मत्तु सोविएट रशिया' (१९४४),'प्रेमकाश्मीर' (१९४३) हे चड म्हत्वाचे.
महाकवी मिल्टनाभाशेन आपणेंय 'रसरुशी' जावचो अशी ताची मोख आशिल्ला.तातूंतल्यान ताणें 'चित्रांगदा' (१९४९) आनी 'श्रीरामायणदर्शनम' (१९४९) हीं महाकाव्यां बरयलीं.ताचें श्रीरामायणदर्शनम हें महाकाव्य एका दशकाचे साधनेचें फळ.ह्या महाकाव्याखातीर ताका भारतीय ज्ञानपीठ भोवमान मेळ्ळो.तेवीस हजार ओळींचें हें महाकाव्य चार संपुटांनी आनी पन्नास सर्गांनी विभागिल्लें आसा.तेचपरी ते 'महाछंद' नांवाच्या छंदांत बरयल्लें आसा.मिल्टनाच्या ब्लॅंकवर्सांकडेन तुळा करपी हो महाछंद कन्नड साहित्यांतलो एक आगळो प्रयोग.तेचप्रमाण ह्या महाकाव्यांतली श्रीरामचंद्राची व्यक्तिरेखा महर्षि श्रीअरविंदाच्या 'पुरूषोत्तम' हे संकल्पनेक खुबूच लागशिल्ली आसा.ह्या महाकाव्याच्या येसाची तेंगशी म्हळ्यार व्यक्तिगत नदरेंतल्यान घडपी त्या काळावयलें जिवीत दर्शन आनी सर्वकालीन संवसारीक जीवीतदर्शन हांचो मनभुलोवणो एकचार.
'कुवेंपु' हाची महाकाव्याची प्रेरणा ताच्या 'कानुरूसुब्बमा हेग्गडती' (१९३६) आनी 'मलेगळल्ली मदुमगळु' (१९६७) ह्या दोन नकलिकांनी उक्तावल्या.मलेनाडु प्रदेशांतल्या जिविताचें पुराय दर्शन ह्या नवलिकांतल्यान सहजपणान आनी वास्तवतायेन चितारलां.समकालीन फाटभुंयेर मुर्त जिविताच्या सगळ्या आंगांक आस्पावपी ह्या दोनूय नवलिकांतल्या घडिल्ल्या आविश्काराक लागून आर्विल्ल्या समिक्षकांनी तांकां श्रीरामायणदर्शनम परसूय वयल्या पांवड्याच्यो साहित्यकृती लेखल्यात.
ताच्या साबार नाट्यकृतींत 'जलगार' (१९२८),'यमतसोलु' (१९२८),'बेरळगे कोरळ्' (१९४७) तशेंच 'शुद्रतपस्वी मत्तुबलिदान' (१९४८) ह्यो कृती तोखेवपासारक्यो आसात.हाचेभायर 'कुवेंपु' हाणें दोन कथां झेले,भरपूर भुरग्यांचें साहित्य,रामकृष्ण परमहंस तशेंच स्वामी विवेकानंद हांचीं चरित्रां,साबार निबंद झेले आनी समिक्षात्मक ग्रंथ बरयल्यात.
१९४६ ते १९६० ह्या काळांत तो म्हैसूर विद्यापिठाचो उपकुलगुरू आशिल्लो.ह्या काळांत ताणें केल्लो वावर खूब मोलादीक आसा.हांगाचें 'मानस-गंगोत्री' हें पदवे उपरांतचें अध्ययन संशोधन केंद्र ताचे दुरगामी नदरेचें आनी परिश्रमाचें प्रतीक म्हळ्यार लटीक जावचें ना.कर्नाटकांतल्या महाविद्यालयांत कानडीक माध्यम भास मेळिल्ली मान्यताय कांय अंशान ताच्या यत्नांतल्यान साध्य जाल्या.
१९५५त ताका साहित्य अकादेमी पुरस्कार फावो जालो.१९५७त धारवाडा जाल्ल्या कन्नड साहित्य संमेलनाचें अध्यक्षपद ताचेकडेन आयलें.इ.स. १९५६,१९६६ आनी १९६९त अनुक्रमान म्हैसूर,कर्नाटक आनी बेंगळूर विद्यापिठांनी सन्मान्य डि.लिट् ही पदवी दिवन ताचो भोवमान केलो.१९६४ त कर्नाटक सरकारान 'राष्ट्रकवी' हो किताब दिवन ताचो भोवमान केलो.१९६७त ताका भारतीय ज्ञानपीठ पुरस्कार पावो जालो.
-श्रीमती किरण बुडकुले
पुणें:महाराष्ट्रांतलें एक शिक्षणीक,संस्कृतीक आनी उद्देगीक केंद्र तशेंच पुणें जिल्ह्याचें मुखेल ठिकाण.विस्तार १८° ३०' उत्तर अक्षांश आनी ७३° ५३' उदेंत रेखांश.रेल्वेन मुंबयचे आग्नेयेक १५२ किमी.अंतराचेर हें शार आसा.समुद्रथरासावन सादारणपणान ५६३ मी.उंचायेचेर हें शार वसलां.शाराची लोकसंख्या ५४९४३३६ (१९९१) आनी आंवाठ १५६४२ चौ.किमी.
खूब पोरणो इतिहास आशिल्लें हें शार मुळा आनी मुठा ह्या न्हंयांचेर वसलां.ताचें पोरणें नांव 'पुनवडी' अशें आशिल्लें.मुळा-मुठा संगमाचे आलतडीन-पलतडीन आशिल्ले कांय गांव मेळून फुडें ताका कसबेपुणे ह्या नांवान वळखताले.खडकवासलाच्या व्हड तळ्यांतल्यान ह्या शाराक उदकाची पुरवण जाता.हांगाचें सरासरी तापमान १७.२° सॅ. आसून पावस वर्साक सरासरी ६६.१३ सेंमी.इतलो आसता.
महाराष्ट्रांतलें हें सगळ्यांत पोरणें शार आसून मुठा न्हंयेच्या लागसार सुमार देड-दोन लाख वर्सांपयलींचीं पुर्विल्लीं अश्मयुगांतलीं हत्यारां मेळ्ळेयांत.अल्लाउद्दीन खिलजीन यादवांचेर हार घालतकच पुणें मुसलमानी सत्तेखाला गेलें.फुडें मुसलमानी राजवटींत हो प्रांत आदिलशाही अमलाखाला हाडून तांचेकडल्यान पुणें आनी शिरवळ ह्या परगण्यांची जहांगीर घेतली.शाहाजी राजाक कर्नाटकाचे स्वारीर वचचें पडलें तेन्ना ताणें पुणें आनी सुपें ह्या जहागीरींची वेवस्था आपलो विस्वासू दादजी कोंडदेव हाचेर सोंपयली.आपली बायल जिजाबाय आनी पूत शिवाजी हांकांय ताचेकडेन दवरलीं.शिवाजीचें खूबशें भुरगेपण पुण्यांतूच गेलें.आदिलशाहाचो सरदार शाहिस्तेखान हाचीं बोटां कापपाचो पराक्रम शिवाजीन ह्याच शारांत केलो.शिवाजीच्या काळांतले पुणें म्हळ्यार फकत कसबापेठ आनी ताका लागून आशिल्लें शनिवार,रविवार आनी सोमवार पेठ इतलेंच आशिल्लें.फुडें शाहू छत्रपती आनी बाळाजी विश्वनाथ पेशवा हांचे कारकिर्दी पसून म्हळ्यार इ.स. सोळाशें वीस पसून पुणें शाराचें म्हत्व वाडत गेलें.पयलो बाजीराव पेशवा हाणें पुणें शारांतूच रावपाचें वास्तव्य करत सावन आनी शनिवारवाडो बांदीत सावन पुणें शार हें पुराय हिंदुस्तानाचें मुखेल राजकीय केंद्र जालें.
सतराशें एकसश्ठांत पानिपतच्या झुजांत मराठे हारले आनी अठराशें सतरांत पुणें शाराचेर इंग्लीशांचें राज्य सुरू जालें.उपरांत पुण्याचें राजकीय म्हत्व उणें जालें.पूण पुणें शाराची हवा मुंबयचे हव्परस गव्हर्नर वर्सांतल्यान स म्हयने पुण्यांतूच रावंक लागिल्ल्यान पुण्याक राजधानीसारकें म्हत्व प्राप्त जालें.
१८५६त पुण्यांत नगरपालिका स्थापन जाली.पुडें पुणें ल्हव-ल्हव शिक्षणीक आनी संस्कृतीक नदरेन म्हत्वाचें केंद्र जालें.१९६० उपरांत महाराष्ट्र राज्य स्थापने उपरांत पुण्याची उद्देगीक उदरगत नेटान जावंक लागली.खडकीचो दारुगुळ्याचो कारखानो,मुंढबाची डॅक्कन पेपर मील,गुजरात मॅटल फॅक्टरी,राजा बहादूर मोतीलाल पूना मिल्स हे ह्या वाठारांतले सुरवातीचे मुखेल उद्देग.लोकमान्य टिळकाचे स्वदेशी चळवळीखातीर ह्या वाठारांतल्या उद्देगधंद्यांक बरी स्फूर्त मेळ्ळी.पुण्याच्या खडकी,पिपरी,चिंचवड,भोसरी,येरवडा,हडपसर,कर्वेमार्ग आनी हेर जायत्या वाठारांनी ल्हान-व्हड उद्देगधंदे चलतात.साठे बिस्किट अॅंड चॉक्लेट कंपनी,किर्लोस्कर कमिन्स आनी किर्लोस्कर न्युमॅरिक कंपनी,टॅल्को,बजाज ऑटो,स्वस्तिक रबर प्रॉडक्टस् हांचे सारके जायते उत्पादक उद्देग पुणें वाठारांत आसात.पुण्याच्या उद्देगीक विस्ताराक
