Jump to content

Page:Konkani Viswakosh Vol2.pdf/442

From Wikisource
This page has not been proofread.

भडोच शारा खाला रूंद जावन 28 किमी. रूंदायेच्या आनी 25 किमी. लांबायेचे खाडये वरवीं दर्याक मेळटा. नर्मदा देगणांत भरपूर पावस पडटा. मैलक दोंगरावळींत 140 सेंमी. परस चड, सातपुडा भागांत 114 ते 127 सेंमी. सकयल्या मैदानी वाठारांत 64 ते 76 सेंमी. आनी गुजरातच्या मैदानी वाठारांत 102 ते 127 सेंमी. पावस पडटा. नर्मदेक आनी तिच्या उपन्हंयांक व्हडले हुंवार येतात. बर्गी आनी पुनासा ह्या मुखेल धरणांचो नर्मदासागर प्रकल्प, हुशंगाबाद मेरेनचो तवा न्हंय प्रकल्प आनी बरना प्ररकल्प हे हांगाचे नामनेचे जलविद्युत प्रकल्प आसात. नर्मदेच्या दोनूय देगांचेर, खास करून दोंगराळ भागांत साग, सायल आदी रूखांचीं रानां आसून तातूंतलीं शूलपाणी, ओंकार, महारण हीं मुखेल आसात. नर्मदा तिच्या मुखासावन चांदोद मेरेन फकत 112 किमी. येरादारीक फावो अशी आसा. नर्मदा देगणांतल्यान खांडवा-इटारसी जबलपूर वयल्यान अलाहाबादेक वचपी आनी खांडव्या वयल्यान इंदूर वचपी अशे लोहमार्ग वतात. भडोच वयल्यान अस्तंत रेल्वेचो मुंबय-दिल्ली मार्ग वता. भडोच, जबलपूर, हुशंगाबाद, मोरटक्का वाठारांनी रेल्वेपूल आसात. देगणांतल्यान मुंबय-आग्रा राष्ट्रीय म्हामार्ग वता. -कों. वि. सं. मं.

नवग्रह : रवि, सोम, मंगळ, बुध, गुरु, शुक्र, शनी, राहू आनी केतू हे णव ग्रह. भारतांत कांय सुवातींनी नवग्रहांची देवळाम आसात. भारतांतल्या कांय शिल्पांनी नवग्रहांचे पट्ट मेळ्ळ्यात. गुर्गीच्या नवग्रहपट्टांत मंगळ सोडून हेर सगळे ग्रह वाहनांचेर बशिल्ले आसात. दुसऱ्या एका शिलापट्टाचेर णवूय ग्रह कमळाचेर बशिल्ले आसात. ह्या ग्रहांची म्हायती अशी – रवी : कश्यप आनी अदिती हांचो पूत. वर्णान आनी क्षत्रीय आनी ब्राह्मण. कलींग देशाचो राजा. रवि म्हळ्यार तिनूय वेदांचें उकतें स्वरूप, मळबाचो आदार, मेरू पर्वता भोंवतणीं प्रदक्षणा घालपी, कमलासन, कमलहस्त, एकचक्र आनी सात तोंडांचो घोडो आशिल्ल्या रथाचेर बसपी आनी लगाम धरपी. संज्ञा, वडवा, स्वर्णा आनी सुवर्चसा ह्यो ताच्यो बायलो. रेवंत, यम आनी दोन मनु हे पूत आनी कालिंदी ही तिची धूव. ह्या ग्रहाचो पुराणीक मंत्र असो – जपाकुसुमसड्.काशं काश्यपेयं महाद्युतिम Ι तमोSरिं सर्वपांपघ्नं प्रणतोSस्मि दिवाकरम् ॥ ह्या ग्रहाची जपसंख्या सात हजार. सूक्त-सौर, दानद्रव्यां-भांगर, तांबें. मणि, गंव, रक्तदेनू, गोड, कुसुंभ आनी रक्त कमल. वस्त्र-कुसुंभी. वार-आयतार. परब-संक्रांत आनी रथसप्तम. चंद्र : हो अत्रिचो पूत. समुद्रमंथनांतल्यान वयर आयलो. वर्णान वैश्य, सत्तावीस नक्षत्रां ह्यो ताच्यो बायलो. चंद्र हो शूभ ग्रह. धवो वर्ण, धवें वस्त्र, मृगवाहन आनी दोन भुजांचो. ताच्या एका हातांत गदा आनी दुसऱ्या हातांत वरद मुद्रा आसता. ह्या ग्रहाचो पुराणीक मंत्र असो – दधिशड.खतुषाराभं क्षीरोदार्णवसम्भवम् नमानि शशिनं सोमं शम्भोर्मुकुटभूषणम् ॥

ह्या ग्रहाची जपसंख्या इकरा हजार. दानद्रव्यां-भांगर, रूपें, मोती, तांदूळ, धवो बैल, तूप, धवें वस्त्र आनी धवें फूल. ह्या ग्रहाचचें वस्त्र-धवें. मंगळ : भूंय आनी भरद्वाज हांचो पूत. अवंती नगरांत ताचो जल्म जालो. वर्णान क्षत्रीय. हाका पापग्रह मानतात. हो ग्रह रक्तवस्त्रां आनी रक्तपुश्पां धारण करता. हो चार भुजांचो आसून, ताच्या तीन हातांनी शक्त, शूळ आनी गदा हीं आयुधां आनी चवथ्या हातांत वरदमुद्रा आसता. ह्या ग्रहाचो पुराणीक मंत्र असो – धरणीगर्भसम्भूतं विद्युत्कान्तिसमप्रभम् कुमारं शक्तिहस्तं च मड.गलं प्रणमाम्यहम् ॥

जपसंख्या चार हजार. दानद्रव्यां – भांगर, कांश्य, पाचू, मूग, हत्ती, तूप, निळें वस्त्र आनी सगळ्या तरांचीं फुलां. वस्त्र निळें. गुरू : अंगिरसाचो पूत. सिंधू देशांत जल्म. वर्णान ब्राह्मण. देवांचो गुरु. शूभ ग्रह. चार भुजांचो. तीन हातांनी दंड, कमंडलू, अक्षमाळ आनी चवथ्या हातांत वरदमुद्रा. हळदुवें वस्त्र न्हेसपी. ह्या ग्रहाचो पुराणीक मंत्र असो – देवानां च ऋषीणां च गुरूं काञ्चनसन्निभम् Ι बुध्दिभूतं त्रिलोकेशं तं नमामि बृहस्पतिम् ॥

जपसंख्या एकुणीस हजार. दानद्रव्यां –भांगर, कांश्य, पुष्पराग, हरभऱ्याची दाळ, साकर, घोडो, हळदुवें वस्त्र आनी हळदुवीं फुलां. दर्शन – दत्त. हळदुवें – वस्त्र. शुक्र : भृगाचो पूत. भोजकट देशांत जल्म. बर्णान ब्राह्मण. दैत्यांचो गुरु. शूभ ग्रह. धवो वर्ण आनी चार भुजांचो. तीन हातांनी दंड, कमंडलू, अक्षमाळ आनी चवथ्या हातांत वरदमुद्रा. हळदुवें वस्त्र न्हेसपी. ह्या ग्रहाचो पुराणीक मंत्र असो – हिमकुन्दमृणालाभं दैत्यानां परमं गुरूम् Ι सर्वशास्त्रप्रवक्तारं भार्गवं प्रणमाम्यहम् ॥ जपसंख्या सोळा हजार. दानद्रव्यां – भांगर, रुपें, हिरो, तांदूळ, धवो घोडो, तूप, चित्र वस्त्र आनी धवीं फुलां. वस्त्र – चित्रविचित्र. शनी : सुर्याचो पूत. सौराश्ट्रांत जल्म. वर्णान शुद्र. पापग्रह आनी निळे कांतीचो. हो घारीचेर बसता. चार भुजांचो. ताच्या तीन हातांनी धोणू, बाण, शूल आनी चवथ्या हातांत वरदमुद्रा आसता. शनीचो पुराणीक मंत्र असो – नीलाञ्चनसमाभासं रविपुत्र यमाग्रजम् Ι छायामार्तण्डसम्भूतं तं नमामि शनैश्वरम् ॥ जपसंख्या तेवीस हजार. अभिशेकमंत्र – रूद्राध्याय (वैदिक), महिम्न (पुराणीक). तेलाचो अभिशेक. दानद्रव्यां- भांगर, लोखण, नील, उडीद, म्हस, तेल, कृष्ण कंबल आनी कृष्णफूल. दर्शन – गणपती, मारूती, देवी