अकबरान धर्माक नवे नेम आनी बर्या संस्कारांची जोड दिली. हिंदू आनी मुसलमान धर्मांतलीं समाजीक तत्वां, शिल्पकला, धर्मीक कल्पना आनी समाजीक चालीरिती हांचें संतुलन अकबरान ह्या संप्रदायाक लागून सादलें. ह्या धर्मीक समन्वयाच्या विचारांक, त्या काळांतल्या तशेंच उपरांतच्या कडव्या इस्लाम धर्मियांनी विरोध केलो. अकबराचेर खूब टिका केली. अकबरा वांगडाच, हो धर्मपंथ काबार जालो. कांय आर्विल्ल्या इस्लामी विचारवंतांनी ‘दीन-ए-इलाही’ हो नवो धर्मपंथ मानिनासतना, ताका इस्लाम धर्माचोच सुदारक पंथ अशें म्हळां. पूण कडव्या धर्मवादी मुसलमान लोकांक तें मान्य ना.
राजा बिरबल हाणें हो पंथ आपणायलो, पूण मानसिंग आनी भगवानदास हाणीं ताका विरोध केलो.
- कों. वि. सं. मं.
दीपगृह :
लांब अंतरावेल्यान दिसपी तेजस्वी दिवो दवरपाखातीर बांदिल्लो दर्यादेगेवयलो मनोरो वा उंचायेवयलो आच्छादीत जागो. दर्यांतल्यान वचपी तारवांक मार्गदर्शन करपाखातीर वेगवेगळ्या आकाराचीं दीपगृहां बांदतात आनी ताचे भायले वण्टीर विशिश्ट पद्धतीन रंगीत पटे काडटात. जांकां लागून दीपगृहां दिसाचींय पयसुल्ल्या अंतरावेल्यान स्पश्ट दिसतात. दीपग्रहाचो आकार आनी रंगीत पटे पळोवन दीपगृहाचें नांव आनी ताची सुवात लक्षांत येता. रातच्या वेळार दीपगृहाचे सगळ्यांत वयले माळयेर बसयल्ल्या दिव्याचो उजवाड कांय थारावीक सेकंदांनी दिसता आनी कांय थारावीक सेकंदांनी बंद जाता. दरेका दीपगृहाचो उजवाड दिसपाचो आनी ना जावपाचो काळ दुसर्या दीपगृहा परस वेगळो आसता. ताका लागून हो उजवाड दिसपाचो आनी ना जावपाचो काळ म्हळ्यार अणभवी तांडेलाक दीपगृहाची वळख पट्टा. हाचेवयल्यान दीपगृहाचो जागो एके फावटीं कळटकच तारवाक आपल्याक खंय व्हरपाचें आसा तें थारोवंक मेळटा.
अठराव्या शतमानांत दीपगृहाखातीर लाकडाची वा कोळशाची रास पेटोवन उजवाड तयार करताले. १९ व्या शतमानाचे सुर्वेक स्वीस अभियंतो एमे अरगँड हाणें तेल जळोवन उजवाड केलो. हातूंत समकेंद्री पातळ आनी वांटकुळ्यो वाती आशिल्ल्यो. विसाव्या शतमानाच्या पयल्या दशमानांत आर्थर किटसन हाणें तयार केल्ल्या ज्वालकाचो उपेग करपी दिवे वापरांत येवंक लागले. ह्या दिव्यापसून अरगँड दिव्यापरस तीन पटींनी चड उजवाड मेळूंक लागलो. फुडें १९२१त ह्याच तत्वाचेर चलपी पूण सादे रचणुकेचो एक ज्वालक डेविड हूड हाणें तयार केलो. सद्याच्या काळांत जंय विजेची शक्त वापरप शक्य ना अशा दीपगृहांखातीर सुदारीत वायुजाळयेवांगडा हूड हाचो पेट्रोलियम बाष्प ज्वालक वापरतात. हाचे उपरांत ॲसिटिलीन वायुचे दिवे आयले आनी ताच्या उपरांत विजेचे दिवे प्रचारांत आयले. जंय विजेची पुरवण जायना थंय अजुनय सिलिंडरांनी दाबाखाल दवरिल्ल्या ॲसिटिलीन वायू जळोवपी दिवे आनी ताचे वांगडा निल्स गुस्ताव डालेन हाणें सोदून काडिल्ली चकचल यंत्रणा वापरतात.
सुर्वेच्या काळांत रातची दर्यांत भोंवडी करता आसतना, देगेची जमीन फातर दिसपाखातीर ऊंच जाग्यार लाकडाच्या जाळाचो वा पेटिल्ल्या कोळशांचे राशीचो उपेग करताले. भारतांत खुबशा ल्हान बंदरांनी जकात (कस्टम्स) कचेर्यांतल्यान तांबडे दिवे लावपाची पद्धत आसा. तेचपरी गोदींत शिरपाच्या जाग्यार ऊंच खांब्यार फकत पेत्रोलाचे दिवे लायताले.
उपरांतच्या काळांत चड कार्यक्षम अशा प्रजोत दिव्याचे (कार्बनाच्या दोन विद्युत आग्रांतले खांचींतल्यान विद्युत प्रवाह वता आसतना प्रखर जोत उत्पन्न करपी) सोद लागलो. अशे दिवे आतां जायत्या दीपगृहांनी वापरतात. ६० सेंमी. व्यासाच्या झॅनॉनाच्या दिव्यांतल्यान देड कोटी कँडलाइतलो प्रखर उजवाड मेळूंक शकता आनी ताचेखातीर २.५ कि. वॉ. विद्युत शक्ती लागता. दिव्यांपसून उत्पन्न जाल्लो सगळो उजवाड इश्ट दिशेंत एकठांय हाडपाक परावर्तक (प्रकाश किरण परत धाडपी कॅटॉप्ट्रिक), प्रणमनी (प्रकाश किरणाची दिशा बदलपी), भींग (डायॉप्ट्रिक) वा ऑग्यूस्तीन फ्रेनेल हाणें सोदून काडिल्लो परावर्तक आनी प्रणमनी लोलक तशेंच प्रणमनी भींग बसयल्लो पांजरो (कॅटॉडायॉप्ट्रिक) अशे तीन प्रकार वापरूंक येतात.
दीपगृहाचे सादारणपणान पांच प्रकार जातात.
१) दर्यावयल्यान भोवंडी करतना दर्यावेळ दिसपाखातीर : हे दिवे चड करून जमनीर आसतात आनी ते खूब पयसुल्ल्यान दिसतले हाची वेवस्था करतात.
२) धोक्याचे दिवे : दर्यादेगेवयले फातर वा हेर आडखळी दाखोवपी.
३) दर्यादेगेवयल्या नौका नयनांचीं दीपगृहां : ही वेपारी तारवांक एका बंदरातल्यान दुसर्या बंदरात वचपाखातीर मार्गनिर्देशक म्हणून बांदतात.
४) दिव्यांची रांक : हातूंत सादारणपणान दोन दिवे आसतात. ताका लागून सुरक्षीत मार्गाची दिशा दाखोवप जाता. हे दिवे चड करून स्वयंचलीत आसतात आनी चड करून न्हंय, खाडी आनी बंदराकडेन येवपाच्या मार्गार दाखयतात.
५) बंदराची शीम दाखोवपी दिवे.
महाराष्ट्राचे दर्यादेगेर दमण सावन मुंबय मेरेन १५ दीपगृहां आसात. तेभायर मुंबय बंदरांत ३१, आळिबागे लागसार २, चौलाक १, जंजिर्याकडेन ७, दाभोळ वाठारांत ६, जयगडाक ५, रत्नागिरीकडेन ५, राजापूर लागसार २. विजय दुर्गाकडेन १. देवगडाकडेन २, मालवण, वेंगुर्ले वाठारांत ५ आनी गोंयांत १० दीपगृहां आसात. हातुंतलीं संवसारीक येरादारीखातीर १८ उपेगांत आसात. जाल्यार हेर थळावे वा प्रादेशिक येरादारी खातीर बांदल्यात.
दीपगृहांत वापरिल्ल्या दिव्याच्या उजवाडाचे पांच प्रकार जातात.
१) थीर उजवाड
२) चकचकपी उजवाड
३) चकचक समुह उजवाड,
