हजारांनी मुखडे ताका पाठ आशिल्ले. ताणें स्वता शेंकडयांनी गति, रेले, तोडे आनी परानी बांदिल्ल्यो. ताणें लयकारींत नवे, विंगड विंगड अजापाचे अशें प्रयोग केले. दिल्ले मूळचे लयींत खंयचीय पट तो सहजतायेन करतालो. तशेंच एकाच वेळार एका पांयान त्रिताल, दुस-या पांयान झपताल, एका हातान लय, दुस-या हातान चौताल धरून तोंडान सवारीचो तेको म्हण्टालो. तोंपान विशिश्ट बोलांची तीन आवर्तनां करतनाच, तो त्याच वेळार तबल्याचेर पांच खेपे तोच बोल वाजोवन दोगांयनी सम अचूक सादतालो, पूण हें करताना ताची लय मात लेगीत हालनाशिल्ली.
१९१९ वर्सा सर्गेस्त पं. विष्णु दिगंबर पलुस्करान आयोजीत केल्ले संगीत परिसदेंत खांप्रुमामान आपल्या तालशास्त्रांतल्या कठीण कुवाडयांची उकल दाखोवपी पयली कार्यावळ केली. तेन्ना थंय हाजीर आशिल्ल्या हिंदुस्थानांतल्या जायत्या विव्दान तबलजीनी आनी पखवाजीनी खांप्रुमामाची ही कला मानून घेतली. १९२१ वर्सा सर्गेस्त पं. भास्करबुवा बकले हाणें आयोजीत केल्ले मैफलींत खाप्रुमामान लयकारीचे विंगड विंगड प्रकार करून दाखयले तेन्ना खुद्द बखलेन ताका ‘लयशास्त्रांतलो प्रभु‘ म्हणून मानपत्र दिलें. १९३३ वर्सा मुंबयत एक व्हड मैफल जाली. तेन्ना संगीतसम्राट खांसाहेब विलायत हुसेनखां, अफताबे मूसिकि फैयाजखां आनी भारतांतले हेर नामनेचे गायक, तंतकार, तबलिये हाणीं खाप्रुमामाक शाबासकी दिली. अशेंच एके मैफिलींत, खांसाहेब अमानअल्ली हाणें खाप्रुमामाची खूब तोखणाय केली.
१९३५ वर्सा श्रीमती मगूबाय कुर्डीकार हिणें खांप्रुमामचो एक पुतळो तयार करून घेतलो आनी एका सुवाळ्यांत ताका तो दिलो. तेन्ना हैद्राबादच्या कामय घरंदाज उस्तादामनी खांप्रुमामाचे लयीचें योग्यतायेविशी विश्लेशण करून ‘लय षेत्रांतलो तळपतो सर्य‘ (अफताबे मूसिकि) अशें म्हणून ताचो भोवमान केलो. उपरांत १९३९ वर्सा मुंबयच्या कलावंतानी ताचो सत्कार करून ताचे साधनेचो गौरव केलो. त्या वेळेर खांसाहेब अल्लादिया खां हाणेम खांप्रुमामाक ‘लयब्रह्मभास्कर‘ अशी पदवी दिवन जल्मभर केल्ले ताचे साधनेक किताबत दिली. खांप्रुमामाचे जल्मभुयेंत जाल्ल्य एका सुवाळ्यांत गोंयाच्या कलामोगी लोकांनी ताका ‘तालकंठमणी‘ अशी पदवी दिली. पुण्यांत २४ ऑगस्ट १९४ दिसा बॅरिस्टर बाबासाहेब जयकर हाचे ध्यक्षतेखाला खांप्रुमामाचो व्हड सत्कार जालो.
‘यंग इडिया‘ कंपनीन ताच्या वादनाची एक ध्वनीमुद्रिका काडिल्ली. ताचो पूत रामकृष्ण, तशेंच बाळकृष्ण पर्वतकार आनी दत्तराम पर्वतकार हे खांप्रुमामाचे मुखेल शिशय आशिल्ले. तेच भाशेन ताणें, गानतपस्विनी मोगुबाय कुर्डाकार आनी गोंयचो एक संगीत उपासक डॉ. मलबाराव सरदेसाय हांका स्वर- तालाचें शिकप दिलें. – रमेश सखाराम बर्वे
पर्वतकार, नंदकुमार : (जल्म :२० जून १९३५, पाड्डें, केपें; मरण :३ जानेवारी १९८७).
नामनेचो तबलापटू. पाड्डें वाठारांतल्या पर्वताचेर ताणें आपलें भुरगेपन सारले. ताका ल्हानपणापासून तबल्याची आवड आशिल्ली. सुर्वेकसावन ताणें आपलो बापूय सुब्राय पर्वतकार आनी विश्र्वंभर पर्वतकार हाचेकडल्यान तबल्याचे धडे घेतले. विश्वंभर पर्वतकार हो लयभास्कर खांप्रूमाम पर्वतकार हाचो शिश्य. ताणें कांय तेंप मुंबयचो नामनेचो तबलेंवादक पंढरीनाथ नागेशकार, पंडित तारानाथ राव हांचेकडल्यान तबल्याचें शिक्षण मेळयलें. वेगवेगळ्या मार्गदर्शकांकडल्यान मेळिल्ल्या कुशळकायेंतल्यान ताणें आपलो खास असो बाज तयार केलो. ताचें शालेय शिक्षण जाय तितलें जालेंना. तरी ताचो तबलावादनाचो व्यासंग खूब व्हड आसा. पारंडारीक काल्यांतले ‘धुमाळी‘ चे ताल नी बोल हांची जाण आशिल्लो नंदकुमार पर्वतकार सारको जाणकार मेळप गोंयांत खुबूच कठीण. १९५३ सावन ताका पं. मनोहरबुवा शिरगांवकर हाचो सांगात आनी रामनाथ शिरोडकर हाची उर्बा मेळत पसून ताचे कलेक भरपूर उतेजन मेळ्ळें आनी ती फुलत गेली. तबलें आनी पखवाज ह्या दोनूय तालवाद्दांची ताची जाणकारी सारकीच आसली. १९६५त ताका आकाशवाणीच्या गोंय केंद्रार स्वतंत्र तबलावादन तशेंच तबलापटू म्हणून नोकरी मेळ्ळी. फुडें आकाशवाणीवयल्या ‘अ‘ श्रेणीतल्या कलाकारांत ताचो आस्पाव जालो. आपले आकाशवाणीवयले वीस वर्सांचे कारकिर्दीत ताणे पयली साथ पुष्पलता कुलकर्णी हिच्या व्हायोलीन वादनाक दिवन सुरवात केली. उपरांत ताणें नामनेचो सतारवादक पं. कार्तिककुमार आनी रईस खाँ ह्या सारक्या नामनेच्या कलाकारांक साथ संगत दिवन नामना मेळयली. हाचेभायर ताणें पं. जीतेंद्र अभिषेकी, राजन-साजन मिश्रा, नामनेचो सारंगीवादक राम नारयाण, अनंत केरकार, बांसरी वादक हरिप्रसाद चौरासिया, व्यंकटेश गोडखिंडी ह्या सारक्या भारतभर नामना मेळयल्ल्य गायक-वादक कलाकारांक तबल्याची साथ दिल्या. तबल्यावयलो ताचो हात इतलो ल्हवपीक आनी गोड आसतालो की सतारीची साथ संगत करतना दरेक हुंकार खंयचेच अडचणीबगर सहज कानार पडटालो. ताणें जायते फावटी संतूर आनी सरोद वादकांचि साथ संगत करून तुस्त मेळ्यल्या. १९८४ वर्सा गोंय सरकाराचो राज्य पुरस्कार ताका मेळ्ळो.
तो एक बरो नाटयकलाकारूय आशिल्लो. नाटकांच्या पदांक फावो त्यो आनी नव्यो चाली लावपाक तो तरबेज आशिल्लो. ताणें जायते फावटी गोंय आकाशवाणीचेर नाटय संगिताचे कार्यक्रम केल्यात. तबलावादन, पखवाज वादन, नाटयाभिनय, नाटयसंगित, भजन अशा विविद मळांचेर ताणें आपली सुवात निर्माण केली. फुडें ताका काळजाचो आताक येवन मरण आयलें. – कों. वि. सं. मं.
पर्सेल, एडवर्ड मिल्स : (जल्म :३० ऑगस्ट १९१२, टेलरव्हिल – इलिनॉय).
अमेरिकी भौतीकशास्त्रज्ञ १९३३त परड्यू विद्दापिठाची विद्दुत् अभियांत्रिकीची बी. एस्. ही पदवी मेळयतकूच ताका एक वर्स जर्मनीत कार्लझ्रूए नगरांत आंतरराश्ट्रीय विद्दार्थी विनिमय येवजणेखाल शिकपाची संद मेळ्ळी. ते उपरांत ताणें हार्वर्ड विद्दापिठाच्यो एम. एम (१९३५) आनी पी. एच. डी. (१९३८) ह्यो पदव्यो घेतल्यो. दोन वर्सा हार्वर्ड विद्दापिठांत भौतीकशास्त्राचो निदेशक म्हणून ताणें काम केलें. ते उपरांत १९४१−४५ ह्या काळांत मॅसॅच्युसॅट्स इन्स्टिट्यूट ऑफ टॅक्नोलॉजीच्या रेडिएशन लॅबोरेटरींत नवें सूक्ष्म तरंग तंत्र आनी नवी कंप्रता पट्ट हांच्या लस्करी कामाखातीर रडाराची उदरगत करपा नदरेन अभ्यास करपाखातीर स्थापन जाल्ल्या शास्त्रज्ञांच्या गटाचो तो मुखेल आशिल्लो
