तशेंच यांत्रिक एकताय उणी जावन सैंद्रीय एकता प्रधान जायत गेली.ताच्या मतान श्रमविभाजन आनी समाजीक वुघटन ह्यो वेगवेगळ्यो गजाली विघटणाचें स्वरूप समाजांत दुख्ख तयार करता जाल्यार श्रमविभाजन समाजांत उदरगत घडयता.श्रमविभाजनाबगर समाजाचे दुरगतीची कल्पना करूंक येता.
धर्मावुशींचे सिध्दांत: ताणें ‘एलिमेंटरी फॉर्म्स ऑफ द रिलिजस लायफ’ (धर्मीक जिणेविशींचो मुळावो आविश्कार) ह्या ग्रंथांत आपले धर्माविशींचे विचार मांडल्यात. धर्माची उत्पत्ती, ताचें स्वरूप, समाजिक जिणेचेर ताचो परिणाम आदीविशीं बरीच मूलभूत आनी विस्तृत भासाभास ताणें ह्या ग्रंथावरवीं केल्ली आसा. ताणें समाजाविशींचीं धर्माचीं चार मुखेल कार्यां सांगल्यांत-
१)समाजीक शिस्तीविशींचें कार्य
२)समाजांत एकात्मताय दवरपाचें कार्य
३)समाजांत जोम उत्पन्न करपी कार्य
४)दैवी शक्तीकडेन संबंद दवरपी कार्य.
डुरखायमच्या मतान मरणाकलागून वैयक्तिक तशेंच सामुहीक नुकसान जावन नाजाल्लें समाजांतलें समतोलपण परत जाग्यार हाडपाचें व्हड काम धर्म करता. हाकाच लागून मनशाच्या अस्तित्वाक अर्थ मेळोवन दिता.
आत्महत्येचो सिध्दांत: डुरखायमच्या मतान आत्मघात ही फकत एक समाजीक घडणूक आनी ती उपयुक्तवादाक लागून सामूहीक जीणेंत त-यार जावपी विघटणांतल्यान जाता.आत्महत्या आनी समाजांत एकजूट नासप हीं एकमेकाचेर आदारून आसता.तो फुडें म्हण्टा, आत्मकेंद्रीत,समुहकेंद्रीत आनी मुल्यांवयलो विश्वास जेन्ना ना जाता तेन्ना आत्महत्येची अवस्था येता.
एकुणिसाव्या आनी विसाव्या शतमानांतल्या समाजशास्त्राच्या विचार प्रवाहांक जोडपी डुरखायम हो म्हत्वाचो दुवो.ताणें आपल्या विचारांवरवीं शुध्द समाजीक घटकांचें म्हत्व, समाजीक स्पश्टीकरणाखातीर कितलें म्हत्वाचें आसा तें सांगपाचो यत्न केला. -कों.वि.सं.मं.
डेल,हॅन्री हॅलेट : (जल्म :९ जून १८७५,लंडन;मरण:२३ जुलय १९६८,केंब्रिज).
नामनेचो ब्रिटीश शरीरक्रियाविज्ञानीक. कॅंब्रिज विद्यापीठ आनी सेंट बारथॉलोम्यू रुग्णालयांत ताचें शिक्षण जालें.तो १८९७त एम.ए.आनी १९०३त एम.डी. जालो.वेलकाम फिजिऑलॉजिकल लॅबोरेटरींत वखदीक्रियातज्ञ म्हणून काम करता आसतना राय धान्यावयल्या अरगट ह्या कवकाची रसायनीक रचणूक आनी शरीरावयले परिणाम हांचेविशीं संशोधन करता आसतना हिस्टामिनाचो शास्त्रक्रिये वेळार येवपी अवसाद हाच्या संशोधनांत ताणें लक्ष घालें.रोखडेच ताका ‘अॅयसिटीलकोलीन’ ह्या नव्या पदार्थाचो स्प्द लागलो आनी हो पदार्थ आनी तंत्रिका आवेग हांचो संबंदूय ताच्या लक्षांत आयलो.
प्राणेशा तंत्रिकेंतल्यान (मेंदवांतल्यान वचपी धावे मज्जेंतल्या) संवेगाक लागून एक रसायनीक पदार्थ उत्पन्न जाता अशें ऑटो लव्ही हाणें १९२०त सिध्द केलें.हो पदार्थ अॅासिटीलकोलिना सारकोच आशिल्ल्याचें डेल हाच्या लक्षांत येतकच ताणें आनी ताच्या वांगड्यांनी तंत्रिका आवेगाक लागून अॅासिटीलकोलिनाचो स्त्राव जाता आनी ह्या स्त्रावाक लागून तंत्रिका संयोजनांतल्यान संवेदना पावयतात हें सिध्द केलें.
लंडन हांगाच्या नॅशनल इन्स्टिट्यूट फॉर मेडिकल रिसर्च हे संस्थेचो संचालक म्हणून ताणें १९२८-४२त काम केलें.ते आदीं ताणें ब्रिटीश मॅडिकल रिसर्च काउन्सिलच्या जीवरसायनशास्त्र आनी वखदीक्रियाविज्ञान ह्या विभागाचो मुखेल म्हणून काम केल्लें(१९१४).
तंत्रिका आवेग प्रेशणातल्या रसायनीक वावराखातीरच्या संशोधनाखातीर १९३६ वर्साचो नोबॅल पुरस्कार ताका ऑटो लव्ही हाचेवांगडा वांटून मेळ्ळो.
रॉयल सोसायटी, ब्रिटीश असोसिएशन फॉर अॅ डव्हान्समेंट ऑफ सायन्स आनी रॉयल सोसायटी ऑफ मॅडीसीन ह्या संस्थांचो तो अध्यक्ष आशिल्लो.दुस-या म्हाझुजांत तो ब्रिटीश मंत्रीमंडळाचे विज्ञानीक सल्लागार समितीचो आनी अणुऊर्जा सल्लागार समितीचो वांगडी आशिल्लो. नायट किताब (१९३२),ऑर्डर ऑफ मॅरीट (१९४४) आनी हेर जायते भोवमान ताका मेळ्ळे.
Adventures in Physiology(१९५३) आनी An Autumn Gleaning (१९५४) हें ग्रंथ ताणें बरयले. -कों.वि.सं.मं.
डे, विष्णु: (जल्म: १८ जुलय १९०९.कलकत्ता; मरण: १९८३).
भारतीय ज्ञानपीठ पुरस्कार विजेतो तसोच नाम-नेचो बंगाली कवी.ताच्या बापायचें नांव अबिनाशचंद्र. तो बंगाली आनी इंग्लीश साहित्याचो विद्वान आशिल्लो.
विष्णुबाब, कलकत्ता विद्यापिठांतल्यांन इंग्लीश विषय घेवन एम.ए.जालो.उपरांत ताणें कलकत्तेच्या सेंट पॉल्स, रिपन प्रेजिडॅन्सी आनी मौलाना आझाद ह्या महाविक्यालयांतल्यान इंग्लिशीचो प्राध्यापक म्हणून काम केलें.
विष्णुबाबून खूब लिखाण केलें.ताचे कवितेंत उदेंती तशेच अस्तंती संस्कृतायांचो प्रभाव दिसता.ताणें आपले कवितेंत लोकगितांतल्या आनी लोकसंगितांतल्या खाशेलपणाचो व्हड कुशळटायेन उपेग केला. ताची चिंतनशील वृत्ती,संवसारीक साहित्य, कला, धर्म,त्त्वज्ञान, विज्ञान ह्या विशयांचो अभ्यास, प्रतिभेची उपजत देणगी, वैश्विक आनी मानवतावादी नदर ताचे कवितेंत दिसता, ताच्या उल्लेख करपासारक्या कृतींचीं नांवां अशीं आसात-
काव्यांझेले – उर्वशी ओ आर्टेमिस (१९३३),चोराबालि(१९३७),पूर्वलेख (१९४१),सातभाई चंपा(१९४५),संद्वीपेर चर(१९४७),अन्विष्ट(१९५०),नाम रेखेछि कोमल गांधार(१९५३),आलेख(१९५८),तुमि शुधु पॅंचीशै बैशाख(१९५८),स्मृतिसत्ता भविष्यत (१९६१),सीए अंधकार चाई (१९६६),रुशति पंचारशति (१९६७),संवाद मूलत काव्य (१९६९),इतिहासे ट्रॅजिक उल्लासे (१९७०). तशेंच ताणें संवसारांतल्या सुमार साठ कवींच्यो वेंचीक कविता बंगाली भाशेंत अणकारीत केल्यात. तातूंतल्या कांय कवितांचे स झेले आयजमेरेन उजवाडा आयल्यात. तांचीं नांवां अशीं आसात – इलिएटेर कविता,
