देसाय, देविदास रामकृष्ण प्रभू : (जल्म : 22 सप्टेंबर 1911, पेडें, लोलयें,काणकोण). सुटकेझुजारी. ताणें मुळावें शिक्षण मराठींतल्यान घेतलें. 1954 मेरेन तो 'नॅशनल काँग्रेस गोवा' हे संघटनेचो वांगडी आशिल्लो. ताच्या शेतांत आनी घरांत 'नॅशनल काँग्रेस गोवा' संघटनेच्या वावुरप्यांच्यो बसका भरताल्यो. क्रांतीविरांक तो खबरो पावोवपाचें काम करतालो. सिंधुताई देशपांडे गोंयांत आयिल्ली तेन्ना लिपचोरयां येवन ताच्याच शेतांत राविल्ली. सुपानगुडी पोलीस ठाण्याचेर उजो लायलो, ह्या आरोपाखाल पोलिसांनी ताका 24 जुलय 1955 ह्या दिसा धरलो आनी 25 दीस बंदखणींत दवरलो. तो देवळांनी बसका घेवन पुर्तुगेज पोलीस जेरोनिमु बार्रेतु हाका मारपाचो कट करता असो पुर्तुगेज सरकाराक दुबाव आयलो आनी जेन्ना त्या पुर्तुगेज अधिकाऱ्याचो खऱ्यांनीच खून जालो, तेन्ना ताका पोलिसांनी धरलो आनी ताचो शारिरीक छळ केलो. ताका प्रदेशीक लस्करी न्यायालयामुखार उबो करून 27 वर्सां बंदखणीची ख्यास्त फर्मायली. सुप्रीम कोर्टाकडल्यान आदेश येवन ताची केस परती तपासली तेन्ना ताचो कसलोच गुन्यांव मेळ्ळोना. तो सुमार अडेज वर्सां बावीस दीस बंदखणींत आशिल्लो. 1972त भारत सरकारान ताम्रपत्र दिवन ताचो भोवमान केलो. कों. वि. सं. मं.
देसाय, नकुल राया : (जल्म : 26 फेब्रुवारी 1939, पीर्ण - बारदेस). सुटकेझुजारी. ताणीं मुळावें शिक्षण मराठींतल्यान घेतलें. 1955 वर्सासावन तो 'नॅशनल काँग्रेस गोवा' हे संघटनेचो वांगडी आशिल्लो. 26 जानेवारी 1955 ह्या दिसा पीर्ण वाठारांत ताणें भौशीक बसका घडोवन हाडिल्ली. थंय तिरंगी बावटो लायलो आनी तोंडान घोशणा दीत म्हापश्यामेरेन मिरवणूक काडली. वाटेर ताणें थिवी हांगा बावटो लायलो. म्हापशेंचे वाटेर पोलिसांनी ताका धरलो, मार दिलो आनी एक वर्स बंदखणींत दवरलो. उपरांत प्रदेशीक लस्करी न्यायालयामुखार उबो करून ताका स वर्सां बंदखणीची ख्यास्त फर्मायली. दोन वर्सांखातीर ताका दंड भरूंक लायलो. गोंय सोडून खंयच वडप ना आनी दर म्हयन्याक म्हापशें पोलीस ठाण्याचेर वचून हजेरी लावप हे अटीचेर ताका सोडलो. 1972त भारत सरकारान ताम्रपत्र दिवन ताचो भोवमान केलो.
- कों. वि. सं. मं.
देसाय, नरसिंह उर्फ बाबू गोविंद हेगडे : (जल्म : 14 मार्च 1934, केपें). सुटकेझुजारी. ताणें मुळावें शिक्षण मराठी आनी पुर्तुगेजींतल्यान घेतलें. तेचपरी मुंबय विद्यापिठाची प्रवेश परिक्षाय पास जालो. तो 'नॅशनल काँग्रेस गोवा' संघटनेचो वांगडी आशिल्लो. ताणें आपलो भाव, कांत उर्फ कृष्णकांत हेगडे देसाय तशेंच नरेंद्र हेगडे देसाय हांचेकडल्यान सुटकेझुजांत वांटो घेवपाची स्फूर्त घेतली. 1954त 'नॅशनल काँग्रेस गोवा' संघटनेचो चिटणीस अॅन्थनी द सौझ हाका केपें वाठारांत सुटके चळवळीचो प्रसार करपाक पालव दिलो. सुटकेझुजारी नागेश करमली हाच्याय मार्गदर्शनाखाल ताणें वावर केला. 16 सप्टेंबर 1954 ह्या दिसा ताणें केप्यां 'तेरेखोल दीस' पाळपाचें थरयल्लें. पूण ताचेपयलींच ताका ताच्या वांगड्यासयत धरलो, खूब मार दिलो आनी बंदखणींत दवरलो. फुडें ताका प्रदेशीक लस्करी न्यायालयामुखार उबो करून 8 म्हयने बंदखणीची ख्यास्त फर्मायली. 16 मे 1955 ह्या दिसा बंदखणींतल्यान ताची सुटका जाली. उपरांत गोंय सुटके सैन्याकडेनय ताचो संबंद आशिल्लो. भारत सरकारान ताम्रपत्र दिवन ताचो भोवमान केला.
- कों. वि. सं. मं.
देसाय, नागेश अंता : (जल्म : 7 सप्टेंबर 1933, गांवडोंगरी - काणकोण). सुटकेझुजारी. 'नॅशनल काँग्रेस गोवा' हे संघटनेचो वांगडी आशिल्लो. पत्रकां वांटप, राष्ट्रवाद्यांक पुर्तुगेज पोलिसांच्या कारवायांविशीं खबरो पावोवप, पोलीस ठाण्यावयल्यान हल्ल्यांत वांटो घेवप असलीं कामां तो करतालो. फेब्रुवारी 1955त ताका पोलिसांनी धरलो आनी बंदखणींत दवरून खूब त्रास दिलो. 1959 वर्सा ताची बंदखणींतल्यान सुटका जाली. भारत सरकारान ताम्रपत्र दिवन ताचो भोवमान केला.
- कों. वि. सं. मं.
देसाय, नारायण गोविंद : (जल्म : 1917 काणकोण). सुटकेझुजारी. ताणें मुळावें शिक्षण मराठी आनी पुर्तुगेजींतल्यान घेतलें. 1954 वर्सा सावन तो 'आझाद गोमंतक दल' संघटनेचो वांगडी आशिल्लो. सुटके चळवळीखातीर तो वावर करतालो. भारत सरकारान ताम्रपत्र दिवन ताचो भोवमान केला.
- कों. वि. सं. मं.
देसाय, प्रल्हाद भिवा : (जल्म : 25 डिसेंबर 1938, म्हापशें). सुटकेझुजारी. ताणें विद्यालयीन शिक्षण इंग्लिशींतल्यान घेतलें. 'नॅशनल काँग्रेस गोवा' हे संघटनेचो तो वांगडी आशिल्लो. ताणें सुटके चळवळीखातीर सत्याग्रहांत वांटो घेवपाचें थरयल्लें, पूण ताचें पयलींच ताका 15 सप्टेंबर 1954 दिसा अटक केली. तशेंच ताचेकडल्यान ताच्या वांगड्यांचीं नांवां कळचीं, देखून ताका खूब मारलो. मे 1959त ताची सुटका जाली. त्याच वर्सा ताका परतून धरपाचें फर्मान काडिल्लें. अटक चुकोवंक तो मुंबय गेलो आनी थंयचे 'नॅशनल काँग्रेस गोवा' संघटनेखातीर वावर करूंक लागलो. पूण कांय कारणांखातीर ताका 1960त परत गोंयांत येवंचें पडलें. भारत सरकारान ताम्रपत्र दिवन ताचो भोवमान केला.
- कों. वि. सं. मं.
देसाय, फोंडु मोर्तु फळ : (जल्म : 10 मार्च 1912, बाळ्ळी - वंटें - केपें). सुटकेझुजारी. ताणें मुळावें शिक्षण मराठींतल्यान घेतलें. तरणाट्यांक सुटकेझुजांत वांटो घेवंक तो स्फूर्त दितालो. लोकांक शिक्षण दिवंचे खातीर ताणें 'रातची शाळा' सुरू केली. 20 फेब्रुवारी 1955 ह्या दिसा मडगांव नगरपालिकेकडेन जो सत्याग्रह जाल्लो तातूंत ताणें वांटो घेतिल्लो.
