रहाणीमानावयल्यान मुखार आनिकूय विभागणी केल्ली आसा. जे कोण आपूण गोरे कातीचे म्हणून हेरांसावन वेगळे राविल्ले आसात, तांची आफ्रिकानेर (बोर) आनी ब्रिटीश लोक अशी विभागणी जाल्ली आसा. आफ्रिकानेर हे मुखेलपणान डच आनी फ्रँच आनी कांय प्रमाणांत जर्मन लोकांचे वंशज आसून ते आफ्रिकान्स भास उलयतात. ब्रिटीश गोरेकातीचे लोक इंग्लीश भास उलयतात. गोरे लोकसंख्येंत ६०% आफ्रिकानेर हांचो आस्पाव जाता.
गोर्याभायर हेर विंगड विंगड गटांचेंय वितरण असमान आसा. आफ्रिकी वा बांटू, मिश्रवर्णी आनी आशियी हे हेर मुखेल गट आसात. देशाचे वट्ट लोकसंख्येंत ७०% आफ्रिकी लोक आसात. तांची लोकसंख्या नेटान वाडत आसा. ऑरेंज फ्री स्टेट सोडल्यार उरिल्ल्या हेर राज्यांनी बांटू लोकांचें प्रमाण चड आसा. पूण तांचें राहणीमान साप्प सकयल्या दर्ज्याचें. काळे लोक भोवसंख्येन आसले तरी देशाचें चडशें धन, उद्येगधंद्यांचे धनीपण आनी राजकीय सत्ता गोर्या लोकांच्या हातांतूच एकवटिल्ली आसा. पुण नॅल्सन मांडेला हाच्या फुडारपणाखाला “आफ्रिकन नॅशनल काँग्रेस” पक्ष सत्तेर येतसावन ही परिस्थिती बदलत आसा. सद्या आफ्रिकी लोकांक साबार सवलती आनी अधिकार मेळ्ळ्यात. पूण आयज लेगीत गोर्या लोकांचें राहणीमान देशांतल्या हेर गटांपरस बरें आसा. ऑरेंज फ्री स्टेट ह्या घटक राज्यांत फकत गोर्या लोकांचो राबितो आसा.
बांटूंभायर थळाव्या आफ्रिकी लोकांमदीं बुशमॅन आनी हॉटेंटॉट हांचोय आस्पाव जाता. देशांतल्या आफ्रिकी गटांट संस्कृतीक आनी वंशीक नदरेन खूब वेगळेपण दिश्टी पडटा. तशेंच, ते वेगवेगळ्या भागांनी शिंवरून रावतात. उत्तर आनी उदेंत भागांनी तांचें प्रमाण चड आसा. बांटूंभितर खोसा, झुलू, सोथो, त्स्वाना, त्सोंगा, स्वाझी, व्हेंडिया, बेचूआना, मॅतबीली आनी हेर वेगवेगळ्यो जाती आनी जमाती आस्पावल्यात. नवी जीण जियेवपाचे आशेन काळे लोक व्हडा प्रमाणांत शारांनी वतात. कांय वाठार काळ्या लोकांखातीर वेगळे दवरल्यात. पूण चडशे आफ्रिकी लोक खेड्यांनीच रावतात. जाल्यार साबार लोक गोर्या लोकांच्या मळ्यांनी वा उद्येगधंद्यांनी वावुरतात.
भरसण जाल्ल्या लोकांमदीं मलाया आनी आफ्रिकी गुलाम तशेंच हॉटेंटॉट आनी गोर्या लोकांचे वंशज’ आसून ते भोव भाशीक आसात.
आशियाई हो देशांतलो सगळ्यांत ल्हान वंशीक गट. तो मुखेलपणान नाताल प्रांतांत दिश्टी पडटा. हांगा तांचो राबितो १८६० उपरांत सुरू जालो. ब्रिटीश लोकांनी नातालांतल्या आपल्या ऊंसाच्या मळ्यांनी वावुरपाखातीर भारतीय लोकांक व्हेल्ले. उपरांत तांचो समुदाय वाडत रावून आयज हांगाचे वट्ट लोकसंख्येंत तांचें प्रमाण ३% वयर आसा. ह्या गटांतले साबार लोक सद्या वेपारी, मळ्यांची शेतवड करपी, उद्योगपती वा उद्येगीक कामगार म्हणून वावुरतात.
भासो : इंग्लीश आनी आफ्रिकान्स ह्यो देशाच्यो अधिकृत शासकीय भासो आसात. आफ्रिकान्स ही सतराव्या शेंकड्यांत डच भाशेसावन तयार जाल्ली आसून चडशा गोर्या आनी भरसण जाल्ल्या लोकांची ती मायभास. हेर गोरे लोक इंग्लीश भाशेचो वापर करतात. थळावे आफ्रिकी लोक आपल्याआपल्या वाठारांतली भास उलयतात. खोसा, झुलू, पेडी, सोथो, त्स्वाना, त्सोगां, स्वाझी, व्हेंडीया ह्यो मुखेल आफ्रिकी भासो आसात.
शिक्षण : स्वतंत्र जावंचे पयलीं दक्षिण आफ्रिकेंत सात ते सोळा वर्सां पिरायेच्या गोर्या लोकांक शिक्षण फुकट आनी सक्तीचें आशिल्लें. पूण स्वातंत्र्य मेळटकच, गोरे आनी काळे असो भेद करिनासतना शिक्षणाच्यो सवलती सगळ्यांक उकत्यो जाल्यात.
म्हत्वाचीं थळां : जोहानिसबर्ग हें देशांतलें सगळ्यांत व्हड शार. हें शार भांगराचे खाणींक लागून प्रसिद्द आसा. हांगा तीन विमानतळ, विद्यापिठां, वेधशाळा तशेंच व्हड व्हड कारखाने, खाणी आनी वेपारी कंपन्योय आसात. जर्मिस्टनाक भांगर शुध्द करपाचो सगळ्यांत व्हडलो कारखानो आसा. केप टावन ही देशाची संसदीय राजधानी आसून तें एक व्हड बंदरूय बी. सोबीत बागो आनी मळे आशिल्लें डर्बान हें शार हिंदी म्हासागरावयलें म्हत्वाचें बंदर. तशेंच तें म्हत्वाचें उद्येगीक आनी वेपारी केंद्र आसून थंय आंतरराष्ट्रीय विमानतळ आसा. प्रिटोरिया ही देशाची प्रशासकीय राजधानी. ब्लुमफाँटेन ही देशाची न्यायीन राजधानी इस्ट लंडन हें म्हत्वाचें शार तशेंच नुस्तेंमारी बंदर.
- कों. वि. सं. मं.
दक्षिण ट्रॅप :
अस्तंत भारतांतल्या ज्वालामुखी – खडपांचे एके लांब-रूंद राशीचें नांव. ताका डॅक्कन ट्रॅप अशेंय म्हण्टात. क्रिटेशस काळाच्या शेवटाक भारतीय व्दीपकलपाच्या विस्तृत क्षेत्राचेर भेगी उद्गिरणां वटेंतल्यान लावा भायर पडपाक लागलो आनी उपरांत खूब तेंप अशीं उद्गिरणां केन्नाकेन्नाय जायत रावलीं. हाचो परिणाम म्हळ्यार ज्वालामुखी खडपांचो हो व्हड सडो तयार जाला. ताका लागून हांगाचे पयलींचे सगळे शैलसमूह ताच्या तळाक लागून ह्या भागाचें पयलींचें स्वरूप नश्ट जालें. तशेंच, सुरत-भडोचा लागचो थर आनी नर्मदा देगणांतलो गाळ सोडल्यात दक्षिण ट्रॅपाचेर उपरांतच्या काळांतलो शैलसमूह सांपडना. आर्कियन शैल समूह सोडल्यार दक्षिण ट्रॅप हो व्दिपकल्पांतलो सगळ्यांत व्हड शैलसमूह. झीज जावन तयार जाल्ल्यो दक्षिण ट्रॅपाच्यो दोंगुल्ल्यो सपाट माथ्याच्यो आसून तांच्यो देगो उब्यो आसतात आनी हाका लागून हे थर व्हड व्हड सोंपणांप्रमाण दिसतात. म्हणून सोंपणां ह्या अर्थाच्या स्विडीश उतरावयल्यान हे राशीक ट्रॅप हें नांव पडलां. भारतीय व्दीपकल्पाच्या दख्खन भागांत ही रास आसा म्हणून डब्ल्यू. एच. सायक्स हाणें तिका डॅक्कन ट्रॅप हें नांव दिलां.
हो शैलसमूह सुमार ५ लाख १८ हजार चौ. किमी. इतलो पयस पातळ्ळा. तो महाराष्ट्र, गुजरात, मध्य प्रदेश, कर्नाटक आनी आंध्र प्रदेश ह्या राज्यांनी पातळिल्लो आसा. मुंबय ते अमरकंटक आनी बेळगांव ते गुणा असो ताचो आडवो-उबो विस्तार जाल्लो आसा. अस्तंतेक अरबी दर्या, दक्षिणेक बेळगांवमेरेन, आग्नेयेक राजमहेंद्रीमेरेन, उदेंतेक अमरकंटक, सरगुजा, जशपूरमेरेन आनी वायब्येक कच्छामेरेन ताच्यो शिमो आसात.
दक्षिण ट्रॅपाची दाटाय दर जाग्यार वेगळीवेगेळी सांपडटा. मुंबयकडेन ताची दाटाय ३.२५० मी. परस चड आसून ती उदेंतेकडेन उणी उणी जायत वता. बेळगांवां ६०० ते ८०० मी. अमरकंटकाक १५० ते २०० मी, सरगुजाक १०० ते १२५ मी., राजमहेंद्रीक ३० ते ६० मी., सिंधांत ३० ते ६० मी. आनी कच्छाक ८०० मी. दाटाय आसा. भुसालागीं केल्ल्या सुमार ४०० मी. खोल लावाचें २९ थर सांपडल्यात. कांयकडेन लावाच्या दोन थरांनी गाळाचे थर सांपडटात,
