लागलो. एप्रिल 1955त कुंकळ्ळी पोलीस ठाण्याचेर हल्लो करपांत, जून 1956 त पिर्ला मिनांखणींचेर धाड घालपांत आनी सालाझाराक तेंको दिवपी जेरोनिमु बार्रेतु हांचो खून करपांत ताणें वांटो घेतिल्लो. पोलिसांनी ताका धरपाचें फर्मान काड्डिल्लें तशेंच ताका धरून दितल्याक इनाम दवरिल्लें. गोंय सुटकेउपरांत 1977 त कुंकळें ग्रामपंचायतीचो वांगडी म्हणून तो वेंचुन आयलो. उपरांत तो 'गोमंतक क्षत्रीय मराठा समाज' हें संघटनोचो अध्यक्ष आशिल्लो. 1976 त भारत सरकारान ताम्रपत्र दिवन ताचो भोवमान केलो. तशेंच, जायत्या भौशिक आनी संस्कृतीक मळांचेर ताचें भोवमान जाल्यात. - कों. वि. सं. मं.
देसाय, शिवाजी गोविंद : (जल्म : 24 एप्रिल 9130, सांखळें दिवचल). गोंयचो सुटकेझुजारी. 'नॅशनल काँग्रेस गोंय', संघटनेचो तो वांगडी आशिल्लो.
दादराच्या पोलीस उपनिरिक्षकाक मारल्लो, ह्या आरोपावयल्यान ताका काल्यां 1954 त घरलो आनी पणजेंचें आल्तिनो वयलें बंदखणींत घालो. 10 जानेवारी 1955 दिसा तो बंदखणींतल्यान पळून वचून अनमोडाक गेलो.
गोंयातलें रेल्वे येरादारी संबंदी पिटर आल्वारिस हाच्या फुडारपणाखाला ताणें 26 जानेवारी 1955 दिसा कॅसरलॉक सत्याग्रहांत वांचो घतलो.
प्रादेशिक लश्करी न्यायालयांन ताका पाच वर्सा बंदखणेंत दवरलो. फेब्रुवारी 1955 दिसा 'राश्ट्रीय काँग्रेस गोंय' संघटना दोड्यामार्गार सुरू करून ताणें भुंयगत चळवळींत वाटो घेतलो. 30 सप्टोंबर 1955 दिसा ताणें आपल्या वांगड्यांसयत 'गोंय सुटके सैन्याची' स्थापणूक केली. लिचोरया रावून पोर्तुगेज वाहनां, रल्वे हांचेर घुरयो घाल्यो. शिरगांवचे मिनाखाणीर स्फोट घडोवन हाडटना ताच्या दाव्या हाताक गुळी लागली. 1957 वर्सा राश्ट्रीय काँग्रेस गोंयचे संघटनेचो मुखेल सचिव म्हणून ताणें काम केलें. शिवाजी सावंत, राम काकोडकार,माधव चव्हाण, आगुस्तीस आल्वारीस, उरलेसीनो आल्मेदा, अनास्तासीयु आल्मेदा, सिंधुताई देशपांडे हे ताचे सुटके झुजांतले वांगडी. -कों. वि. सं. मं.
देसाय, श्रीपाद रघुनाथ : (जल्म : 4 मार्च 1917, पेडणे-गोंय). कोंकणी कोशकार. ताणें बी. ए. (ऑनर्स) मेरेनचे शिक्षण घेतलें. हाचे भायर ताणें इंग्लंडात मुद्रण कलेंचेय शिक्षण घेतलें. मराठी, हिंदी, पुर्तुगेज, गुजराती, इंग्लीश आनी कोंकणी ह्या भासांचो ताका अभ्यास आसा. 1935 त मुंबय गोमंतक छापखान्यात कोंकणी कंपोजिटर म्हणून तो काम करतालो. उपरांत 1941 त मुंबय गव्हर्नमेंट सेंट्रल प्रेस हांगा हिब्रु कंपोजिटर म्हणून काम करूंक लागलो. 1951-56 ह्या काळांत तो येरवडा प्रिझन प्रेस आनी गव्हर्नमेंट सेंट्रल प्रेस, मुंबय असिसटंट मॅनेजर म्हणून काम करूंक लागलो. 1957-70 ह्या काळांत ताणें गव्हर्नमेंट प्रेस, बडोदा; गव्हर्नमेंट प्रेस, नागपूर आनी येरवडा प्रिझन प्रेस पुणे हांगां मॅनेजर म्हणून काम केलां. 1971-76 ह्या काळांत बुक सेंटर प्रेस, सायन-मुंबय हांगांय तो मॅनेजर आशिल्लो. 1953-54 ह्या काळांत मुंबयच्या 'साद' तिम्हयनाळ्याचो आनी 1954-55 ह्या काळांत 'साळीक' ह्या म्हयन्याळ्याचो तो वावुरपी संपादक आशिल्लो.
ताणें 'यक्षप्रश्न' (1975) आनी 'रघुवंश' (1976) हाचो संस्कृतातल्यान कोंकणी अणकार केलो. 1980 -86 ह्या काळांत ताणें चार भागांचो, 50 हजार शब्दांचो 'कोंकणी-कोंकणी शबादकोश' रचलो.
1979 वर्सा मडगांव जाल्ल्या कोंकणी लेखक संमेलनाचो तो अध्यक्ष आशिल्लो. ताका कला अकादमीचो साहित्य पुरस्कार फाव जाला. ताची 'श्रीमदभगवदगीता' आनी 'भगवदगीता' हीं पुस्तकां उजवाडाक आयल्या. - कों. वि. सं. मं.
देसाय, सुभाष विष्णु : (जल्म : 5 जुलै 1939,पीर्ण बारदेस). सुटकेझुजारी. ताणें मुळावें शिक्षण मराठींतल्यान घेतलें. 'नॅशनल काँग्रेस गोवा' हे संघटनेचो तो वांगडी आसलो. 26 जानेवारी 1955 ह्या दिसा ताणें सात इश्टांवांगडा पीर्णासावन म्हापश्यां मिरवणुक काडली. वाटेर थिवी ताका धरलो, खूप मार दिलो आनी आल्तीन्य बंदखणींत दवरलो. बंदखणींत ताका खूब शारिरीक त्रास सोंसचें पडलें. प्रदेशीक लश्करी न्यायालयामुखार उबो करून ताका आठ वर्सां बंदखणीची ख्यास्त फर्मायलीं. 19 नोव्हेंबर 1958 ह्या दिसां ताचीं बंदखणींतल्यान सुटका जाली. 1968 त तो पीर्ण ग्रामपंचायतीचो वांगडी म्हण वेंचून आयलो. 1972 त भारत सरकारान ताम्रपत्र दिवन ताचो भोवमान केलो.
- कों. वि. सं. मं.
देसाय, सुर्यकांती अनंत पळ : (जल्म : 5 जून 1938, पैंगीण-काणकोण). सुटकेझुजारी. तिणें एस. एस. सी. तशेंच शिक्षक प्रशिक्षण केंद्राचें शिक्षण घेतलें. ती 'राश्ट्रीय काँग्रेस संघटनेची' वांगडी आसली. 17 फेब्रुवारी 1955 ह्या दिसा लक्ष्मी बाळकृश्ण पैंगीणकार हिच्या मार्गदर्शनाखाल मडगांवा जाल्ल्या सत्याग्रहात तिणें वांटो घेतिल्लो. पोलिसांनी तिका धरली आनी प्रदेशीक न्यायालयामुखार उबी केली. 17 जून 1955 ह्या दिसा तिका तीन वर्सां खातीर बंदखणींत धाडली. 15 वर्सां खातीर तिचें राजकीय हक्क काडून घेतलें. 1958 त हेर सुटकेझुजाऱ्यांवांगडा तिची सुटका जाली. बंदखणींतल्यान सुटका जालेउपरांत तिणें प्रौढ साक्षरताय वर्ग तशेंच अपंगुळांखीतीर प्रशिक्षण वर्ग सुरू करून म्बत्वाचें समाजकार्य केलें. भारत सरकारान ताम्रपत्र दिवन तिचो भोवमान केला. 18 जून 1983 ह्या दिसा गोंय सरकारानूय तिचो भोवमान केला.
- कों. वि. सं. मं.
देहान्त शासन : (पळयात मर्णख्यास्त).
देहू : महाराष्ट्रांतलें एक संतक्षेत्र. पुणे जिल्हाच्या हवेली तालुक्यांत
