भायर वचपाक संद मेळटा ते मेरेन एक संतुलन निर्माण जाता आनी तारो उर्जा दीत रावता. मुखेल श्रेणींतले तारे अशेच घडटात. गर्भांतल्या हायड्रोजनाचें रूपांतर हिमालयांत जातकच भितरलो हिलीयम वाडत वता आनी प्रक्रिया गर्भा भायल्या आवरतणांत फुगत वता. तारो व्हड जावपाक लागता. पूण भितरलो गर्भ थंड जावन आकुंचन पावता आनी अशे तरेन तो तांबडें महानखेत्र जाता. ताच्या भायल्या आवरणावयलें गुरूत्वाकर्शण उणें जाल्ल्यान तातूंतलो कांय भाग अवकाशांत उत्सर्जीत जाता. नखेत्राचें वस्तुमान सुर्या परस खूब चड आशल्यार गर्भांतलें आकुंचन वाडत वचून तापमान वाडटा. घनताय वाडटा आनी भिरतल्या हिलीयमाचें रूपांतर कार्बन, ऑक्सीजन, निऑन, मॅग्नेशियम सारक्या मूल द्रव्यांनी जाता. हिलीयम सोंपिल्ल्यान परत आकुंचन जावन तापमान वाडटा. न्युट्रॉनाच्या शोशणाक लागून आनीकय मुलद्रव्यां तयार जातात. ह्या वेळार विक्रियांत (Fusion) उर्जेची इतल्या प्रमाणांत वाड जाता की ताचो स्फोट जावन तें अतिदीप्त नवें नखेत्र जाता.
कोश्टक – 1
कोश्टक - 2
कोश्टक – 3
संस्कृतीक संदर्भ - मळबाच्या सादारणपणान उदेंत-अस्तंत परिघाचेर एका फाटल्यान एक उदेवपी तारका चोम्याक नखेत्र, नक्षत्र जावं तारो अशें म्हणटात. नक्षत्र ह्या शब्दाच्यो जायत्यो व्युत्पत्त्यो सांगिल्ल्यो आसात. पाणिनीन नक्षत्र शब्दाची व्युत्पत्ती ‘न क्षरती’ = जें झडना, नाश पावना तें नक्षत्र अशी दिल्या. नखेत्रां हीं धर्तरेचीं म्हणजेच धर्तरे वयल्या पदार्थांचीं चित्रां अशे उल्लेख वेदांत आसात. चंद्राचे उत्पत्तीच्या वेळार जे तुशार शेंवटले ताचींच नखेत्रां जालीं. चंद्राच्या उजवाडाक लागून नखेत्रां उजवाडीत जातात अशें शतपथ ब्राह्मडांत सांगलां. वायुपुराणांत सुर्या पासून नखेत्रांची उत्पत्ती जाली अशें सांगलां. वेदांग ज्योतिशांत खगोलशास्त्राचे नदरेन नखेत्रांचो विचार केल् दिसता. ज्यो तरल्यो त्यो तारका असोय कोटिक्रम केल्लो सांपडटा. तशेंच नक्षत्रं, ऋक्षं भं, तारा, तारका, उडु, दाक्षयिण्याः असो उल्लेख अमरकोशांत आसा.
चंद्रमार्गाचेर जे तारे जावं ताऱ्याचो गट आसता तांकां नखेत्र अशें शास्त्रीय नदरेन मानतात. धर्तरे भोंवतणच्या भोंवताड्याक एका ताऱ्या कडल्यान वचून परत त्याच ताऱ्या कडेन येवपाक चंद्राक सुमार 27 1/3 दीस लागतात. देखून नखेत्रांचो आंकडो 27 जावं 28 थारायलां. ग्रहपथाचे वांटे करपाच्यो राशी (राशीचक्र) आनी नखेत्रां ह्यो दोन पद्दती आसात. तातूंतली आतां वापरांत आशिल्ली नखेत्र-पद्दत स्वतंत्रपणान भारतीय आसुंये अशें चडशा विद्वानाचें मत आसा. हिंदूं भाशेनच पुर्विल्ल्या काळांत चीनी आनी आरबी लोकांतय नखेत्र पद्दत आशिल्ली. हे पद्दतींत आनी भारतीय पद्दतींत सारकेपण आसा. वेदांचे नदरेन वेगवेगळे योगतारे (त्या त्या नखेत्रांतले दोळ्यांत भरसारके तारे) चीनी लोकांनी वेंचून काडले. चड करून विशुववृत्ताचें लागींचें 14 तारे ताणीं इ.सइपूइ 2300 च्या अदमासाक थरयले. हे खातीर विशुववृत्ताचें सान्निध्य ताणीं वेंचून काडले आनी ताका ते ‘सियू’ म्हणटाले. मागीर परत विशाखा, श्रवण आनी भरणी हातूंतले चार तारे त्या चोविसांत घाले. देखुन चीनी नखेत्रांय 24 चीं 28 जालीं. चीनी पद्दतींत ग्रहपथांतल्या राशींक सामकींच वेगळीं नांवां आसात. कूंभ राशीपासून सुरवात आनी क्रम ज्युस्त उरफाटो आसा. अरबी लोकां मदींय नखेत्राक उल्लेखून ‘मंझिल’ हें उतर आसा. हाचे वयल्यान नैर्ऋत्य आशियांतल्या लोकां मदीं नखेत्र पद्दत आसूंये आनी ती खल्डियनांनी काडली आसुंये अशें ए.वेबर हाणें म्हळां. पारशाच्या पेहलवी भाशेंतल्या बुंदाहिश्न (इ.स.सु. णववें शतमान) ह्या ग्रंथाच्या दुसऱ्या भागांत नखेत्रां 28 आशिल्ल्याचें म्हळां आनी तांचीं नांवांय दिल्यांत. पूण भारतीयांक वैदिक काळांतूय नखेत्रां खबर आशिल्ली. हाचे वयल्यान अरबी
