इंडोनेशियांतल्या स्वातंत्र्यझुजाक फाटबळ दिवपाखातीर नेहरून दुसरी आशियी परिशद भरयली (१९४९). तिसरी परिशद १९५५ वसा दुसच्या म्हाझुजाउपरांत आंतरराश्ट्रीय राजकारणांत अमेरिकाप्रणीत अस्तंती राश्ट्रांचो आनी रशियाप्रणीत साम्यवादी देशांचो अशा दोन गटभितर ताण निर्माण जालो. नेहरून युगोस्लावाकियाचो अध्यक्ष टिटो आनी इजिप्ताचो अध्यक्ष नासेर हांच्या आदारान अलिप्ततायवादी राश्ट्रांचो वेगळो गट प्रस्थापीत करून शांततायेचो नेट धरलो. १९५८ वसा चीनान, भारताचो आक्साय चीनाचो वाठार बळकावपाक सुरवात केल्ली. चीनाचे इश्टागतीचेर नेहरूचो पुराय भरवसो आशिल्लो. पूण ह्या प्रस्नाचेर कितल्योशोच वाटाघाटी जावन निमाणे तडजोड जालीच ना अानी ऑक्टोबर १९६२त चीनान भारताचेर आक्रमण केलें. हे घडणुकेन नेहरूक खूब दुख्ख जालें. नेहरून आपलें चडशें लिखाण बंदखणीतूच केलें. ग्लिम्प्रसिस ऑफ वल्र्ड हिस्टरी (१९३९), जवाहरलाल नेहरू: अॅन ऑटोबायंॉग्राफी (१९३६) आनी डिस्कवरी ऑफ इंडीया (१९४५) हे नेहरूचे तीन मुखेल म्हत्वाचे ग्रंथ मानतात. बंदखणींत लिखाण केल्लयान ताका मूळ संदर्भ ग्रंथ, कागदपत्रां वा हेर साहित्याचो उपेग करपाक मेळ्ळोना. ग्लिम्पुसिस ऑफ वल्र्ड हिस्टरी हो ग्रंथ ताणे चड करून आपली धूव ‘प्रियदर्शनी इंदिरा हिचेखातीर' बरयलो. तिका बरयल्लया पत्रांचें तें संकलन. ह्या ग्रंथांत ताची इतिहासाकडेन पळोवपाची शिक्षणीक नदर दिश्टी पडटा. ह्या ग्रंथांत इतिहासावांगडा ताणे कला, विज्ञान, इतिहासीक व्यक्ती, ‘जवाहरलाल नेहरू : अॅन ऑटोबायाँग्रफी' ह्या आत्मचरित्रांत ताणे १९३६ मेरेनचे जिणेचो नियाळ केला. आवय, बापूय, भयण, बायल, हांचेविशीं तशेंच बंदखणोंतले इश्ट, सेवक, मोनजात हांचे विशीय ताणे आपलेपणान बरयलां. म. गांधी, राजेंद्रबाबू, पटेल, सुभाषचंद्र ह्या आपल्या सहकाच्यांविशों सगळी म्हायती ताणे सुर्वेच्या तीन-चार प्रकरणांनी बरयल्या. आनी अधिवेशनां हांचोय इतिहास विस्तारान दिला. नेहरूच्या ह्या आत्मचरित्राच्यो कितल्योशोच आवृत्त्यो आयल्यो. डिस्कवरी ऑफ इंडिया ह्या ग्रंथांत नेहरून इतिहासीक घडणुकांची आनी व्यक्तीची शोधक विस्कटावणी केल्या. ह्या ग्रंथाचो पुर्वार्ध ब्रिटिशांचे अांदोलनां, काँग्रेसची वाड, टिळक, गांधी, टागोर हांचें व्हडपण आनी कार्य, हिंदू-मुसलमान हांचेमदलो भेद, समाजवादाचो उदय, राश्ट्रीय नियोजन वेवस्था, धर्म, ज्ञान, भौतीक शास्त्रां अशा विशयांचे तात्त्विक आनी इतिहासीक विवेचन केलां. - लॅटर्स फ्रॉम ए फादर टू हिज डॉटर (१९२९) आनी ‘ए बंच ऑफ ओल्ड लेटर्स' (१९५८) हों नेहरूचीं आनीक दोन पुस्तकां, ह्या पुस्तकांनी नेहरून मोतीलाल, विजयालक्ष्मी पंडित, कृष्णा हाथिसिंग, इंदिरा गांधी अासात. अखिल भारतीय काँग्रेसीचो पांच खेपे अध्यक्ष जावपी नेहरू हो एकूच फुडारी, १९५५ वर्सा देशांतलो ‘भारतरत्न’ हो भोवमानादीक पुरस्कार "Η ξ & कोंकणी विश्वकोश : २ ताणे आंतरराश्ट्रीय सामंजस्य आनी शांतताय राखपाखातीर खूब कश्ट घेतले. - कों, वि. सं. मं. नेहरू, मोतीलाल गंगाधर : (जल्म : ६ मे १८६१, आग्रा; मरण : ६ फेब्रुवारी १९३१, लखनौ). भारतीय स्वातंत्र्य - चळवळींतलो एक श्रेश्ठ फुड़ारी. स्वराज्य पक्षाचो औरंगजेबाच्या मरणाउपरांत नेहरूंचो एक पुर्वज दिल्लीक येवन स्थायीक जालो. तेन्ना त्या वेळावयलो मोगल बादशाहा फर्रुखसिअर हाणे ताका एक जहागीर आनी खारजाचे देगेर एक घर दिले. पार्शियी भाशेत खारजाक नहर म्हण्टात. ताचेवयल्यान फुडें ताका नेहरू हें नांव पडलें आसुंये.१८५७च्या स्वातंत्र्य-संग्रामाच्या वेळार मोतीलालाचो बापूय गंगाधर दिल्लीसावन आग्राक गेलो. थंय मोतीलालाचो जल्म जालो. मोतीलालाचो आजो लक्ष्मीनारायण हो दिल्ली दरबारांत इस्ट इंडिया १८५७च्या उठावांत नेहरू घराण्याचे खूब अर्थीक नुकसान जालें आनी ताणों आग्राक स्थलांतर केलें. ताचे आवयचे नांव जीऊराणी आनी व्हडल्या भावाचे नांव नंदलाल. बापायच्या मरणाउपरांत तीन म्हयन्यांनी मोतीलालाचो जल्म जालो. आवय आनी भावान ताका शिक्षण दिले. नंदलाल हो त्या वेळार खेत्री सुरू केली. आग्राचे उच्च न्यायालय अलाहाबादेक हालयतकूच नेहरू कुंटूब आग्राक स्थायीक जालें. मोतीलालाचे मुळावें शिक्षण खेत्रीक जालें. फुडलें शिक्षण ताणे कानपूर आनी अलाहाबादेक घेतलें. बी ए. चे शिक्षण अर्दवट सोडून ताणे १८८३ वस वकिलीची परीक्षा दिली. पयलों कांय तेंप कानपुराक वकिली करतकूच उपरांत ताणे अलाहाबादेक नंदलालाच्या हाताखाल वकिली सुरू केली. शिकता आसतनाच ताचें पयलें लग्न जालें; पूण ताची बायल आनी पूत मरतकूच तो दुसरें लग्न जालो. ते बायलेचे नांव स्वरुपराणी. तिका चार भुरगीं जालीं. पयलो पूत रोखडोच मेलो. दुसरो पूत जवाहर, उपरांत स्वरुपकुमारी वा विजयालक्ष्मी आनी कृष्णा ह्यो ताच्यो धुवो. जवाहरलाल स्वतंत्र भारताचो पयलो प्रधानमंत्री जालो अानी विजयालक्ष्मी पंडित ही संयुक्त आमसभेची पयली अध्यक्ष. सुरवातीक मोतीलालान वकिलीबगर किदयांतूच लक्ष घालें ना. बंगालचे फाळणीउपरांत काँग्रेसींत मवाळ आनी जहाल अशे दोन गट पडले. १९०७त जेन्ना हो वाद चड खतखतून आयलो तेन्ना मोतीलाल मवाळ गटाकडेन प्रभावीत जालो. मवाळांचे काँग्रेसींत मताधिक्य आशिल्लयान मोतीलाल संयुक्त प्रांताचे काँग्रेस कमिटीचो अध्यक्ष जालो. तेच भाशेन सेवा समितीचो उपाध्यक्ष म्हणुनूय ताचे काम चालूच आशिल्ले. होमरूल लीगचे स्थापणुके उपरांत १९१७ वसा ताचे खरे राजकीय जिणेक
