Jump to content

Page:Konkani Viswakosh Vol2.pdf/68

From Wikisource
This page has not been proofread.

म्हाझुजांत मुक्त आंतरराश्ट्रीय उदाका येरादारी बंद जाली.१९४८त रशियेचे सुचोवणेन डॅन्यूबाकडेन प्रत्यक्ष संबदीत राअश्ट्रांचो आस्पाव आशिल्लो नवो डॅन्यूब आयोग स्थापन जालो.ब्रिटन, फ्रांस आनी अमेरिका हाणीं हे कबलातीचेर निशाण्यो करूंक नात.

-हायन – मेन- डॅन्यूब ह्या कालव्यान पुराय युरोपांत उदकायेरादारीची बरी सोय जाल्या.डॅन्यूब, ओडर आनी एल्ब ह्यो न्हंयो कालव्यांनी आनी व्हिश्चला-बग-नीपर उदकामार्गाकडेन जोडून डॅन्युबा वयली येरादारी सरळ उत्तर दर्यामेरेन आनी बाल्टिक दर्यामेरेन पावोवपाची येवजण आसा. -कों.वि.सं.मं.


डांगी भास: गुजरातांतल्या डांग जिल्ह्यांतली एक भास.ही भास अहिराणी भाशेकडेन संलग्न अशी आसा.द्विभाशीक मुंबय राज्याच्या विभाजना उपरांत डांग ह्या प्रदेशाचो गुजरात राज्यांत आस्पाव केलो.ह्या प्रदेशाचे उत्तरेक बडोदा जिल्हो, अस्तंतेक सुरत जिल्हो,दक्षिणेक नासिक जिल्हो आनी उदेंतेक खानदेश आसा.डांगच्या प्रदेशांत उलयतात ते भाशेक ‘डांगी’हें नांव आसा. हे भाशेच्या स्वरुपाविशीं विद्वानांभितर मतभेद आसात.कांय विद्वानांच्या मताप्रमाण,ही भास मराठीची पोटभास, जाल्यार कांय विद्वानांच्या मतान, ती स्वतंत्र भास आसून,तिचो मराठी आनी गुजराती हातूंतले खंयचेच भाशेकडेन संबंद ना. संबंद आसलोच जाल्यार तो भिल्ली भाशेकडेन आसा.ही भास गुजरात आनी महाराष्ट्र ह्या दोनूय प्रदेशांच्या शिमेवयल्या प्रदेशांतल्या लोकांची बोली भास आशिल्ल्यान, ह्या दोनूय भाशांचीं खाशेलपणां डांगी भाशेंत आयल्यांत.

खानदेशासावन,डांग प्रदेशांतल्यान गुजरातेंत वतन्स्स कसलोच भाशीक बदल जाणवना.हाकाच लागून,कांय अभ्यासकांच्या मतान डांगी बोली ही खानदेशी आनी गुजरातेंतली संक्रमक बोली आसात.तेखातीर गुजराती आनी मराठी ह्या दोनूय भाशांकडेन,डंगी भाशेचें खूब सारकेपण आसा.

डंगी भाशिक लोकांची संख्या १९६१चे जनगणनेप्रमाण ६०.५८४ आशिल्ली.

डांगी भाशेंतल्या एका गिताचो नमुनो-

काय काय महिनी आली होळी।

फाल्गुन महिनी आली होळी ग।

काय काय दिवशी आली होळी।

सोमवार दिवशी आली होळी ग।

काय काय भेट लेशी होळी ग।

खावा भेट लेशी होळी ग।

फाफर भेट लेशी होळी ग।

खोबर भेट लेशी होळी ग।

डांगी उतारो- तवळ तेना वडील पोंसा खेतमा व्हता.तो घर-कडे येवाले लागला तदळ त्याले काई वाजा व नाच ऐकु आना.

अणकार- त्या वेळार ताचो व्हडलो पूत शेतांत आशिल्लो.तो घराकडेन येवपाक लागलो तेन्ना ताका कांय पदां आनी नाच आयकुपाक आयले. -कों.वि.सं.मं.

डानी,उत्तम कृष्णाजी: (जल्म: २५ नोव्हेंबर, १९३४,कामतवडे- नासिक).

सुटकेझुजारी.तो सोशलिस्ट पार्टीचो वांगडी आशिल्लो.उपरांत तो जनता पार्टीचो वांगडी जालो. २५ जून १९५५ ह्या दिसा गोडसे हाच्या फुडारपणाखाला इब्रामपूर पेडण्यां जाल्ल्या सत्याग्रहांत ताणें वांटो घेतिल्लो.तेन्ना पोलिसांनी केल्ल्या फारपेटांत ताका बरीच दुखापत जाल्ली. उपरांत २३ दिस बंदखणींत दवरून ताका सोडलो.पेठ तालुक्यांतल्या जनता पार्टीचे शाखेचो तशेंच पेठ तालुक्यांतले आंगनवाडी सभेचो तो चिटणीस आशिल्लो. १९८९त महाराष्ट्र सरकारान सन्मानपत्र दिवन ताचो भोवमान केलो. -कों.वि.सं.मं.

डाम,हेंरीक कार्ल पिटर: (जल्म: २१ फेब्रुवारी १८९५, कोपनहेगन; मरण: २४ एप्रिल १९७६,कोपनहेगन).

नामनेचो डॅनीश जीवरसायनशास्त्रज्ञ.कोपनहेगनच्या पालिटॅक्निक एंस्टिट्युटांत १९२०त ताणें रसायनशास्त्राची पदवी मेळयली.कोपनहेगन विद्यापिठाच्या शरीरक्रियाविज्ञान विभागांट ताणें १९२३त प्रवेश घेतलो आनी १९२८ सावन त्याच विद्यापिठाच्या जीवरसायनशास्त्र विभागांत तो काम करूंक लागलो.अमेरिकन स्कॅंडिनेव्हियन फाउंडेशन्स्स्वरवीं १९४०त तो कॅनडांत आनी अमेरिकेच्या संयुक्त संस्थानांत व्याख्यानां दिवपाखातीर गेलो आनी १९४६ मेरेन थंयच रावलो.अमेरिकेंतल्या आपल्या राबित्यांत ताणें रॉचेस्टर विद्यापिठांत (१९४२-४५) वरिश्ठ संशोधक म्हणून आनी न्यूर्याकच्या रॉकफेलर इंस्टिट्यूट ऑफ मॅडिकल रिसर्च हे संस्थेंत (१९४५-४६) सहकारी वांगडी म्हणून काम केलें.डॅनीश फॅट रिसर्च इन्स्टिट्युटाच्या जीवरसायनशास्त्र विभागांचो मुखेल म्हणून १९५६-६३ ह्या काळांत ताणें काम केलें.

के जीवनसत्वाविशींचें संशोधनकार्य ताणें १९२९ सावन कोपनहेगनांत आनी ई जीवनसत्वाविशींचें कार्य १९३७ सावन कोपनहेगन आनी अमेरिकेंत केलें. पित्ताश्मरीविशीं (Gallstone)ताणें कोपनहेगनांत १९५१ सावन संशोधन सुरू केलें.

कोंबयांच्या पिलांक कॉलेस्टॅरॉल विरयत खावड दिल्यार तांच्यांत रक्तस्त्राव जावप तशेंच रक्तक्लथन (रगत गोठपाची क्रिया)बेगीन ना जावप हीं लक्षणां डाम हाका दिसून आयिल्लीं;पूण हीं लक्षणां कॉलेस्टॉरॉलाचे न्युनतेक लागून नासून एका वसा-विद्राव्य जीवनसत्त्वाक लागून उप्रासतात, अशें डाम हाणें सिध्द केलें. ह्या जीवनसत्ताक फुडें १९३५त के जीवनसत्व अशें नांव पडलें.रक्तस्त्रावाची प्रवृत्ती आशिल्ल्या मनशाच्या दुयेंसांतल्या के जीवनसत्वां ह्या विशयावयले ताचे कितलेशेच लेख उजवाडाक आयल्यात. के जीवनसत्त्वाचो सोद लायिल्लेखातीर ताका १९४३ वर्साचो वैजकी आनी शारिरक्रियाविज्ञान ह्या विशयाखातीर आशिल्लो नोबॅल पुरस्कार ई.ए. डॉयझी हाचे वांगडा वांटून मेळ्ळो. -कों.वि.सं.मं.


डायना: रोमी देवांच्या चोम्यांतली एक देवी. तिका मुळांत वनदेवता