इंग्लीश अणकार १८८८) हे म्हत्वाचे ग्रंथनिर्मीतीन तो फ्रॅंच समाजवादी विचारवंत म्हणून नामनेक पावलो. ताच्या ह्या ग्रंथाचेर मार्क्सान पॉवर्टी ऑफ फिलॉसॉफी (१८४७) नांवाचो टिकाग्रंथ बरयलो.
शासन आनी मनीस हांचेमदलो संघर्श सोडोवपाचो उपाय म्हणून प्रूदॉंन संघराज्याची कल्पना मांडली. ताच्या अराज्यवादाचें वेव्हारीक रुप म्हणजेच संघराज्यावाद (फॅडरॅलिझम) राश्रांतली शासकीय रचना ही स्वायत्त चोम्याच्या पंगडाची आसची आनी राश्ट्रांराश्ट्रांचे चड करुन युरोपी राश्ट्रांचे ह्याच तत्वार संघटन जावचें अशें ताका दिसतालें.
प्रूदॉंन व्हड प्रमाणांत ग्रंथ बरोवन तांचेवतीन फ्रांसांतले उद्देगीक कामगार चळवळीचेर (फ्रॅंच सिडिलॉलिस्ट मूवमॅंट) व्हड प्रभाव घालो.
-कों.वि.सं.मं.
प्रूस्त मार्सेलः (जल्मः १० जुलय १८७१, ओतय्य, मरणः १८ नोव्हेंबर १९२२,पॅरीस).
संवसारीक नामनेचो फ्रॅंच कादंबरीकार. ताच्या बापायचें नांव आद्रियां प्रूस्त आनी आवयचें नांव जान्न वायल. ताणें आपलें सुर्वेचे शिक्षण लिसे कॉंदोर्सेंत (१८८२-१८८९) घेतलें. उपरांत तो लस्करांत नोकरी करुंक लागलो. (१८८९-१८९०). फुडें ताणें लोकॉल द सियांस पॉलितीक हे शिक्षण संस्थेंत कायदो आनी राज्यशास्त्र ह्या विशयाचो अभ्यास केलो. विद्यार्थी आसतना नामनेचो फ्रॅंच तत्वगिन्यानी आंरी बोगसॉं हाच्या विचाराचो ताचेर प्रभाव पडिल्लो. १८९२त ताणें लिसांस ही एम्. ए बराबरीची पदवी मेळयलीं. पिरायेच्या धाव्या वर्सासावन ताका दम्याचो विकार जडिल्लो आनी देखूनूच बरपाभायर ताणें हेर खंयच्याय वेवसयांत लक्ष घालें ना. ताची अर्थीक स्थिती बरी आशिल्लीं. तसेंच पॅरिसाच्या उंचेल्या समाजाचें दर्शन ताका लागसाल्ल्यान घडिल्लें. देखूनूच ताचे 'ले प्लेझर ए ले जूर (१८९६, इंग्लीश अणकार प्लॅझ्यर्स अॅंड रिग्रेटस १९५०) हे साहित्यकृतींत ह्या समाजाचें ताणें केल्लें बारीक निरीक्षण दिश्टी पडटा. १८९९त नामनेचो इंघ्लीश कलासमिक्षक जॉन रस्किन हाच्या कलाविचारंचो ताचेर परिणाम जालो. ताच्या कांय बरपावळींचो ताणें फ्रॅंच अणकार केलां. १९००त तो वेनिसाचो भोंवडेक गेल्लो. १९०५त ताचे आवयक मरण आयलें. ह्या दुख्खान तेचपरी सतत जावपी दम्याच्या त्रासान तो घरांतूच रावंक लागलो आनी साहजीकूच ताचे समाजीक जिणेक बंधना पडलीं.
१९०९त ताणें आ ला रशॉर्श द्युतां पोर्घू ही आपली म्हान सात खंडाची कादंबरी बरोवपाक घेतली. द्यु कोंते दशे स्वान (इंग्लीश अणकार स्वान वे १९२२) हो हे कादंहृबरीचो पयलो खंड जायत्या प्रकाशकांनी न्हयकारलो. पूण १८१३त वॅर्नार ग्रासे हाणें तो उजवाडाक हाडलो. हे कादंबरीचें हेर स खंड अश : आ सांब्र द जन फीय आं फ्लर(१९१८-१९ इंग्लीश अमकार विदिन अ बडिंग ग्रोव १९२४), ल कोंते द गॅर्मांत (दोन भाग -१९२०- २१, इंग्लीश अणकार गॅर्मांत वे - १९२५. दुसऱ्या भागांत सॉदॉम ए गॉमॉर, इंग्लीश अणकार सिटीस ऑफ द प्लेन १९२९), सॉदॉम ए गॉमॉर(भाग दुसरो, १९२२ ह्या भागाचे तीन खंड आसात, ला प्रिझांन्येर (१९२३, इंग्लीश अणकार- द स्वीट चीट गॅान, १९३०) आनी लतॉं स्त्रुव्हे (१९२७ इंग्लीश अणकार डाइम रीगेण्ड १९३१). १९१९त वयल्या सात खंडातल्या 'आ लॉंव्र' हे कादंबरीक गॉंकूर अकादेमीचें इनाम मेळ्ळें. तेचपरी कादंबरीकार म्हणून आंतरराश्ट्रीय नामना मेळ्ळी.
आ ला रशॅर्श ही ताची म्हाकादंबरी.हे कादंबरींतलें मार्सेल हें मुखेल पात्र. प्रूस्त हाची ही आपजीण नासली तरी मार्सेल हे व्यक्तीरेखेचें प्रस्तूच्या जिवीताकडेन कितलेशेंच सारकेपम आसा. आपलो पींड कादंबरीकाराचो आसा हाची जाणविकाय मार्सेलाक जायत गेली. ताचें चित्रण हे कादंबरेंत केलां. मार्सेलाचें भुरगेपण, तरणेपणांत ताचे जाल्ले भावनीक बदल, तरणेपणांत ताणें केल्लो निर्फळ मोग हाचें सगळें सविस्तर वर्णन हें कादंबरेंत आसा. एकुणिसाव्या शतमानचीं निमाणीं तीस वर्सां आनी विसाव्या शतमानाचें पयलें दशक अशा वट्ट चाळीस वर्सांच्या काळाचे दर्शन हें कादंबरेवरवीं घडटा. हे कादंबरेंतल्यान प्रूस्ताचे स्वताचे अशें जिणेविशी कांय तत्वगिन्यान व्यक्त जाल्लें दिसता. ताच्या मतान जग म्हळ्यारुच आमी. आमचे भोंवतणच्या मनशांक ामीच आकार दितात. निर्शेल्लेपणाक लागून तो ना जातात जाल्यार मोग आनी दुस्वास ह्या भावनांक लागून ते व्हड रुप घेतात. जगांत कांयच खरें ना. वगडायल्लो सर्ग होच खरो सर्ग. यादींच्या आदारावरीं ते आमी परत मेळोवंरृक शकतात. काळाच्या एका नव्या परिणामाचो प्रत्यय हे कादंबरेंतल्यान येता. काळ हो केन्नाच शेणना. जावन गेल्ल्यो घडणूको, घेतिल्ले अणभव हें सगळे आमच्या भितल्ल्या मनांत सुप्तावस्थेंत आसता. ते यादीकडेन संबंदीत आशिल्ली कसलीय विशीश्ट पदार्थाची रुच विशीश्ट संगिताचो सूर वा विशीश्ट वास अशा खंयच्याय निमतान त्यो अचळय जाग्यो जातात. आमी त्यो घडणूको वा ते अणभव वयल्या इतले उत्कटतेन दजगतात. प्रूस्तान स्मरणशक्तीचे दोन भेद दाखयल्यात. प्रकट मनान जाणविकायेन केल्ली याद हो एक प्रकार आनी पुराय भावनेचे अवस्थेंत ापल्याक परत अणभव दिवपी याद हो दुसरे प्रकार. प्रूस्ताची भास संपन्न आसून एकाच वेळार विश्र्वाचें आनी अंतर्मनाचें दर्शन घडोवपाची तांक तिच्यांत आसा.
प्रसूतान १८९६ ते १९०४ ह्या काळांत बरयल्ली सुमार १००० पानांची एक अर्दवट कादंबरी झॉं सान्तेय ह्या नांवान १९५२त उजवाडाक आयलीं. ताणें कांय कथाय बरयल्यात. सॅंत- बव्ह ह्या फ्रॅंच साहित्यिकाचेर एक समालोचनात्मक ग्रंथ ताणें बरयल्लो.
-कों.वि.सं.मं.
प्यूदॉम रॅन फ्रांसुआ आर्मान्द : (जल्मः १६ मार्च १८३९, पॅरीस, फ्रांस, मरणः ७ सप्टेंबर १९०७).
एक नामनेचो फ्रॅंच कवी. शाळेंतलें शिक्षण वि५ान विशय गेवन पुराय केले उपरांत तो एका ल्हनशा कारखान्यांत काम करतालो. १८६०त हें काम सोडून तो कायद्याचो अब्यास करपाक लागलो. १८६५त प्रेम भंगाचो वायट अणभव आयले उपरांत तो साबार ल्हन ल्हान उदास (खंती) कविता रचपाक लागलो. Stances et poems आनी Les Euries ह्यो ताच्यो खंती कविता त्या वेळार खूब गाजिल्ल्यो.'Goquis italiens' ह्या कविताझेल्यांत ताणें आपल्याक तरणेपणांत आयिल्लें वायट अणभव मांडल्यांत. आपले कवितेंत ताणें सदांच तत्वगिन्यानांतल्या दुबावांचेर
