Jump to content

Page:Konkani Viswakosh Vol2.pdf/738

From Wikisource
This page has not been proofread.

स्पश्ट करून तांची खोलायेन चिकित्सा केल्या.ह्या पुस्तकाची मध्यवर्ती कल्पना समाजीक क्रिया घडून येवपाक संस्कृतीक,मानसीक आनी जैविक घटक कारण थारतात.

ह्या पुस्तकांत ताणें आदर्शवादाच्या भौतिकी घटकांचेर टिका करून तातूमतल्या सापेक्षताय वादा विशींची (relativism) तत्वां,काळाचो प्रभाव आनी आदर्शवादाची सापेक्षवादाकडेन वाटचाल आदी कल्पनांचेर भाश्य केलां.ह्या पुस्काचेर इतिहासतज्ञ आनी समाजशास्त्रज्ञ मॉस वॅबर,इंग्लीश अर्थशास्त्रज्ञ मार्शल,फ्रॅंच समाजशास्त्रज्ञ डुरखाईम आनी इटलियी अर्थशास्त्रज्ञ आनी समाजशास्त्रज्ञ पॅरेटो ह्या शास्त्रज्ञांच्या विचारांचो प्रभाव दिश्टी पडटा.हाचेभायर हातूंत ताणें हेर समाजशास्त्रज्ञ अर्थशास्त्रज्ञ मानसशास्त्रज्ञ हांच्या विचारांची पुराय भासाभास केल्या.

इ.स.१९३७-१९६० ह्या काळांत ताणें समाजीक क्रियेच्या वेगवेगळ्या पद्दतींचो अभ्यास करून ताची संकल्पना चड प्रगल्ब केली.ताका ताणें समाजीक नियंत्रणाची आनी परिस्थितीची संदेशवाहनात्मक श्रेणीरचना (cybernetic hierarchy) अशें नांव दिलें.१९५० त ताणें 'द सोशल सिस्टिम' हें पुस्तक बरयलें.

समाजीक संबंद आनी सांस्कृतीक संबंद हे विशींच्यो कल्पना,वेगवेगळे आकृतीबंध हांची विस्कटावणी करतना पारसन्सान 'संस्थाकरण' आनी 'आंतरीकरण' ह्यो संज्ञा वापरल्यात.दरेक समाज दुसऱ्या समाजाकडल्यान कांय मुल्यां आपणायता आनी स्वताचे समाजीक वेवस्थेंत तांचें अनुकरण करता.हाकाच पारसन्सान संस्थाकरण ही संज्ञा वापरल्या.जाल्यार व्यक्तिमत्वाचे घडणेचेर पद्दतीक ताणें आंतरीकरण अशें नांव दिलां कारण मनशाचे घडणेंत मुल्यां आनी रितीरिवाज हांकां म्हत्वाची सुवात आसा.

१९५३ ताणें आनी स्मॅल्सर हाणें संयुक्तपणान 'इकॉनॉमी अॅड सोसायटी' हें पुस्तक बरयलें.समाजीक वेवस्थेंत आर्थीक वावराची देवाण घेवाण समाजाकडल्यान जाता आनी तातूंतल्यानूच उद्दिश्ट पुराय करप जाता.

हातूंतल्यान समाजीक परिवर्तनाची प्रक्रिया घडटा.ताच्या मतान कार्यात्मक यंत्रणा ही चार सहाय्यक वेवस्थांच्र उबी रावता अर्थवेव्हाराखातीर पदवी,राजकारणाखातीर सत्ता,भौशीक वावराखातीर कतृत्व आनी एकामेकांवयल्या विश्वासाखातीर नैतिक मिल्यांची बांदिलकी.

समाजवेवस्था,व्यक्तिमत्व आनी संस्कृताय ह्या तिगांतले संबंद घट आसतात आनी ते मानवी जिणेंत गरजेचेय आसतात.कारण तातूंतल्यानच समाजाची संकीर्ण प्रतिमा तयार जाता.अशी ह्या पुस्तकाची मध्यवर्ती कल्पना.पारसन्स हांचीं हेर म्हत्वाचीं पुस्तकां अशीं : सोशल स्ट्रक्चर अॅंड पर्सनॅलिटी (इ.स.१९४६),अॅक्शन,थिअरी अॅंड ह्युमन कमडिशन (इ.स.१९७८).

-कों. वि. सं. मं.

पार्क,रोबर्ट:(जल्म:१८६४; मरण:१९४४) नामनेचो अमेरिकी समाजशास्त्रज्ञ.ताणें मिनेसोटा विद्यापिठांतल्यान पदवी घेतली.हार्वर्ड आनी मिशिगन ह्या विद्यापिठांतल्यान ताणें तत्वगिन्यान आनी मानसशास्त्र आदी विशय घेवन उच्च शिक्षण घेतलें.थंय ताचो ह्युगो म्युन्स्टरबर्ग,विल्यम जेम्स ह्या विचारवंतांकडेन संबंद आयलो.पिरायेच्या ३५ व्या वर्सा तो बर्लिनाक गेलो.थंय जॉर्ज सिमेल ह्या नामनेच्या समाजशास्त्रज्ञाच्या विचारांनी तो प्रभावीत जालो आनी अमेरिकी समाजशास्त्रज्ञाचें बीं ताच्या मनांत रुजलें.फुडें तो स्ट्रॅटसबर्गाक खाशेलो अभ्यास करपाक गेलो.थंय इटालियीन अर्थशास्त्रज्ञ आनी अभियंतो विल्फ्रिडो पॅरेटो हांच्या समाजशास्त्रीय प्रबंधाचो ताचेर प्रभाव पडलो.

उपरांत कांय काल ताणें पत्रकार म्हणून काम केलें.ताच्या 'ऑटोबायोग्राफिकल नोट' ह्या लेखसंग्रहांत ताच्या विचारांचेर विल्यम जेम्साच्या विचारांचो प्रभाव पडिल्लो दिसता.समाजीक जिवितांतलें वास्तव समाजांतल्या वेगवेगळ्या संस्थांतल्यो अडचणी आनी संघटनांच्यो कार्य पद्दती हांची आपल्या लेखसंग्रहांत ताणें पुराय तरेन विस्कटावणी केल्या.

१९०५ वर्सा ताणें लोकमत ह्या विशयाची पदवी मेळयली.'द क्राऊन अॅण्ड द पब्लीक-अे मेथॉडॉलॉजिकल अॅण्ड सोशिऑलॉजिकल इन्व्हेस्टिगेशन' अशें ताचें नांव आशिल्लें.ह्याच काळांत 'कॉगो रिफॉर्म असोसिएशन' हे संस्थेच्या कार्यवाह पदाचेर ताची नेमणूक जाली.ह्या वेळार ताणें 'एव्हरीबडी मॅगझीन' हातूंत साम्रज्यवादी सत्तांच्या रानटी वगणूकेचेर जायते लेख बरयले.ते उपरांत काळांत ताचो अमेरिकी खापऱ्यांचो फुडारी बुकर टी वॉशिंग्टन हाचेकडेन संबंद आयलो.

उपरांत ताणें अपली जीण खापऱ्यांचे परिस्थिती विशीं संशोधन करपांत आनी तेविशीं म्हायती एकठांय करपांत घालयली.ताणें वशिंग्टनावांगडा युरोपभर भोंवडी केली.थंय ताका दक्षिण अमेरिकेंतल्या खाप्री (निग्रो) आनी गोरे लोक हांच्या संबंदाचें स्पश्ट दर्शन जालें.मनशाच्या स्वभावाचो आनी वेगवेगळ्या समुदायांचो उगम संघर्शांतल्यान जाता,जाका लागून समाजांत जातीवेवस्था निर्माण जाता.जाती वेवस्थेची रचणूक,श्रमविभाजन,वर्गवेवस्था ह्योय गजाली समाजांत येतात हें ताका कळ्ळें.

पिरायेच्या पन्नासाव्या वर्सा शिकागो विद्यापिठांत समाजशास्त्र विभागांत तो परत शिकोवपाचें काम करूंक लागलो.इ.स.१९२९ त तो थंयच्यान निवृत्त जालो.उपरांत ताणें दक्षिण अफ्रिका,भारत मलाया,ब्राझील अशे वंशीक नदरेन म्हत्वाच्या दिशिल्ल्या देशांनी भोंवडी केली.ताणें अपल्या 'इंट्रोडक्शन टू द सायन्स ऑफ सोशिऑलोजी'(समाजशास्त्राची वळख) ह्या ग्रंथांत समाजशास्त्राचो हेर विज्ञानाकडेन अशिल्लो संबंद सांगला.तातूंत ताणें मानवी वर्तनाचीय विस्कटावणी केल्या.ताची हेर नामनेचीं पुस्तकां अशीं : द सिटी,रेस अॅण्ड कल्चर ह्युमन मायग्रेशन अॅण्ड द मार्जिनल मॅन.

-कों. वि. सं. मं.

पार्श्र्वगायन:चलचित्राचे गीतयेवजणेचें एक तंत्र.चलचित्रांत वेगवेगळ्या दृश्यां वेळार संबंदीत पात्राच्या तोंडांत पदां घाल्लीं आसतात.पूण प्रत्यक्षांत मात अशीं पदां चित्रिकरणाच्या वेळार ध्वनीमुद्रीत करिनात.तीं पयलींच ध्वनीमुद्रण कक्षेंत स्वतंत्रपणान ध्वनीमुद्रीत करतात.दृश्यचित्रिकरणाच्या वेळार संबंदीत पात्रांक पदां म्हणपाचो फकत अभिनय करचो पडटा.पदाचे दृश्यप्रसंग बरे तरेन चित्रध्वनी संयोग करून चलचित्राचें पुराय फिल्म उपरांत तयार करतात.पदाच्या ध्वनीमुद्रणावरीच चलचित्रांतलें पार्श्र्वसंगीतूय स्वतंत्रपणान ध्वनीमुद्रीत करतात.

चलचित्राचे सुरवातीच्या काळांत चित्रिकरणाच्या वेळार संवादांवरीच पदांचेंय ध्वनीमुद्रण करताले.हें काम खुबूच किचकटीचें आनी त्रासाचें