तांच्यो कांय दंतकथा आसात. कांय जाणांच्या मतान हे लोक मूळचे आफ्रिकी आसून भारताच्या अस्तंत किना-याचेर कांय अपघाती कारणांक लागून आयले अशें एक मत आसा. पयलीं आफ्रिकेंतल्यान कांय गुलाम हाडून ते अस्तंत दर्यादेगांचेर विकताले. तांतूतलेच हे पणियन आसूं येत असोय एक समज आसा. तमीळ आनी तुळू शब्दांच्या मिश्रणांतल्यान तयार जाल्ली अपभ्रंश मल्याळम भास ते उलयतात. पूण चडशे लोक कन्नड भास उलयतात.
हे लोक काळे, मोटवे, रूंद नाकाचे आनी कोंग-या केंसांचे आसतात. हे लोक पितूळ, तांबें ह्या धातूंच्यो मुद्यो बोटांत घालतात. शेतालागसारूच कोंड्यांच्यो खोंपी बांदून रावतात.
तांचें शीत हें मुखेल अन्न आसून उंदीर, सोरोप, माकोड हेय प्राणी ते खातात. कुल्ल्यो खाल्यार टक्कल पडना आनी केंस पिकनात असो तांचो समज आसा.
काडू भगवती आनी कालो ह्यो तांच्यो मुखेल देवता आसून, शिव, शास्ता, गणपती हांकांय ते भजतात. तशेंच झाडांपेडां, जनावरां, भुतांखेतां हांचेवांगडा आत्म्याच्या अमरत्वाचेरूय तांचो विस्वास आसा. ते स्वताक हिंदू समजल्ल्यान हिंदूंचे सण- परबो मनयतात. तांचो देव कसल्याय झाडापोंदा फातराच्या रुपान पुजिल्लो आसता. ताका सिताचो वा नाल्लाचो निवेद्य दाखोवन दक्षिणाय दवरतात.
पणियन लोकांभितर पितृसत्ताक कुटूंबपद्दत आसून स्वतंत्र कुळां नात. पिरायेंत येतकूच भुरग्यांचीं लग्नां करतात. लग्नांत व्हंकलेचें मोल दिवपाची चाल आसा. चल्याचो आवय-बापूय चली पसंत करतात. लग्न-सुवाळो सादो आसता. कोणूय जमीनदार पुरयतपण करता. न्हव-याच्या नात्यांतल्यो बायलो व्हंकलेच्या गळ्यांत ताळी बांदतात. पुरयत न्हव-या-व्हंकलेच्या माथ्यार आनी पांयांचेर उदक घालता आनी लग्नसुवाळो सोंपता. लग्नांत जेवण जातकूच बायलो नाच करतात. तांचेमदीं अपहरण, सहपलायन, जबरी, क्रय अशे लग्नाचे प्ररृकार आसात. घटस्फोटीत बायलेक दुसरें खेपे लग्न जावपाक मेऴटा.
बायल गुरवार आसतना खास असो कसलोच सुवाळो हे लोक करिनात. बाळंटीण धा दिस सुवेर पाळटा. बापूय वा जाण्टी व्यक्ती भुरग्याक एकठांय येवन नाच करतात. सोळा दीस सुतक पाळटात. ह्या दिसांनी मास खायनात. दिसाक दोन खेपे न्हातात. मृतात्म्याची बादा जावंची न्हय म्हणून गेल्ले व्यक्तीचो चलो हात, पांय आनी कमराक मंतरिल्लो दोरो बांदता. माघ म्हयन्यांत मेल्ल्यांखातीर तर्पणविधी करपाची तांचेमदीं चाल आसा.
जमातीमतल्या मुखेल्याक लोक कुट्टन म्हण्टात. लग्नाविशीं लोक ताचो सल्लो मानतात.
शेतकाम, शिकार आनी नुस्तेमारी हे तांचे मुखेल वेवसाय आसात. -कें. वि. सं. मं.
पणी- एक पुर्विल्लो आर्येतर जनसमूह. यास्कान आपल्या निरुक्तांत पणर्धणिग्भवति- पणी म्हळ्यार वेपार करपी. पणय-वणिज- पणी म्हळ्यार वाणी अशें सायणचार्यान म्हळां. वेपार ह्या अर्थान आशिल्ले पण आनी वण हे शब्द मुळांत जलवाचक आसात. तांचेवयल्यान पणी हे उदकामार्गान वेपार करपी आनी उदकाकडेन सतत संबंद दवरपी लोक आशिल्ले अशें म्हण्टात.
दास आनी दस्यू हांचे फाटोफाट पणी हे वैदिक आर्याचे दुस्मान आशिल्ले. ऋग्वेदांत पणीविशीं वर्णन आसा तें अशें-
न्यक्रतून् ग्रथिनो मृध्रवाच पणीरेंश्रध्दां अवृधाँ अयज्ञान् प्रप्र तान् दस्यूँरग्निर्विवाय पूर्वश्चकारापरां अयज्यून।।
अर्थ- यज्ञविरोधक, भितल्ल्या गांठीचे, नाकसुरें उलोवपी, अश्रध्द, कंजूस, भक्तीहीन आनी देवाक ना भजपी अशा पणीक अग्नीन लासून उडयले. अग्नीन तांचे मुखार वचून त्या यज्ञ करिनाशिल्ल्या दुश्टांक नश्ट केले. पणीची संपत्ती आर्यांक उपेगी पडनाशिल्ली. पण हे कोण हे विशीं विव्दानांमदीं एकमत ना. ऋगवेदांत ताका असूर म्हळ्यात. कांय जाणाच्या मतान ते आशियाच्या अस्तंत शिमेवयल्या फीनीशिया देशांतले आसात. त्या तेंपार फिनीशिया लोक पणीवरीच वेपार करताले आनी ते भूमध्य दर्याच्या देगेवयल्या वाठारांत रावताले. तांचेमदीं वर्ण साम्यूय आसा.
डॉ. अ. स. अळतेकार हाच्या मतान भारतांत राबितो केल्ले आनी ऋग्वेदांत उल्लेख केल्ले पणी हे हडप्पा संस्कृतीचे लोक. निदान तांच्यांतलो एक वर्ग तरी सिंधु प्रदेशात रावतालो आनी ताणींच हडप्पा संस्कृताय निर्माण केली. ऋग्वेदांत पणी हे वेपारी आनी खूब गिरेस्त अशें वर्णन मेळटा. हडप्पा संस्कृतायेचे अवशेश मेळ्ळ्यात. ही घघ्घर न्हंय म्हळ्यारूच ऋग्वेद काळांतली सरस्वती न्हंय. तिचेच देगेर आर्यांनी पणीचेर व्हड हार घाली असो ऋग्वेदांत उल्लेख मेळटा.
आ.ना. देशपांडे हडप्पा संस्कृतीचे लोक म्हळ्यार पणी अशेंच आपलें मत मांडटा. तेखातीर ताणें सिधूं वाठारांतल्या लोकांची आनी ऋग्वेदांतल्या पणींची तुळा करून दाखयल्या. आर्यांनी पणीचीं शारां चूड लावन पेटयलीं अशें ऋगंवेदांत आसा. सिंधुच्या उत्खननांत अशें जळिल्लें दार मेळ्ळां. ऋग्वेदांचलें हरियूपिया हें शार म्हळ्यार हडप्पा. तें दोन भागांनी विभागिल्लें आनी घट तटबंदी आशिल्लें उत्खननांत मेळ्ळां. अशेतरेन उत्खननांत मे ळिल्ल्यो खुबशो गजाली ऋग्वेदांत वर्णन केल्ल्या पणीकडेन जुळटा आशिल्ल्यान तेच पणी आसूंक जाय अशें विव्दान आपलें मत मांडटात.
पणी हे यज्ञ करिनाशिल्ले, तेचपरी तांचेकडेन खूब धन आसतालें. हें धन आर्यांक उपेगी पडवाशिल्लें देखून वैदिक आर्यांक तांचो त्रास जातालो. म्हणून ताणीं पणीक मारपाविशीं देवांक प्रार्थना केल्ली. ऋग्वेदांत तांची म्हायती मेळटा ती अशी. ते पुरांत रावताले. तांचीं घरां शंबर दारांचीं, व्हड, सगळ्या सुखसोयींनी आनी चैनीच्या वस्तूनी भरिल्लीं आसतालीं. तांचीं आस्पत तीन तरांची आसताली. 1) गाय, घोडे आनी हेर पशुधन 2) धान्याचे सांठे 3) भांगर, मोलादीक मणी, वजां आनी हेर वस्तू तांचेकडेन सुमाराभायर आसतल्यो. तशेंच वेगवेगळ्या तरांचीं भरपूर गोरवां आसताली. तांचेकडेन घोडेय भरपूर आसताले. सिंधुचे उदेंतेकडल्यान वाठारांतल्या उत्खननांत घोड्यांचे सांगाडे मेळ्ळ्यात.
पणी हे जशे वेपारी तशेंच शेतकामतीय आशिल्ले. ते भरपूर धान्य पिकोवन तें साठोवन दवरताले. क्षेत्र आनी उर्वर अशीम तांचीं दोन तरांचीं
