प्रयोगशाळा स्थापन केली. हे प्रयोगशाळेंत कांय वांगड्यांच्या पालवान ताणें विशाणुजन्य कर्करोगाच्या संशोधनाखातीर उपेगी अशी परीक्षा – नळी पध्दत तयार केली. पयल्या उत्परिवर्तनक्षम विशाणूक लागून जावपी अर्बुदाचें उत्पादन ताणें केलें.
टेमिन हाणें दलबेक्को हाच्या मार्गदर्शनाखाल डॉक्टरेट पदवेखातीर संशोधन केल्लें (१९५५-५९) आनी साल्क इस्न्टिट्यूटचे प्रयोगशाळेंत दलबेक्को आसतना बॉल्टिमोरूय थंयच काम करतालो. दलबेक्को हाच्या संशोधनाक लागून हेर दोगांयच्या संशोधनाची बुन्याद पडली. टेमिन हाणें आपलें लक्ष आरएनए विशाणूंच्या विस्कटावणेक सुरवात केल्ली. बॉल्टिमोर हाणें बालपक्षाघाताच्या विशाणूंच्या विस्कटावनेक सुरवात केल्ली. बॉल्टिमोर हाणें आरएनए विशांणूंच्या कणातल्यान रिवर्स ट्रान्सक्रिप्टेज नांवाचें एन्जायम सोदून काडलें. टेमिन हाचें संशोधन हेच दिशेन चालू आशिल्लें. ह्या एन्झायमाक लागून आरएनए अर्बुद-विशाणू आपल्यो डीएनए प्रतीकृती स्वताय तयार करूंक शकतात असो तांचो सिध्दांत आशिल्लो.
ह्या तिगांयच्या स्वतंत्र संशोधनाक लागून अर्बुद विशाणूशास्त्रांत मोलाची भर पडली. अर्बुद विशाणू आनी कोशिकांतल्या जननिक सामग्री हांच्यांतले अन्योन्यक्रियेचेर हाका लागून नवो उजवाड पडलो. तांच्या ह्या वावराखातीर दलबेक्को, टेमिन आनी बॉल्टिमोर ह्या तिनूय शास्त्रज्ञांक १९७५ वर्साचो शरीरक्रियाविज्ञान आनी वैजकी विशयाखातीर आशिल्लो नोबॅल पुरस्कार वांटून मेळ्ळो.
१९५१ उपरांत दलबेक्को हाणें आपलें सगळें लक्ष जनावरांच्या विशाणूशास्त्राकडेन केंद्रीत केल्लें. ताणें विशाणूशास्त्रांत परिमाणात्मक पद्दतींचो उपेग केल्ल्यान फुडली उदरगत सोंपी जाली. मोनजातींच्या कितल्याशाच कर्करोगांक अर्बुद विशाणू कारण आशिल्ल्याचें ताणें प्रस्थापीत केलां. ताका लागून मनशाच्या कर्करोगाकूच विशाणू कारण आसतात काय ना, हें तपासून पळोवप नदरेन फाटभूंय तयार जाल्या. सप्टेंबर १९७२ सावन तो लंडनांत इंपेरियल कॅन्सर रिसर्च फंड लॅबोरेटरींत काम करता. ताका आनीक कितलेशेच भोवमान फावो जाल्यात.
- कों. वि. सं. मं.
दलवाई, हमीद :
(जल्म: २२ सप्टेंबर १९३२, चिपळूण, कोंकण; मरण: ३ मे १९७७).
विसाव्या शेंकडयंतल्या मुसलमान प्रबोधनाचो प्रतिनिधी. मुसलमान समाजान मागाशिल्ल्यो समाजीक आनी धर्मीक कल्पना सोडून दिवन आपली उदरगत करून घेवंची म्हणून जीणभर ‘एकला चलो रे’ पद्दतीन झगडपी सुधारक. एक गरीब, मध्यम वर्गीय मुसलमान कुटुंबांत ताचो जल्म जालो. ताचो बापूय मुस्लिम लीग पक्षाचो स्थानिक फुडारी आशिल्लो. दलवाईचें माध्यमिक शिक्षण ताच्या गांवांतूच जालें. अर्थीक परिस्थितीक लागून म्हाविद्यालयाचो अभ्यासक्रम ताका पुराय करूंक मेळ्ळोना. पूण इतिहास आनी समाजशास्त्र ह्या विशयांचो ताणें खोलायेन अभ्यास केलो. संवसारीक जापसालदारकेक लागून मुंबयंत ताका कितल्योशोच नोकर्यो करच्यो पडल्यो.
शाळेंत आसतनाच तो राष्ट्र सेवा दलाचो कार्यकर्तो जालो. समाजवादी पक्षाचो फुडारी डॉ. राममनोहर लोहिया हाच्या विचारांचो दलवाईचेर खूब प्रभाव पडलो. ताका लागून दलवाई समाजवादी पक्षाचोय कार्यकर्तो जालो. पूण राजकीय क्षेत्रांत ताका राजकीय फुडार्यांचो वायट अणभव आयिल्लान ताणें राजकीय क्षेत्र सोडलें आनी १९६७ वर्सासावन ताणें समाजीक कार्याक आरंभ केलो. १९७० वर्सा ताणें ‘मुस्लिम सर्यशोधक मंडळा’ची स्थापणूक केली.
ह्या मंडळाचे दोन हेत आशिल्ले.
१. स्वातंत्र्य, व्यक्तीची प्रतिश्ठा आनी समाजीक समता हांच्या आदारान मुसलमान समाजाची पुनर्घटना करप आनी
२. मुसलमान आनी हेर लोकांमदीं धर्मनिरपेक्ष राज्याचे चौकटींत समतेच्या आदाराचेर सुसंवाद घडोवन हाडप. सुर्वेक हें कार्य फकत महाराष्ट्रांतल्या कांय मुखेल शारांनीच चलतालें. पूण एका वर्सभरांत ह्या मंडळाक तरणाट्यांचें बळगें मेळ्ळें. मुसलमान समाजांतले लग्न पद्दतीक लागून मुसलमान बायलांचेर जो अन्याय जाता, ताची जाणविकाय कांय तरणाट्यांक जाली.
मुसलमान धर्मांतल्यो वायट चालीरिती आनी काळाभायर्योल आज्ञा हांचेर खर टिका केल्ल्यान, इस्लामी संघटनाच न्हय, जाल्यार सगळ्या क्षेत्रांतल्या मुसलमान लोकांकडल्यान ताका विरोध जालो. ह्या खर विरोधाक जुमानी नासतना दलवाईन आपल्या निश्ठावंत कार्यकर्त्यांसयत मुसलमान समाजाक ह्या धर्मनिरपेक्ष राज्यांत तांचीं कर्तव्यां आनी जापसालदारक्यांची जाणविकाय करून दिली. परंपरांच्या आनी धर्मग्रंथांच्या बंधनांनी घुसपून पडिल्ल्या मुसलमान समाजांत सुदारणा घडोवन हाडपाविशीं ताची तळमळ आशिल्ली. तेंच ताणें आपलें जिवीतकार्य मानिल्लें.
डिसेंबर १९७१ वर्सा, दलवाईचे अध्यक्षतेखाला सुदारणावादी मुसलमान समाजाची पयली परिशद भरिल्ली, तेन्ना दलवाईन, मुसलमान सत्यशोधक मंडळाचीं उद्दिश्टां आनी फुडल्या कार्याविशीं म्हायती प्रतिनिधींक दिली. डिसेंबर १९७३ वर्सा कोल्हापुरांत मुसलमान शिक्षण परिशद भरिल्ली. त्या वेळार, महाराष्ट्रांतल्या मुसलमान विद्यार्थ्यांनी उर्दू शाळेबदला मराठी माध्यमाच्या शाळांतल्यानूच शिक्षण घेवंचें, तशें केल्ल्यान नोकर्यो् मेळपाक बरें जातलें, असो ते परिशदेंत थाराव केल्लो. तेच भाशेन ‘वक्फ’ हे निधीचो उपेग मुसलमान विद्यार्थ्यांक तंत्रीक शिक्षण दिवपापसत करचो आनी मदरसांच्या अभ्यासक्रमांत सुदारणा करून ताका धर्मनिरपेक्ष स्वरूप दिवंचें अशेंय थारावंत सुचयल्लें.
नोव्हेंबर १९७५त, पुण्यांत ताणें तलाकपिडीत मुसलमान बायलांची परिशद घेतिल्ली. भारतीय घटनेच्या ४४ व्या कलमाप्रमाण धर्माचो विचार करिनासतना सगळे भारतीय जनतेक समान नागरी कायदो लागू करचो अशी मागणी दलावाईन हे परिशदेंत केली. मुसलमान समाजांत कुटुंबयेवजणेचो प्रसार करपाचो मोलादीक वावर दलवाईच्या मुसलमान सत्यशोधक मंडळान केलो.
मुसलमानांनी काळाभायर्योी धर्माज्ञा पाळचेपरस बुध्दिवाद आनी विज्ञानीक नदर वापरप चड फायद्याचें अशें ताणें सांगलें. मानवी मुल्यां हीं धर्मीक मुल्यांपरसूय व्हड आशिल्ल्याची जाणविकाय दलवाईक आशिल्ली.
कांय धर्मकोल्ली लोकांनी दलवाईच्या वावराक सतत विरोध केलो. पूण विशाल ध्येयवादाचेर दलवाईच्या नदर कायम आशिल्ल्यान विरोधकांचे टिकेन वा हल्ल्यांनी तो फाटीं सरलोना. ताणें भारतभर भोंवडी केली आनी सगळ्या थरांतल्या मुसलमान लोकांक मेळून आपली सुदारणावादी नदर तांकां समजावन दिली.
दलवाई मराठींतलो एक बरो लेखक आशिल्लो. ताच्या ‘इंधन’ हे कादंबरीक महाराष्ट्र शासनाचें इनाम फावो जाल्लें. आपल्या हेर लघुकथांनी
