एक पापडाचो नवो प्रकार आतां मुखार आयला.
सगळ्या तरांच्या पापडाच्या प्रकारांत उड्डंच्या दाळीचें पीठ,हींग,पापडखार,मिरसांगो,मीठ हे घटक आसतात.पापड करपाक लागपी सगळे घटक एकठांय कालोवन पापडाची पिठी बरी धाडायतात.हे धाडायल्ले पिठ्येच्यो ल्हान ल्हान गुळ्यो करून तांकां तेलेचो लेप लायतात आनी ह्यो गुळ्यो लाटफळ्यार लाटून तांचे पापडकरतात.लाटिल्ले पापड बरे वतांत सुकोवन काडटात.अशे सुकिल्ले पापड बरोच तेंप वापरूंक मेळटात.
जेवणांत आनी चड करून शिवराक जेवणांत पापड हो पदार्थ मुखेलपणान लोणच्या वांगडा आसता.च्या वांगडा बिस्कुत्यो वा तत्सम खाणाप्रमाण गोडशे पापड खावप जातात.पापडांचो स्नॅक्स म्हणुनूय उपेग करतात.
दांगर हो पापडाचो आनीक एक प्रकार.डांगरखातीर उडीद,चणे,मूग हांची दाळ वापरप जाता.बाकीचे घटक पापडासारकेच आसतात.मात डांगर आकारान ल्हन आनी जाडायेन दाट आसतात.तांचो उपेग पापडोसारकोच जाता.
आदल्या तेपार पापड घरच्याघरा करप जाताले.आतां पापड तयार करपी कारखाने आसात.तांचेवरवीं तयार पापडांची पुरवण जाता.तशेंच भारताभायर निर्यातूय जाता.
-सुधा आमोणकर
पापडखार:सुत्र NaHco3 एक प्रकारचें क्षार.इंग्लीश भाशेंत हाका 'बेकींग सोडा' म्हणटात.पापडखाराच्या एका रेणूंत सोडियमाचो एक,हायड्रोजनाचो एक,कार्बनाचो एक आनी ठक्सिजनाचे तीन अणू आसतात.पापडखार पापड,भजीं,पोळे आनी हेर फुग येवपासारक्या पदार्थांनी वापरतात.मडवळखार तयार करता आसतना ताचो पयलीं पापडखार तयार जाता.पापडखार तापयलो जाल्यार ताचो मडवळखार जाता.
पापडखार तयार करपाक मडवळखार वापरतात.हे प्रक्रियेंत मडवळखार उदकांत विरयतात आनी तातूंत कार्बनडायठक्सायड(co2) हो वायू सोडटात.पापडखाराचे स्फटीक धवे आसतात.ते उदकांत उण्या प्रमाणांत विरतात.सैमांत धर्तरेपोंदा माडवळखार उदका वांगडा मेळटा.
पापडखाराचो उपेग१)तेलींग पावडर तयार करपाक-बेकींग पावडर हो पापडखार आनी पॉटेशियम हायड्रोजन टारटारेट हांची भरसण आसा.ही पावडर गरम केले उपरांत प्रक्रिया जावन कार्बन डायऑक्सायड वायू तयार जाता.हाका लागून बेकींग पावडर घाल्ल्या खावपाच्या जिनसांचो आकार मोटो जाता आनी तो जिन्नस फुसफुशीत जाता. २)पापडखाराचो दुसरो उपेग पोटांतली अॅसिडीटी ना करपाखातीर जाता.कांय खेपेक अॅसिडीटीक लागून पोटांत जळपाची पिडा जाता.पापडखार हो आल्कली (क्षार) जाल्ल्यान ती अॅसिडीटी निवळटा. ३)उजो पालोवपासारक्या माक्नांनी पापडखाराचो वापर करतात.ह्या माक्नान पापडखार आनी अॅसीड आसता.दोनूय रसायनांत एकामेकांत भरसलीं म्हणटकच कार्बन डायऑक्सायड वायू तयार जाता.हो वायू उजो पालोवपाक मदत करता.प्रयोगशाळेंत पापडखाराचो व्हड प्रमाणांत वापर करतात.
-सदानंद गो. फडते
पायथॅगॉरस:(क्रिस्ता आदीं सुमार ५७०-५०० मजगतीं) नामनेचो तत्वगिन्यानी आनी गणिती.ताचो जल्म ग्रीस देशांतल्या सामोस ह्या जुंव्याचेर जालो.गौतम बुध्द,कनफ्युशियस आनी लाओ त्से (Lao-Tse) हांचो तो समकालीन आशिल्लो.पायथॉग्रसान इजिप्त,बाबीलोन (आनी घडया हिंदूस्थानाची) भोंवडी केली.हे भोंवडेंत तोणें गणित आनी खगोलशास्त्र हे विशिंची म्हायती मेळयला.ह्याच काळांत परंपरीक,लोकप्रिय आनी कांय प्रसंगां घडणुकांचेर आदारिल्ल्याो धर्मीक काण्यो आनी गितांसंबंदानय ताच्या मनांत आवड निर्माण जाली.दर एका मनशाभितर एक आत्मो आसता आनी जेन्ना मनीस मरता तेन्ना हो आत्मो दुसरे कुडींत वता ह्या विचाराचेर ताची श्रध्दा आशिल्ली.हेच खातीर जण एका मनशान आपले भितल्ल्या ह्या अविनाशी आत्म्याची जतनाय करीत आपली जीण सारची,अशी शिकवण तो दितालो.तो शिवराकूच आहार घेतालो.
गिन्यानाच्या वेगवेगळ्या फांट्यांसंबंदान ताका आवड आशिल्ली.तातूंत ताणें गिन्यानूय मेळयल्लें.लोक ताका तत्वगिन्यानी,खगोलशास्त्राचो जाणकार,गणिता,संत,प्रेषीत,अचर्यां करपी,फितीस करपू अशा तरेकतरेच्या रुपांनी वळखताले.तेचपरीताच्या धंद्याक लागून कांय लोक ताका वैदू (quack) आनी तोतयो (imposter) म्हणून वळखताले.
क्रिस्ताआदीं ५३० वर्सांच्या सुमाराक तो क्रोटनाक रावपाक गेल्लो.थंय ताका जायते शिश्य मेळ्ळे.थंयच्या राजकीय वातावरणाचोय ताचेर बरोच प्रभाव पडिल्लो दिसता.तत्वगिन्यान (ज्ञानाचो मोग) आनी गणित (जें शिकचें आसता तें) हीं दोन उतरांथ पायथॅगॉरसान घडयलीं अशें समजतात.काटकोनी त्रिकोनाचे कर्णरेशेचो (hypotenuse) वर्ग (square) हो ताच्या हेर दोन कुशींच्या वर्गांचे बेरजेइतलो आसता ह्या भुमितींतल्या नामनेच्या सिध्दान्ताचें श्रेय पायथॅगॉरसाकच दितात.
पायथॅगॉरसाच्या काळांतलीं कागदपत्रां शेणिल्लीं आशिल्ल्यान ताच्या व्यक्तीमत्वाचें चित्र व्हडलेंशें काडूंक मेळना.ताणें स्थापन केल्लो पंथ हो पंथीय आनी गुपीत स्वरूपाचो आशिल्लो.ताका लागून त्या पंथाच्या कोणा एकल्याच मनशाक नव्या सोदाचें श्रेय मेळनासलें ह्या खातीर कितल्याशाच नव्या सोदाचें आनी गिन्यानांत घाल्ले भरीचें श्रेय जरी पायथॅगॉरसाच्या शिश्यांक मेळटालें तरी मागीर पायथॅगॉरस हो तांचो मुखेल आशिल्ल्या कारणान परंपरे प्रमाण काळाच्या ओगांत हें सगळें श्रेय पायथॅगॉरसाक मेळपाक लागलें.ह्याच कारणाक लागून एकल्या पायथॅगॉरसान लायिल्लो सोद आनी ताच्या पंथाच्या अनुयायांनी लायिल्लो सोद वेगळे करून दाखोवप कठीण आसा.
पायथॅगॉरसान वेगवेगळ्या विशयांच्या गिन्यानांत भर घालून जायतो वावर केलो.हो वावर असो :१)गणीत:ज्या दोन वर्ग अंकांची बेरीज हीय एक वर्ग अंक आसता अशा दोन वर्ग अंकांचो सोद पायथॅगॉरसान लायलो ie. जर M हो एक विशय अंक आसत जाल्यार m²+{½(m²-1)}²={½m²+1)}².भुमितींतल्या काटकोनी त्रिकोना संबंदींच्या नामनेच्या अशा पायथॅगॉरस सिध्दांताकडेन हे कल्पनेचो प्रत्यक्ष संबंद आसा.ताणें √2 च्या अपरिमेयतेचो (irrationality) सोद लायिल्लो.तेचप्रमाण √2 च्या चडांत चड लागीं वचपी परिमेय अंकाचो सोद लावपाची पद्दतूय ताणें सोदून काडली.ताका गणिती सरासरी (arithmetic mean),भुमिती सरासरी (geometrical mean),आनी हरात्मक माध्य (harmonic mean) हांचे संबंदान म्हायती आशिल्ली.
