Jump to content

Page:Konkani Viswakosh Vol2.pdf/456

From Wikisource
This page has not been proofread.

-मनशांक आनी थळांक दिल्लीं देवांचीं, संतांचीं तशेंच पुर्वजांची नांवां. दर एका धर्मांत शर्मीक विधी वरवीं अशीं नांवां दिवप जाता. एका विशेश नांवाची एकूच व्यक्ती आसप वास्तवांत शक्त नाशिल्ल्यान व्यक्ती-व्यक्तीं मदीं वेगळेपण दाखोवपा खातीर व्यक्ती नांवां मुखार बापायचें, आवयचें वा घोवाचें नांव लावप सुरू जालें. हातुंतूय फुडें वेगळेपण दाखोवपाक अडचण येवंक लागिल्ल्यान नांवा वांगडा आडनांव लावपाची पद्दत सुरू जाली आसूं येता.

एके व्यक्तीक एका परस चड विशेश नांवां आसूं येता. हिंदू धर्मांत धर्मीक विधी वरवीं दिल्लें नांवराशीचें नांव आनी वेव्हारीक नांव अशीं दोन नांवां दवरपाची प्रथा आसा. खूबशा धर्मांनी लग्न जाल्ले चलयेचें विशेश नांव तशेंच आडनांव बदलपाची प्रथा आसा. कांय व्यक्ती विशेश असो हेत मतींत घेवन मर्यादीत अशा वेहारा खातीर आपखोशयेन टोपण नांव घेतात जाल्यार कांय व्य्कतींक तांच्या गूण-दोशां खातीर टोपण नांव दिवप जाता. कांय थळनांवां व्यक्तींच्या नांवां पसून तयार जातात. देखीक – जमशेदपूर, जाल्यार कांय व्यक्ती नांवां थळांच्या नांवां वयल्यान आयल्यांत देखीक- काशी. नांवाचो अभ्यास करपी शास्त्र शाखेक नामविद्या अशें म्हणटात. -कों. वि. सं. मं.

पूरक नोंद : आडनांव

नाइटिंगेल : ह्या शेवण्याचो टर्डिनी ह्या कुळांत आस्पाव जाता. गोड ताळो आशिल्ल्या ह्या शेवण्याच्या समान्य जातीचें शास्त्रीय नांव ल्युसिनीया मेगॅऱ्हिंका अशें आसा.

  शिंयाच्या दिसांनी नाइटिंगेल आफ्रिकेच्या उश्ण प्रदेशांत वता. इग्लंड, युरोप, अस्तंत आशिया आनी वायव्य आफ्रिकेंत हें शेवणें आसता. दाट रानां, न्हंयो आशिल्ल्या देगणांनी हें शेवणें रावता.

16 ते 17 सेंमी. लांबायेच्या ह्या शेवण्याची फाट आनी शेंपडी गाड तांबशी, पुडीकोराची आसता. पोटा कडलो भाग, गळो धवो आसता. तशेंच ताचे पांय पुडी कोराचे आसतात. नाइटिंगेल नर आनी मादी हांचे भितर भायल्या रुपांत कांयच फरक दिसना. मोटव्या झाडाचेर जावं झुडपाचेर बसून तें रातदीस गायत आसता. हें शेवणें सामकें भित्रें आसता. तरातरांचे किडे हें ताचें खाण. तशेंच, बारीक जीव, ल्हान फळां, कोळीय तें खाता. दाट झुडपांनी वा जमनीचेर पानां, तण घालून मादी घोंटेर तयार करता. में म्हयन्यांत मादी पाचव्या रंगाचीं चार ते पाँच तांतयां घालता. तांतयां उबोवपाचें काम मादीच करता. तेरा ते चवदा दिसांनी पिलां तांतयांतल्यान भायर सरतात. -कों. वि. सं. मं.

नाइटिंगहेल, फ्लॉरॅन्स : (जल्म: 12 में 1820, फ्लॉरॅन्स-इटली; मरणः 13 ऑगस्ट 1910, लंडन). ब्रिटीश परिचारीका (नर्स) आनी आर्विल्ल्या नर्सिंग शास्त्राची स्थापिका. तिणें भौशीक भलायकी विज्ञानांत मोलादीक भर घाली. तिचें शिक्षण घराच जालें. ग्रीसी, लॅटिन, फ्रॅंच, जर्मन ह्यो भासो तिका येताल्यो. तिका तिच्या बापायन इतिहास, तत्व गिन्यान आनी गणीत हे विषय शिकयल्ले. हॉस्पिटलांत वचून नर्सिंग अभ्यासक्रम शिकचो अशी तिची इत्सा आशिल्ली. पूण घरच्यांनी तिका विरोध केलो. तरी लेगीत तीन वर्सांच्या काळांत तिणें भौशीक भलायकी हॉस्पिटलांत ह्या विशयाची जाणकार म्हणून नामना मेळयली. 1850 वर्सा तिणें कैसर्सव्हर्ट (जर्मनी) नगरांतले एके संस्थेंत हॉस्पिटल नर्सिंगाचें पुराय शिक्षण घेतलें. 1853त लंडनांतल्या नामनेच्या हार्ले रस्त्याचेर आशिल्ल्या एका ल्हान हॉस्पिटलांत (इन्स्टिट्यूट फॉर द कॅर ऑफ सिक जॅंटलविमॅन इन डिस्ट्रॅंस्ड सरकमस्टन्सीस) अधिक्षक म्हणून तिची नेमणूक जाली. हे संस्थेत तिच्या वावराक भरपूर येस मेळ्ळें.

तिच्या वावराचें म्हत्व वळखून 1854त रशिये आड क्रिमियन झूज सुरू जातकच ब्रिटीश मंत्रीमंडळांतलो झूज सचीव सिडनी हर्बट हाणें तिका झुजा मळाचेर धाडली. 21 ऑक्टोबर 1854 दिसा 38 नर्सीं वांगडा ती क्रिमियेक गेली. हर्बट तुर्कस्तानांतल्या पुराय सैनिकी हॉस्पिटलांतल्या नर्सिंगचे वेवस्थेची जापसालदारकी तिचेर घाली. नोव्हेंबर 1854 त तुर्कस्तानांतल्या स्कूटारीच्या (सद्याचें ऊस्कूवार) सैनिकी हॉस्पिटलांत गेली. तें हॉस्पिटल बुरशें आनी बलायकेचे नदरेन वायट आशिल्लें. थंय रोग्यांचीय संख्या खूब आशिल्ली. तरीय पूण नाइटिंगेल हिणें इंग्लंडा सावन आनीकय नर्सी आनी साधनसामुग्री मागोवन घेतली. लस्करी अधिकारी आनी डॉक्टर हांच्या विरोधाक आयकनासतना हॉस्पिटलांत पातळिल्ली मरणाची हावळ पयस केली. 1855 त ह्या हॉस्पिटलांत पटकी आनी जोराची (टायफस जोर) भिरांकूळ धाम आयली. तेन्ना तिणें इंग्लंडाक हे विशीं सुचोवण्यो धाडून स्कूटारींतल्या भलायकी वेवस्थापकाक फावो तो उपाय करूंक लायलो.

तिणें ब्रिटीश सेनिकांची भलायकी, तांची रावपाची वेवस्था आनी तांकां मेळपी अन्न हातूंत उदरगत घडोवन हाडाप खातीर भरपूर त्रास घेतले. देखुनूच 1857त लश्कराचे भलायके विशीं चवकशी करपाक एक रॉयल कमिशनाची नेमणूक जाली. 1859त भारतांतल्या लस्कराचे भलायकेची