द्वैतदर्शन : (पळेयात द्वैतवाद).
द्वैतवाद : परमात्मो, जिवात्मो आनी हेर अचेतन विश्व हांचेमदलें द्वैत म्हणजे भेद सांगपी तत्वगिन्यान. संवसारातल्या घटकांचें परस्पर संबंदीत अस्तित्व, प्रयोजन, कार्य, अधिकार हांचे संबंदी मुखेल अशे दोन सिध्दांत आसात. एका सिध्दांताप्रमाण ह्या घटकांमदीं द्वैत म्हणजे भेद नासून एकच घटक (निर्गुणब्रम्ह) हेंच अंतीम सत्य आसा आनी उरिल्लें सगळें विश्व मिथ्या आसा. ह्या सिध्दांताक अद्वैतवाद वा केवलाद्वैतवाद म्हण्टात. ह्या सिध्दांताप्रमाण जिवात्मो आनी परमात्मो हांचेमदीं भेद नासून दोगांयचें एकत्रित अस्तित्व हें अंतीम निर्णायक आसून उरिल्ल्या दृश्य विश्वाचें तें नियंत्रक आसा. द्वैतवादाच्या सिध्दांताप्रमाण परमात्मो, जिवात्मो आनी हेर अचेतन विश्व हांचें एकमेकांपसून वेगळें अशें स्वभावीक अस्तित्व आसा. ह्या सिध्दांता प्रमाण जीव आनी ईश्वर, ईश्वर आनी जगत, जगत आनी जीव, जीव आनी विंगड विंगड पदार्थ हांचेमदीं स्वभावीक द्वैत म्हळ्यार भेद सांगल्यात.
भारतांतल्या वैष्णव, शैव आनी हेर पंथानी आपलीं वेगवेगळीं तत्वज्ञानां तयार केल्यांत. तत्वज्ञानांचीं मुळां भारतीय सुक्तांनी विशेश करून ब्रम्हसुत्रांनी आनी उपनिषदांनी मेळटात. सुक्ता आनी उपनिषदांतल्या तत्वगिन्यानाचेर केल्लीं भाष्यां हींच मुखार विस्तारीत जावन ह्या पंथाची तत्वज्ञानां म्हणून मुखार आयलीं. ह्या तत्त्वगिन्यानांमदीं विशिश्टाद्वैतवाद (रामानुजाचार्य), द्वैताद्वैतवाद (भतृप्रपंच, भास्कर आनी निबांर्क), द्वैतवाद (मध्वाचार्य), शुध्दाद्वैतवाद (वल्लभाचार्य), अचिंत्यभेदाभेदवाद (चैतन्य गौरांग प्रभू), केवलाद्वैतवाद (शंकराचार्य आनी मंडनमिश्र) ही मुखेल तत्त्वगिन्यांनां आसात.
केवलाद्वैतवाद हो आद्य शंकराचार्य (788-820) हाणें विस्तारीत करतना ब हेंच एक सत्य तत्त्व आसा अशें सिध्द केलें. आपल्या सिध्दांतांत मोक्षाक मुखेल ध्येय मानून त्यानुसार हेर संबंदीत विचार मांडप जाल्यात. ब्रम्ह होच आत्मो आसा आनी तो स्वयंसिध्दा प्रमाण तो संवसारातल्या हेर पदार्थांच्या अस्तित्वाक आनी ताच्या वेव्हाराक आदार आशिल्ल्यान ताच्या अस्तित्वाक भायल्यान सिध्द करपाची गरज उरना. तो निराकारण जावंक शकना कारण तो स्वता निराकारण करपी आसा. आत्मो हो प्रारंभ बिंदू आशिल्ल्यान तो स्वता सिध्द आसा. ताचे वरवीं हेर जगत सिध्द करप शक्य जाता. केवलाद्वैत वादाप्रमाण ब्रम्ह हें विश्वाचें कारण आसलें तरी हें कारणत्व ना. सांख्याची प्रकृती मह्त, अलंकार, पंचतनमात्रे, पंचमहाभुतां हाच्या रूपान विकार पावता. पूण ब्रम्ह अविकृत रावनच विश्वरूप जाता.
ईश्वरवादी धर्माच्या सिध्दांताचेर आदारित मध्वाचार्य (सुमार 1999 -1278) द्वैतवादाचें तत्त्वनिग्यान उबें केलां. परब्रम्ह भगवान विष्णु हो स्वतंत्र आसून
