वर्णोध्दारतंत्रांत हाचें स्त्रीरूपी ध्यानाचें वर्णन अशें केलां-
जपासिन्दूरसङकाशां वराभयकरां पराम् ।
त्रिनेत्रां वरदां नित्यां परमोक्षप्रदायिनीम
एवं ध्यात्वा ब्रह्मरुपां तन्मन्त्रं दशधा जपेत् ॥
अर्थ- जास्वंद आनी शेंदूर हांचे कांतीची,वर आनी अभय दिवपी,श्रेश्ठ,तीन दोळ्यांची वरदायिनी,मोक्षदायिनी आनी ब्रह्मरुप अशें ड देवतेचें ध्यान करुन तिच्या मंत्राचो धा खेपे जप करचो.
‘ड’ चे उच्चारणस्थान मुर्धा. -कों.वि.सं.मं.
डच सत्ता(भारतांतली): सोळाव्या शतमानाचे सुरवातेक वास्को-द-गामा हाणें युरोपांतल्यान भारतांत येवपी जलमार्गाचो सोद लायलो आनी हिंदुस्थानांतल्यान युरोपांत वचपी म्हालाचे पुर्तुगेज मक्तेदार जाले.सुरवातेक तांकां हातूंत खूब फायदो जालो.डच लोक पुर्तूगेजांचे मध्यस्तीन आपल्या जहाजांतल्यान लिस्बनाक वचपी आशियांतलो म्हाल युरोपांत व्हरताले.ताका लागून डचांपरस पुर्तूगेजांकच चड फायदो जातालो.देखून १५८९ उपरांत डच लोक भारतांत येवपाक मार्ग सोदूंक लागले.
१५७९ ते १५९६ मेरेन लिनस्कोटेन,कार्नीलियस,हैटमन आनी हेरांच्या मार्गदर्शनाखाला ते भारतांत आयले. १६०१ मेरेन डच लोकांनी साबार भोंवड्यो केल्यो.१६०२त तांणी ‘युनायटेड डच इस्ट इंडिया कंपनीची’ स्थापणूक केली.हे कंपनीचेर डच पार्लमेंटाची देखरेखआसताली.कंपनीचो हिशोब दवरपाचें कामय डच सरकाराकडेनच आसतालें.डच सरकारानहे कंपनीक उदेंतेकडल्या राश्ट्रांकडेन वेपार करपाचो पुराय मक्तो दिल्लो.कांय काळांतच हे कंपनीन खूब भांडवल जमयलें.१६०५ वर्सा डच लोकांनी मच्छलीपट्टणाक आपली पयली वखार घाली.उपरांत तांणी सुरत,चिनसुरा कासीम बझार,पाटण,नेगापटम्,कोचीन आनी हेरकडेनय वखारी घाल्यो.वेंगुर्ल्ल्यांत वखार चालू करून तांणी थंय एक किल्लोय बांदलो.ह्यो वखारी आनी डच सरकारामदीं पत्रवेव्हार जातालो.हो पत्रवेव्हार इतिहासीक साधनां म्हणून म्हत्वाचो आसा.
भारत आनी सामके अस्तंतेक आशिल्ल्या देशांकडेन डच लिकांनी वेपारी येरादारी सुरू केली.ते नीळ,अफू,तांदूळआनी हेर म्हालाची भारतांतल्या निर्यात करताले. १६७४त डच लोकांनी फ्रॅंच लोकांचेर हार घालून तांकां मच्छलीपट्टणच्यान धांवडावन घाले.डच लोक फकत वेपाराच्या उद्देशान भारतांत आयिल्ले.तांकां राज्याची हाव नाशिल्ली.वेपारांत मेळपी पयशांचेरूच ते धादोशी आशिल्ले.युरोपांत डच आनी फ्रॅंच हांच्यांत सुरवातेक सावन दुस्मानपण आशिल्ल्रं.युरोपांत डच आनी फ्रॅंच हांचेभितर झुजां जाल्यार तांचो परिणाम आपशींच भारतांतल्या डच आनी फ्रॅंच हालचालींचेर जातालो.
१६७४त फ्रॅंच लोक गोवळकोंड्याच्या सुलतानाकडेन झगडटा आसतना डच लोकांनी सुलतानाक आदार दिलो.फ्रॅंच आनी मराठे हांचे संबंद सदांच बरे आशिल्ले.पूण फ्रॅंचांआड कारस्थानां रचून डच लोकांनी मराठ्यांक आपलेवटेन घुंवडावपाचे खूब यत्न केले.डचांक वेपारी सवलती मेळच्यो म्हणून तांचो वकील हर्बट द यागार हो,शिवाजी कर्नाटकाचे मोहिमेचेर आसतना १६७७त ताका मेळ्ळो.शिवाजीकडल्यान ताणें कांय सवलती मेळयल्य.१६९३त ताणें पॉंडिचेरी मराठयांकडल्यान विकती घेतली.पूण १६९९त ताणें ती फ्रॅंचांक परत दिली.डच आनी ब्रिटन हांचे संबंद १६१८ सावन इबाडिल्ले.१६७२-७४त डच लोकांनी सुरत ते मुंबयमेरेन चलपी ब्रिटिशांच्या वेपारांत आडमेळीं हाडलीं.१६९८त चिनसुराच्या डच अधिका-यांनी अजीमुश्शा हाचेकडेन ब्रिटिशांक मेळपी वेपारी सवलतींप्रमाण सवलती मागिल्ल्यो.१७५९ मेरेन डच आनी ब्रिटीश हांच्यांत वेपारी सर्त चालूच आशिल्ली.बंगालांत जाल्ली ब्रिटिशांआड आशिल्ल्या नवाबाक १७५९त आदार दिल्लो.ते उपरांत ब्रिटीश आनी डच हांच्यांत जाल्ल्या झुजांत डच लोकांचो पराभव जालो.तेचपरीन डच लोकांनी थळाव्या लोकांच्या कारभारांत केन्नाच आडमेळीं हाडलीं नात.फ्रॅंच आनी चड करून ब्रिटिशांनी सत्ता भारतांत घट जाले उपरांत डच लोकांचो शेक उणो जायत गेलो.तांणी हेरांभशेन आपली वेपारी पद्दत बदलली ना. हाका लागून कांय तेंपा उपरांत तांच्या हातां आशिल्ली वेपारी सत्ताय गेली. -कों.वि.सं.मं.
डन जॉन: (जल्म:१५७२,लंडन;मरण:३१ मार्च १६३१,लंडन).
एक नामनेचो इंग्लीश कवी.लंडनच्या एका कॅथलिक कुटुंबांत जल्मल्ल्या जॉनाचें ऑक्सफर्डाक मॅट्रीक मेरेन शिक्षण जालें.उपरांत ‘लिंकन्स इन’हे संस्थेंत ताणें कायद्याचो अभ्यास केलो.कॅथलिक आनी प्रॉटॅस्टंट ह्या धर्मपंथांचो अब्भ्यास क्रून ताणें अॅंथग्लिकन हो धर्मपंथ आपणायलो.कांय काळ सर टॉमस एगरटन ह्या उच्च शासकीय अधिका-याचो चिटणीस म्हणून ताणें काम केलें.पूण एगरटनच्या नात्यांतले अॅ न पूर हिचेकडेन मोग करून गुपीतपणान लग्न जाल्ल्यान ताका बंदखण भोगची पडली. १६१५ वर्सा तो धर्मोपदेशक जालो आनी १६२१ सावन सेंट पॉल्कॅथॅड्रलचो डीन म्हणून काम केलें.
इंग्लीश कवितेच्या इतिहासांतल्या मिमांसक (मॅटाफिझिकल) काव्य-संप्रदायाचो प्रर्वतक म्हणून डन हाका मानाची सुवात आसा.मनशाची अधोगती,विनाशी शरीर आनी हांचे मजगतींचो धर्मावयलो भावार्थ हे विशींच्यो संकल्पना ताचे कवितेंत दिसतात.विश्वाचे निर्मितीविशींचो एक नवो अर्थ ताणें विज्ञानावरवीं सांगपाचो यत्न केला.दीसपट्ट्या अणभवांतल्यान जल्माक आयिल्ल्या ताच्या कवितांनी विश्वात्मकता दिसून येता.विज्ञान,प्रेम,परमेश्वर,मरण ह्या सारकिल्ल्या संकल्पनांचो भायल्यान विचित्र दिसपी पूण बुध्दीनिश्ट असो मेळ ताच्या कवितांनी दिसता.ताचें कवितेचें हें स्वरूप पळोवन सॅम्युएल जॉन्सन हाणें ताका मॅटाफिझिकल हें विशेशण लायलें.
डन हाणें आपल्या प्रेमकवितांतल्यान इंग्लीश प्रेमकवितेंतलें पारंपारीक अशें अलंकारी रूप न्हयकारून नाट्यमय शैली आपणायली.ताची कविता बुध्दीनिश्ठ आसली तरी ताचे कवितेंत भावानुभव दिसता.टी.एस.एलियट आनी डब्ल्यू.बी.येट्स हांणी डनाच्या काव्याचें मार्मिक पुनर्मूल्यांकन करून ताच्या काव्याचें म्हत्व दाखोवन दिलां.डन हाणें धर्माविशींय लिखाण केलां.ताचें चडशें साहित्य ताच्या मरणा उपरांत उजवाडा आयलें. रोमन कॅथलिकांक चर्चनिश्ठेचो सोपूत घेवपाक आवाहन करपी ‘स्युडो-मार्टीन’हो ताचो ग्रंथ १६१० वर्सा उजवाडा आयलो.त्याच वर्सा
