वैजकी शाखा. पी. एच्. डी. 1927) ह्या विद्यापिठांनी जालें. बॉल्टिमोरच्या जॉन्स हॉपकिन्स विद्यापिठाच्या वैजकी विभागांत, ड्रॅझ्डॅन कायझर विल्ल्यॅल्म संस्थेंत आनी एडिंबरो विद्यापिठाच्या वैजकी विभागांत ताणें अभ्यास केलो. 1924-25 त फिलाडॅल्फीया जनरल हॉस्पिटलांत डॉ. डब्यू. जी. फोर हांचो सहाय्यक जीवरसायनशास्रज्ञ म्हणून ताणें काम केलें. ह्याच काळांत पॅन्सिल्वानिया विद्यापिठाच्या पदवी वैजकी विभागांतूय ताणें काम केलें. 1929-32 ह्या काळांत ताणें इलिनॉय विद्यापिठाच्या जीवरसायनशास्त्र विभागांत आनी वॉशिंग्टनाच्या जॉर्ज वॉशिंग्टन विद्यापिठाच्या वैजकी विभागांतल्या जीवरसायनशास्त्र विभागाचो मुखेल (1932-38) आनी उपरांत न्यूयॉर्कच्या कॉर्नेल विद्यापिठाच्या जीवरसायनशास्त्र विभागाचो मुखेल म्हणून काम केलें.
इन्सुलीन, बायोटिनाचे रचणुकेचें स्पश्टीकरण, मिथायल गटाचें स्थलांतर, अॅमिनो आम्लांचो चयापचय, पेनिसिलिनाचें संश्र्लेशण, गंधकयुक्त संयुगांचें जीवरसायनीक नदरेन म्हत्व, ऑक्सिटोसीन आनी वॅसोप्रेसीन ह्या हार्मोनांची रचणूक थारोवप आनी संश्लेशण हांचेर ताणें संशोधन केलें. ओक्सीटोसीन आनी वॅसोप्रेसीन ह्या दोन भोवपेप्टापयडी हॉर्मोनांचें संश्लेशणआनी गंधकयुक्त संयुगांचें जीवरसायनीक म्हत्व ह्या संशोधनाखातीर ताका 1955 वर्साचो रसायनशास्त्राखातीर आशिल्लो नोबॅल पुरस्कार फावो जालो.
द्यू विन्यो हाका चांडलर पदक (1955) विलर्ड गिब्स पदक (1956), निकल्झ पदक आनी हेर जायते भोवमान फावो जाल्यात. न्यूयॉर्क, येल आनी इलिनॉय ह्या भोवमानादीक 'डॉक्टरेट' पदवी दिली. ताणें 'A trail of research in sulphur chemistry and Metabolism and related fields'(1952) हें पुस्तक बरयलां. - कों. वि. सं. मं.
ध्रुव-1 : धर्तरेचो आपले भोंवतणीं घुंवपाचो जा आस आसा तो वाडयल्यार ज्या दोन काल्पनीक बिंदूंनी खगोलाक छेद दितात तांकां खगोलीक ध्रूव म्हण्टात.
धर्तरी अस्तंतेकडल्यान उदेंतेंकडेन घुंवता जाका लागून मळबांत दर दिसा सूर्य, चंद्र, गिरे, तारे उदेंतेक उदेवन अस्तंतेक वतात अशें दिसता. दरेका ताऱ्याचो मार्ग विषुवृत्ताक समांतर आशिल्ल्या वाटकुळा प्रमाण दिसता. पूण उत्तर वा दक्षिण खगोलीय ध्रुवाकडेन तारो आसल्यार तो आमकां थीर दिसतालो.
सद्या जाका आमी मळबांतलो ध्रुवतारो मानतात तो खगोलीय उत्तर ध्रुवाक सगळ्यांत लागींचो. हो तारो खगोलीय ध्रुवापासून 55 मिनटां इतल्या अंतरार (कोनिय अंतरार) आसा. हो तारो 55 मिनटां कोनीय व्यासाच्या वाटकुळांत 24 वरांनी घुंवता. पूण हें वाटकुळ ल्हान आशिल्ल्या कारणान आमकां तें घुंविल्लें दिसना आनी तो तारो थीर दिसता.
संपातचलनाक लागून (Precession of Equinoxes) खगोलीय ध्रूव लेगीत आपली सुवात बदलता. ही सुवात कशी बदलता हें सकयल दिल्ले आकृती वयल्यान कळटलें.
सुमार 25,800 वर्सांनी धर्तरेचो आस आकृतींत दाखयल्ल्या वाटकुळांतल्यान एक आवर्तन पुराय करता. आयचे घटकेक तो आस ध्रूवतारो म्हळ्यार पोलॅरीस ह्या ताऱ्याकडेन आसा. 4,600 वर्सांपयलीं तो थुबन (Thuban - आल्फा ड्रॅकॉनिस < a- Draconis) ह्या ताऱ्याकडेन आशिल्लो. उपरांत तो आल्डरामिन (आल्फा सिफाय a -Cephii) ह्या ताऱ्याकडेन पावतलो. म्हणटकच तो ध्रुवतारो जातलो. आतां दिसता तो ध्रुवतारो म्हळ्यार आल्फा उसी मायनोरिस हो 2.1 हे प्रतीचो तारो. तो ध्रुवमंडल (उर्सा मायनर) हे नखेत्रमाळेंतलो सगळ्यांत चड दिप्तीमान असो तारो.
- डॉ. अरूण हेबळेकर
पूरक नोंद : आर्क्टिक, अंटार्क्टिक.
ध्रूव-2 : एक पुराणिक राजा. उत्तानपाद राजाचो पूत. ताका 'औत्तानपादी' आनी 'ग्राहथार' ह्या नांवांनीय वळखतात.
उत्तानपाद राजाक सुरूची आनी सुनीती अशो दोन राणयो आशिल्ल्यो. सुरूची ही राजाची आवडटा राणी आशिल्ली आनी तिका उत्तम नांवाचो चलो आशिल्लो. ध्रूव हो नावडटी राणी राणी सुनीती हिचो पूत आशिल्लो. ल्हान आसतना ध्रुवाचो सुरूची कडल्यान अपमान जाल्ल्यान तो घर सोडून गेलो आनी खर तप करूंक लागलो. नारदान ताचें खर तप थांबोवपाचो यत्न केलो. पूण ध्रुवान आपलो निश्चेव बदललो ना. तेन्ना नारदान ताका मंत्र दिलो. त्या मंत्राच्या आदारान ध्रुवान यमुनेचे देगेर मधुवनांत तप सुरू केलें. फकत फळां, उदक आनी वारो हांचेर जियेवन ताणें खर तपश्चर्या केली; विष्णुन प्रसन्न जावन ताका दर्शन दिलें. तेन्ना ध्रूवान नक्षत्रमंडळांत अढळ सुवात मागली. ध्रुवाक सप्तर्षीचे लागीं अढळ सुवात मेळ्ळी. ह्या ताऱ्याक 'ध्रूवतारो' म्हण्टात.
विष्णुची कृपा जातकच ध्रूव परत आयलो. उत्तानपादाउपरांत ध्रूवान छत्तीस हजार वर्सां राज्य केलें, अशें पुराणांत म्हळां.
ध्रुवाक भ्रमीपसून कल्प आनी वत्सर अशे दोन पूत जाले आनी इलेपसून उत्कल नांवाचो पूत जालो. निमाणें वत्सराक राज्यार बसोवन ध्रूव बदरिकाश्रमांत गेलो आनी थंयसावन सर्गाक गेलो. - कों. वि. सं. मं.
ध्वनी : (पळेयात आवाज).
ध्वनीमुद्रण आनी पुनरुत्पादन : ध्वनींची सांठवण (Recording)
