कोंकणी विश्वकोश : २ निसर्गोपचार : मानवी रोगाचे चिकित्सेखातीर खंयचेय वखद वा शल्यचिकित्सा वापरिनासतना फकत सैमीक साधनांचो म्हळ्यार सूर्यप्रकाश, उशणताय, शितळटाय, आवाज, उदक, फळां आदींचो उपेग जे चिकित्सेंत करतात ताका ‘निसर्गोपचार' म्हण्टात. सैमीक जीवशक्तीचे आनी तिच्या वेपारांचे पुराय आनी योग्य गिन्यान जाणून घेवन जाणा जाल्लया नेमांक दिवन निरोगी आसप म्हळ्यार निसर्गोपचार अशें समजतात. निसर्गोपचार आनी निसर्ग -चिकित्सा हातूंत भेद आसा. निसर्गोपचार ही निरामय, निरोगी जीणेचो लाव दिवपी जीवन पद्दत जाल्यार निसर्ग चिकित्सा ही खंयच्याय कारणाक लागून रोग जालोच जाल्यार सैमीक जीवन (अन्न, उदक) निसर्गीक तत्वां (सूर्यप्रकाश हवा आदी) आनी, निसर्गीक उपचार म्हळ्यार रसायनीक नदरेंतल्यान फळां, भाज्यो आदी; यंत्रीक नदरेन मसाज, व्यायम आदी आनी मानसीक नदरेन सुसेग, आशावाद आदीक आपणावन परत निरोगीपण मेळोवन घेवप. निसर्गोपचार म्हळ्यार सैमाक सुसंवादी आनी सैमाक अनुकूल अशीं वखदां विरयत उपचार पद्दत अशी व्याख्या हे पद्दतीचो पुरस्कर्ता, अमेरिकेंतलो हॅन्री लिंडलार हाणे केल्या. इतिहास : निसर्गोपचाराची सुरवात मनीस जिणेचे उत्पत्ती पसुनूच हवा, उशणताय, उदकन्हावपाचे वेगवेगळे प्रकार आनी लंघन (उपास) आदीचो रोगनिवारक साधनां म्हणून उपेग करतात. पुर्विल्लया काळांत इजिप्ती लोक मसाज, इझायली लोक आहार आनी आरोग्यविज्ञान, ग्रीसी लोक शरीर संवर्धन आनी व्यायाम आनी रोमी लोक वेगवेगळ्या न्हावपाच्या प्रकारांचेर भर दिताले. इतिहासीक नदरेन ख़िस्ताआदीं ४५० वसांच्या सुमाराक अॅस्क्युटाटेस हाणे निसर्गोपचार वापरिल्लयाची नोंद आसा. तेन्नाच्यान हे पद्दतीत इल्ली-इल्ली उदरगत जायत गेली आनी पांचव्या शतमानांत बाष्पस्नान, मसाज, मातयेचे उपचार आदी सोयींनी युक्त आशिल्लीं न्हाणी घरां बांदलीं. १९४३त स्वित्झर्लडांत पॅरासेल्सस आर्विल्ले निसर्गोपचार पद्दतीची सुरवात जर्मनीत जाली. थंय हर्नेमान, जावन गेले. एकुणिसाव्या शतमानाच्या मध्याक सायलीशियांतल्या दोंगरी शेतकारांनी निसर्गोपचार पद्दती सुदारपी आनी रुग्णोपयोगी अशी म्हान निसर्गोपचार पद्दतीत उदरगत जायत गेली. हातूंत एस. नीप, श्रॉथ, बिल्झ, कूने, रिकली, लाहमान, ए. जस्ट आदी नामनेच्या युरोपी हाणीं चुकीचो वा कसलोय आहार म्हळ्यार रोगाक कारण आसता हाचेर भर दिवन हे पद्दतीतल्या आहाराविशीं तत्त्वांचे म्हत्व पटोवन दिलें. पात्मर हाणे ‘कशेरुक प्रतिश्ठापन, (फाटीच्या मणक्याच्या हाडांची योग्य हाताळणी करपाचे तंत्र) ह्या नव्या तंत्राची हे उपचार पद्दतीत भर to 34 निसर्गोपचार पोरण्या आनी नव्या तंत्राचो उपेग करून एक पुराय वखदांविरयत निसर्गोपचार हें संवसाराक दिल्ले एक वरदान अशें म्हणटात. प्लॅटो, आस्पाव केल्लो. हीं तत्त्वां आदरान आनी आस्थेन आपणावंचीं असो तांचो उद्देश आशिल्लो. - महात्मा गांधी हाणे ह्या विशयाचेर खोलायेन अध्ययन करून ताचे आपणाचेर प्रयोग केले आनी तांचेर आदारीत ‘आरोग्याचे मार्गदर्शक' हें पुस्तक बरयलें. भारतांत १९६६ मेरेन हे पद्दतीचे शिक्षण दिवपी एकूय संस्था नाशिल्ली. भारतीय शासनांत 'नेचर क्युअर अॅडवायझरी कमिटी' नेमिल्ली आनी तिणे १९६२त हे पद्दतीचो चार वसाँचो शिक्षण क्रम सुचयिल्लो. - विचार, स्वशन, अन्न, पान, भेस, काम, सुसेग, समाजीक आनी लैंगीक जीण हातूंतले खंयचेय बाबतीत सैमीक नेमांचे उल्लंघन केल्यार रोगलक्षणां जातात. भायल्या लक्षणांचे स्वरूप आनी गांभीर्य वेगवेगळीं आसली तरीय हे पद्दतीत ‘सगळे रोग एकूच' ह्या तत्त्वांक म्हत्व दिलां. जेप्रमाण रोग एकूच तेप्रमाण चिकित्साय एकूच. खंयचोय रोग बरो करपाचो म्हत्वाचो उपाय म्हळ्यार सैमाचे वाटेंतली आडमेळीं पयस करून ताचो स्वशुद्धिचो मार्ग मेकळो करप. स्वबल संवर्धन हीच मनशाच्या निरोगीपणाची गुरुकिल्ली. अनुवंशीक रोगांत अनुकूल परिस्थिती आनी फावो ती चिकित्साय अर्भकावस्थेत मेळ्ळ्यार अर्भकाची पुराय वाड जावपाक आदार जाता हें निसर्गोचारान सिद्ध केलां. सैमीक नेम बदलपी न्हय असले आनी अचूक आसून तांचें विशिश्ट उल्लघन म्हळ्यार रोग उत्पन्न करता. आर्विल्ली निसर्गोपचार पद्दत ‘तीन उपाय क्षेत्रां' आनी तीन शास्त्रीय साधनांचेर आदारिल्लया उपचारांचो उपेग करता. ह्या क्षेत्रांची विभागणी अशी - १) विचारीक, भावनीक आनी मानसीक क्षेत्र २) शरीररचना आनी क्रिया ३) शरीरांतल्यो कोशिका (पेशी) आनी उतकां हांचे रसायनीक क्षेत्र; शास्त्रीय उपायांत १) मानसोपचार (हातूंत घातकी संवयांपसून पयस रावपाची सुचना दिवप) २) भौतीक चिकित्सा : हातूंत उश्णताय, विद्युत् प्रवाह, मसाज, व्यायाम आदींचो आस्पाव जाता. ३) रसायनीक आनी वस्तुनिश्ठ चिकित्सा हातूंत पोशण नियंत्रण, आहारविद्या, शेकप, लेप आदी तशेंच जीवनसत्वां, वनस्पती हांचो आस्पाव जाता. रोगनाशक कसरती, अस्थिपुनःस्थितीस्थापन, विद्युत् चिकित्सा, जलोपचार, मातयेचे उपचार, संगीत चिकित्सा, वर्ण चिकित्सा योगासनां, प्रकाश - ज्या लोकांक जाता ते लोक अशे - १) निरोगी : हे लोक भलायकेन बरे आसतात तरीय स्वास्थ्य तिगोवपाखातीर हे पद्दतीचो उपेग करतात २) जांकां निरोगी आसा अशें दिसता, पूण खरेपणीं जे रोगी आसतात. हे जाणीव नाशिल्ले कांय रोग आसतात. देखीक - तकली उसळप आदी.
