नाणें पाडिल्ल्याचें हिजरी वर्स सतालें. आदिलशायी नाण्यांचेर सुलतानाचें नांव, ताचीं बिरुदां वा कसलीय कविता आसताली. तांचीं भागराचीं, रुप्याचीं आनी तांब्याचीं नाणीं आसलीं. तांब्याच्या नाण्यांमदीं रुका, तिरुका, सापिका, सज्गाणी, जितल ह्या नाण्यांचो आस्पाव आशिल्लो. टक्का हें हिशोबाचें आनी धातूचेंय नाणें आशिल्लें. निजामशायी नाणीं फकत तांब्याचीं आशिल्लीं. तांचेर अहमदनगरच्या निजामशायी सुलतानाचें नांव आनी टामकसाळीचें नांव आनी केन्ना केन्ना हिजरी वा सुहूर सन हांची नोंद आसताली. इमादशायी नाण्यांचेर परंपरीक शींव आनी एलिचपूर हें टांकसाळीचें नांव इतलीच म्हायती आसताली. कुत्बशाही नाण्यांचेर टांकसाळीचें नांव सुलतानाचें नांव आनी हिजरी वर्स हांची नोंद मेळटा.
शेरशाहान 1542त रुप्याचो रुपया आनी तांब्याचो दाम वेव्हारांत हाडला. ताच्या राज्यांत विसां परस चड टांकसाळी आशिल्ल्यो. अकबरान भांगराच्यो मोहरो पाडूंक सुरवात केली. ताच्या कांय नाण्याचेर अकबराची आकृती आसा. जाल्यार कांय नाण्यांचेर बदकाची आकृती आसा. तशेंच राम नी सीता ह्या हिंदू देवतांचीं चित्रां आशिल्ल्यो मोहरो ताणें तयार केल्ल्यो. औरंगझेबाच्या नाण्यांचेर मात चित्रां मेळटात. ताणें नाण्यांचेर कलिम: कोरांतपाक लेगीत बंदी घाल्ली. ताच्या नाण्याचे दर्शनी वटेन ताच्यो पदव्यो आनी नांव आनी फाटले वटेन काळाचो उल्लेख आनी टांकसाळीचें नांव दिल्लें आसतालें. हैदर आनी टिपू हांच्या नाण्यांक मात खाशेली सुवात आसा. हैदरान भांगर आनी तांबे ह्या दोनूय धातूंचीं नाणीं काडलीं. टिपून भांगर, रुपें आनी तांबें ह्या तिनूय धातूंचीं नाणीं काडलीं. ह्या दोगांच्याय नाण्यांचेर सव्यावर्ती वा वामावर्ती हत्ती हें चित्र दिसता. तशेंच, हैदराच्या नाण्यांचेर एके वटेन ‘है’ हें फारशी अक्षर आनी दुसरे वटेन शिव-पार्वती वा विष्णु-लक्ष्मी हांच्यो आकृत्यो आसात. कांय नाण्यांचेर फारशी मजकूर लेगीत आसात. टिपूच्या नाण्यांचेर देवतांच्यो आकृत्यो मेळनात. ताच्यो 12 टांकसाळी आशिल्ल्यो आनी तातूंत 16 तरेचीं नाणीं पाडटाले.
ईस्ट इंडिया कंपनी स्थापन जावन भारतांत ती वेपार करपाक लागली. हे कपंनीन सुरू केल्ल्या नाण्यांदीं बरीच विविधताय दिश्टी पडटा. तिच्यो मुंबय, मद्रास, कलकत्ता, बनारस, फरूखाबाद आनी मुर्शिदाबादेक टांकसाळी आशिल्ल्यो. ताणीं भांगर, रुपें, तांबें आनी शिंशें ह्या धातूचीं नाणीं पाडलीं. हे कंपनीचीम 1835 मेरेनचीं चडशीं नाणीं फारशी आसतालीं. तांच्या दोनूय कडांचेर बादशाह वा राजाचें नांव आसतालें. ताचेर रोमन लिपींत इंग्लंड, बॉम्बे, हीं उतरां आनी नाणें पाडिल्ल्याचें अर्दवट वर्स सतालें. फुडें फुडें हिंदी, इंग्लीश, बंगाली, कन्नड, तेलुगू, तमीळ आनी फारसी हातूंतल्या एक वा चड भासांनी आनी लिपींनी नाण्याचें नांव, बादशाहाचें नांव आनी नाणें पाडिल्ल्याचें वर्स हो मजकूर सतालो. इंग्लीश ईस्ट इंडिया कंपनीचीं कांय नाणीं अशीं : भांगर – दुंडी मोहर, मोहर, अर्दी मोहर, पाव मोहर. तीन स्वामी पॅगोडा, (हॉन), पोर्टोनोवो पॅगोडा (हॉन), पोरनो तारा पॅगोडा, नवो तारा पॅगोडा, नीम, अश्रफी, दुंडा पांच रुपये नाणें, रुपया नाणें; रुपें – पांच रुपया, दुंडा रुपया, रुपया, अर्दो रुपया, पाव रुपया, दुणेली, आणेली, अर्दो हॉन, पाव हॉन, पांच कलम, दुंडा फलम,, फलम, पयलो जॉर्ज तीन कलम, पयलो जॉर्ज दोन फलम; तांबें: आणो, अर्द आणो, पाव आणो, 1/12 आणो, चाळीस कास, तीस कास, पंदरा कास, धा कास, पांच कास, अडेज कास, एक कास, दुंडो ढब्बू, अर्दो ढब्बू, चार पै (=चार पयशे), दोन पै, एक पै, अर्दी पै, चार पयशे, दोन पयशे, पयसो, अरदो पयसो, पाव पयसो, अर्दी पै, एक अठ्ठेचाळीसांश रुपया, एक शहाण्णवांश रुपया, दुंडा पयसो (शिंशाचो), त्रिशुळी पयसो, दुसरो चार्ल्स पयसो.
भारतांतल्या संस्थानिकांची आपलीं अशीं स्वताचीं नाणीं, आशिल्लीं. सुमार 100 संस्थानिकांनी आपल्या नाण्यांचो वापर केल्लो मेळटा. गोंयांत पुर्तूगेजांच्या आगमना पयलीचीं नाणीं, पुर्तूगेजांचे कारकिर्दींतलीं नाणीं आनी गोंय स्वतंत्र जाले उपरांतचीं नाणीं अशे तीन मुखेल प्रकार करूं येतात. पुर्तूगेजांच्या कारकिर्दीतल्या नाण्यां मदीं फुडें तीन वांटे जातात. 1510-1870 मेरेन गोंयचे टामकसाळेंत र्माण जाल्लीं नाणीं. 1870 उपरांत पुर्तूगेजांचीं आनी ब्रिटिशांचीं ब्रिटिश व्याप्त भारतामतले टांकसाळेंत तयार जाल्लीं नाणी, 1958त प्रजासत्ताक पुर्तुगालाचीं वापरांत हाडिल्लीं नाणीं, हाचेच जोडयेक ब्रिटिश व्याप्त भारताचीं आनी उपरांत स्वतंत्र भारताचीं नाणीं गोंयच्या चलन वेव्हारांत चलतालीं.
पुर्तूगेज राजवटीच्या आदल्या काळांत विशेश करून कदंब काळांत गद्यनकास, निश्कास, पानास, होन्स, रुबू, दमडी अशा नाण्यांची म्हायती मेळटा.
