी मनशाक भूतबादा जावपाची शक्यताय आसता.
थुकयेचो बरोच परिणाम जावंक शकता ही कल्पना खूबकडेन आसा. थुकयेक लागून गर्भ धरिल्ल्याची दंतकथा पुराणांत आसा. अग्नी उदकांत थुकलो तेन्ना एकत, व्दित आनी त्रित हांचो जल्म जालो अशी पुराणांत कथा आसा. बंगालांतल्या छापोता जातीच्या लोकांचो असो समज आसा की शिवान विड्याचें पान चाबून उडयलें तातूंतल्यान आपलो मूळ पुरूस तयार जालो. नोस्तू नांवाची देवता उदकांतल्या कमळांचेर आनी झाडांचेर थुकली, तेखातीर थंय जमीन तयार जाली अशी कथा गारो लोकांमदीं आसा.
अवतारी पुरसाची थुकी ही खुबूच प्रभावी मानतात. जेजूस क्रिस्त एक फावट दर्यांत थुकलो तेन्ना ते थुकयेपसून एक नुस्तें तयार जालें अशी कथा आसा. मातंग देवीचो अवतार मानिल्ली बायल आंगाचेर थुकली. जाल्यार शरीर शुद्ध जाता अशी तमीळनाडूंत समजूत आसा.
इडापिडा टळची आनी नदर लागची न्हय देखून तेल वा उदक हातूंत थुकी भरसून ल्हान भुरग्याच्या आंगाक लावपाची प्रथा जायतेकडेन आसा. भुरगें चलतना पडलें जाल्यार थंयची माती काडून ती त्या भुरग्याच्या भोंवतणीं ओंवाळटात आनी ती माती उडोवन ताचेर थुकूंक सांगतात. चेटूक, जादू हांचेपसून राखण जावंची देखून आपल्या वा दुसर्याच्या आंगार थुकपाची चाल कांय कडेन आसा. भुतांखेतां पसून राखण मेळची देखून बाप्तिस्माच्या विधींत क्रिस्तांव पाद्री भुरग्याच्या कानाक आनी नाकापुडयेक थुकी लायतात. केंस वळयतकच जी जठा येता ती उडयता आसतना तिचेर थुकतात. अशें केल्यार केंस बेगीन येतात आनी लांब जातात असो समज आसा.
तमीळनाडूंत उत्सवा वेळार देवाचो रथ हालना जाल्यार ताच्या चक्रार ताडी-एंडेल हांचो घोंट भरून घेवन उडोवपाची चाल आसा. मंत्रतंत्रांतय थुकयेचो बरोच उपेग करतात. दुस्मानपण वा तिटकारो उक्तावपाक दुस्मानाच्या तोंडाचेर थुकप वा ताका उद्देशून भायर थुकपाची संवय कांय जाणांक आसा. हाचेय वांगडा लाळीचे वैजकी उपेग खूब म्हत्वाचे आसात.
- कों. वि. सं. मं.
- डॉ. पुर्णानंद अवदी
थेचर मार्गारेट (हिल्डा):
(जल्म: ऑक्टोबर, १९२५).
ब्रिटनाची पयली बायल प्रधानमंत्री आनी संवसारांतली चवथी प्रधानमंत्री म्हूण सेगीत तीन खेपो वेंचून येवपी ती ब्रिटनांतली पयली
