पोर्तुगाल:(पळेयात पोर्तुगाल)
पोलंड
अस्तंत युरोप आनी उदेंत युरोप हांचे मजगतीं आशिल्लो एक प्रजासत्ताक देश.अक्षांश ४९° ते ५५° उत्तर आनी रेखांश १४° ते २४° उदेंत इतलो हेया देशाचो विस्तार आसा.ह्या देशाचे उत्तरेक बाल्टीक दर्या, उदेंतेक रशिया, अस्तंतेक जर्मनी आनी दक्षिणेक चॅकोस्लोवाकीया हो देस आसा. वॉरसॉ ही देशाची राजधानी .लोकसंख्या ३८,४ दशलक्ष (१९९१) आसा.क्षेत्रफळ ३,१२,६७७ चौ.किमी.
भूंयवर्णन:पोलंडाची चडशी भूंय सखल आसून तिची सरासरी उंचाय सुमार १७३ मी.आसा. देशाचो फक्त ३% प्रदेश ५०० मी. परस चड उंचायेचो आसा.७०% परस चड प्रदेशाची उंचाय २०० मीटरांपरस उणी आसा.
पोलंडाचो मदलो वाठार हो चडसो हिमन्हंयांनी तयार केल्ल्या भूंयस्वरुपाचो आसून तो उत्तर युरोपी सड्याचोच एक वांटो. हिमयुगाच्या शेवटाक दक्षिण भागांतलो बर्फ विरगळिल्ल्यान हो प्रदेश तयार जालो असो समज आसा. ह्या वाठारांतलें खाशेलेपण म्हळ्यार उदेंत -अस्तंतेक पातळिल्ली खोल भूंय आनी थँय व्हांवपा न्हंयो.देशाचो दक्षिण शिमेर मोरेव्हियन गेटासावन उदेंतेकडेन कार्पेथियन पर्वतांवळी पातळ्ळ्यात.तात्रा आनी बेस्किड्झ हे दोन फांटे पोलंडात आस्पावल्यात. बेस्किड्झ हे वळींचो आस्पाव अस्तंत कार्पोथियन हातूंत जाता.'बाब्यागुरा' हें हे वळींतलें सगळ्यांत उंचेले तेमक .तात्रा वळींतलें 'रिसी' हें सगळ्यांत उंचेलें तेमूक.देशाचे दक्षिण शिमेर अस्तंतेकडेन आशिल्ल्या सुडेटन प्रदेशांत साबार पर्वत आसात.स्न्येश्का हें ह्या वाठारांतलें सगळ्यांत उंचेले तेमूक. ह्या विभागांत फातरी कोळशाचे व्हड सांठे आसात.बाल्टिक दर्यादेगेर तळ्यांचो प्रदेश आसा.हो बर्फाच्या लोटान हाडिल्ल्या गाळान तयार जाल्लो भूंयभाग आसून माती,रेंव ,फातर हांच्यो दोंगु्ल्ल्यो आनी तांचे मजगतीं तयार जाल्लीं तळीं हें हांगाचें खाशेलेपण.देशाच्या उत्तर वाठारांत बाल्टिक दार्यालागीं जर्मनी ते रशिया देशाचे शिमेमेरेन मळआंचो सपाट प्रदेश आसा.
पोलंड देशांतल्यो चडश्यो न्हंयो बाल्टिक दर्याक मेळटात.व्हिश्र्वला (१,०६० किमी.लांब) आनी ओडार (९०० किमी. लांब) ह्यो हांगच्यो मुखेल न्हंयो.वार्ता,वग,सान,पोलित्सा आनी व्ह्येप्श ह्योय पोलंडाच्यो म्हत्वाच्यो न्हंयो.हांगाच्या न्हंयांक वर्साक दोन खेप हुंवार येता. वसंत ऋतूंत विरगळिल्ल्या बर्फांक लागून सकयल्या भागांत व्हांवपी न्हंयांक हुंवार येता. जुलय म्हयन्यांत घोग्यांनी पडपी पावसाक लागूनूय हांगा न्हंयांक हुंवार येतात.देशांत सुमार एका हॅक्टरापरस चड क्षेत्र रेवाडपी ९,३०० तळीं हांगा आसात.ही तळीं चडशीं देशाचे उत्तरेक आसात.
हवामान:देशाचे हवामान ऋतुप्रमाण बदलत रावता.हांगाचे चडशें प्रदेश सपाट आशिल्ल्यान हवामानांत खूब सारकेपण आसता.शिंयाळ्यांत रशियेकडच्यान येवपी उत्तर ध्रुवीय वा-याक लागून देशांच्या उदेंत भागांत शिंयोळ चड खर आसतात. गिमाच्या दिसांनीं तापमान उश्ण आसता आनी ते उंचायेप्रमाण वाडत वता.देशआच्या आग्नेय भागांतले वर्सुकी सरासरी तापमान ८° सॅ. आनी ईशान्येकडेन थंड भागांत तें ६° सॅ इतले आसता. उत्तर भागांत जुलय म्हन्यांत सरासरी तापमान १६ सॅ आसता जाल्यार आग्नेय भागांत तें २१ सॅ. इतलें आसता.जानेवरींत उदेंत भागांत सरसरी तापमान -७ सॅ. ईशान्य भागांत १० सॅ आसता. हांगा दर वर्साक सुमार ६० सेंमी. इतलो पावस पडटा.
वनस्पत आनी मोनजात:पुर्विल्ली वनस्पत हिमयुगांत नश्ट जाल्ल्या कारणान ,तशेंच जंगल कापणेक लागून पोलंड देशांतली वनस्पत तितलीशि समृध्द ना .ह्या देशांत सादारणपणान मिश्र प्रकारांची रानां आसात.भुयेंतली सु.२७ भूंय रानांतळां आसा.फक्त देशाच्या ईशान्य भागांत सैमीक प्रकारचें रान आसा.हेर भागांतली रानां नवी वा अडेच्या झाडांची लागवड केल्लयान तयार जाल्ली आसात.सैमीक रानांनीं बीच ,फर ,ओक,अॅश.बर्च,एल्म पॉप्लर आनी हेर रुंद पानी तशीच पानझडी रुखावळ आसा.दोंगरी वाठारांनी टंड्रा प्रकारची वनस्पत तिगोवन दवरल्या .देशांतल्या १११ राश्ट्रीय उद्यानांक लागून आनी ५०० सैमीक राखीव क्षेत्रांक लागून चडशीं रानसंपत्त तिगून उरल्या.
हांगाच्या विंगड विंगड रानांनी वेगवेगळी मोनजात मेळटा.पृश्ठवंशी मोनजातींच्या ल्हान व्हड मेळून सुमार ४०० जाती मेळटात.तातूंतलीं ८३ सस्तन मोनजात आनी २१२ प्रकारांची थळावीं सवणीं आसात.पानझडी रुख आशिल्ल्या रानांनी विंगड विंगड जातींचीं हरणां आनी रानदुकर दिश्टी पडटात. उंच दोंगरी वाठारांनी आनी कार्पोथियन दोंगरांचेर शॅम्बा ,मॉर्मांट ही मोनजात तशेंच नट क्रॅकर ,ब्लॅक ग्राउर आनी हेर तरांची सवणीं पळोवपाक मेळटात. मळांच्या भागांत चानी ,ह२म्स्टर हे सारकिली मोनजात दिसता.
इतिहास :उत्तर इंडो -युरोपी भाशासमपहांतले पोलंडी लोक मुळाव्या स्लाव्ट आनी जर्मन वंशांचे आसात.सुरवेक ह्या लोकांचो राबितो ओडर आनी व्हिश्र्वला न्हंयांच्या दुआबांत (basin) आशिल्लो .पोल्अनियन ,व्हिश्र्वल,सिलेसीयन,उदेंत पॉमेरीयन आनी माझोवियन्स ह्यो अस्तंत स्लाव्हिक जमाती एकठांय आयिल्ल्या पोलंड राश्ट्र अस्तितवांत आयलें. वार्ता न्हंयेच्या पिकाळ देगांनी पोलानी जमातीच्या लोकांचो राबितो आशिल्लो.हेच जमातीवयल्यान उपरांत ह्या प्रदेशाक पोलंड नांव मेळ्ळे.८०० ते ९६० ह्या काळांत पोलानी जमाती खेरीज हांगा हेर २० पोलंडी जमातीचीं वेगवेगळीं राज्यां आशिल्लीं.९००-१०२५ ह्या काळांत बाल्टिक दर्यांदेगांनीं साबार व्हड व्हड वेपारी केंद्रा आशिल्लीं.
धाव्या शेकड्याच्या दुस-या अर्दांत प्यास्ट घराण्याचो राजा म्येकॉ(|) पोलंडाच्या कांय भागांचेर राज्य करतालो.ताणें सायलिशीया आनी क्रेको प्रदेश आपल्या शेकातळा हाडून राज्याचो विस्तार वाडयलो.९६६त ताणें क्रिस्तांव धर्म आपणावन तो आपल्या राज्यांत सगळेकडेन पातळचो म्हूणून साबार येवजणो आंखल्यो.ह्याच वर्सा पोलंड राश्ट्र अस्तितवांत आयलें,असो हांगच्या लोकांचो समज आसा.म्येश्का राजाचो चलो बॉलेस्लाव(|) हो गाद्येर आयले उपरांत राज्याचो चड विस्तार जालो. पूण १०२५ म्येशकॉ(||) राजा जाले उपरांत पोलंड देशाक कांय प्रदेश वगडावंचे पडले. दुसरो बॉलेस्लाव हाणें पोप ग्रॅगरी सातवो हाका जप्मनीच्या चवथ्या हॅन्रीआड झुजपाक आदार दिलो.हाका लागून १०७३ पोपान दुस-या बॉलेस्लावाक पोलंडाचो राजा केलो.तिस-या बॉलेस्लावाच्या हातांत राज्याचीं सुत्रां आयलें उपरांत ताणें राज्य आपल्या तिनूच चल्या भितर वांटलें हाका लागून तांचेमदीं यादवी झुजां जावपाक लागलीं .मुखार ही स्थिती सुमार
