डॉलर हें देशाचें चलन आसून तें जानेवारी 1969 लावन वापरांत आसा.
ह्या देशांत फावो तशे रस्ते आनी रेल्वेमार्ग ना. तशेंच हांगा कांय प्रमाणांत उदका येरादारी आसा. हांगची दर्यायेरादारी वेगवेगळ्या कंपन्यावरवीं करप जाता. ऑस्ट्रेलीया आनी अमेरीका हांच्या दर्या तशेंच विमान मार्गांवयलें म्हत्वाचें स्थान म्हणून आनी नैर्ऋत्य प्रशांतांतलें एक दळणवळण केंद्र म्हणून फिजीक आगळें वेगळें म्हत्व आसा.
विमान मार्गाक हांगा चड म्हत्व आसून नांदीर आंतरराश्ट्रीय विमानतळ आसा. तसेंच नाउसोरीक सुव्हाचो विमानतळ आसा. हांचेभायर हेरकडेन आनीक 13 विमानतळ आसात.
सुव्हाक मुखेल नभोवमी केंद्र आसूंन थंयच्यान इंग्लीश, हिंदी आनी फिजी भांशेंतल्यान कार्यक्रम प्रसारीत करतात. सूव्हासावन उजवाडाक येवपी फिजीसन टायम्स हीं हांगची दोन मुखेल दिसाळीं आसात.
लोक आनी समाजजीणः ह्या देशांत भारतीय तशेंच फिजी लोकांचें प्रमाण चड आसून युरोपी, चीनी आदी लोकूय हांगा आसात. हांगाचे लोक मेलानीशियन वंशाचे आसून तातूंत पॉलिनेशन वंशाचे संकर जाल्लो आसा. फिजीयन लोकांमदीं चडशे क्रिस्तांव धर्माचे लोक आसून तातूंत 40% लोक मॅथॉडिस्ट इगर्जेचे जाल्यार हेर रोमन कॅथलीक आनी अग्लीकन वंशाचे आसात. भारतीय लोकांमदीं चडशे हिंदू आसात. हांचेभायर कांय प्रमाणांत मुसलमान आनी शीख लोकूय हांगा रावतात.
फिजी लोक हे वेगवेगळ्या आदिवासी जमातींत विभागील्ले आसात. तांच्या दरेका कुटूंबाची एक खोंप आसता आनी तिका ‘बूर’ म्हणटात. परबेच्या वेळार तसेंच येवकारच्या वेळार हे लोक मिरयांच्या मूळापसून तयार केल्ल्या ‘याकोना’ (कावा) हें पेय दितात. सांधिक नाच आनी संगीत हाची ह्या लोकांक आवड आसून तेवरवीं ताणीं आपल्यो मूळ आदीम परंपरा सांबाळून दवरल्यात.
हांगचे थळावे कलेचेर सादारणपणान पॉलिनीशयन प्रभाव दिसता. हांगा तुतीच्या झाडाचे सालीपसून मासी आनी टापा नांवाचें अलंकृत वस्त्र तयार करतात. तशेंच कवाश्याच्या पानांपसून शेंदऱ्यो विणपाच्या कामांत हे लोक कुशळ आसात. हांगचें वेगवेगळ्या प्रकारचें दीसपट्ट्या उपेगाचें लाकडी वस्तूवयलें कोरांतिल्लें काम पळोवपासारकें आसता. देखीकः बडी वा दंडूक, पियेवपाची आयदनां, वाडगे आनी थाळो, लाकडी बसका, लाकडापसून, मोतयांच्या शिंपल्यापसून वा देवमाश्याच्या दांतांपसून तयार केल्ल्यो अलंकृत, प्रतिकात्मक भेटवस्तू (टॅंम्बूआ) आदी.‘मेक्की’ हो हांगचो पारंपारीक धर्मीक संगीत नाचाचो प्रकार.
फिजी जुंव्यांत इंग्लीश ही शासकीय भास. पूण संसदेंत इंग्लीशी वांगडाच फिजीयन आनी हिंदी ह्यो दोनूय भासो वापरतात. हांगच्यो बोलीभासो मलाया पॉलिनेशीयन भाशा कुटूंबातल्यो आसून रोहुमा जुंव्याचो अपवाद सोजल्यार बाऊ ही बोलीभास चडशी उलोवप जाता. रोहुमा जुंव्यात ‘रोहुमन’ ही बोलीभासो प्रचारांत आसा. फिजी जुंव्यावयलें भारतीय लोक हिंदी भास उलयतात.
हांगा 1978 येवजणेप्रमाण पयल्या पांच वर्सांचे मुळावे शिक्षण फुकट दितात. सुव्हाक ‘युनिव्हर्सिटी ऑफ द साऊथ पॅसिफीक’ हें विद्यापीठ आसा.
सुव्हा ही फिजाची राजधानी आनी मुखेल बंदर. वेपाराचें आनी उद्देगाचें ते म्हत्वाचें केंद्र. हांगच्या संग्रहालयांत इतिहासीक आनी मानववंशशास्त्राविशींच्या वस्तूंचो संग्रह आसा. व्हीटी लेव्हू ह्या जुंव्यावयल्या लाउटोका ह्या शाराची साकर कारखान्याक लागून बरीच नामना आसा. लेव्हुका ही फिजाची आदली राजधानी आशिल्ली. साद्य तें शिक्षणीक उद्देगीक आनी प्रशासकीय केंद्र जालां. हाचेभायर सिंगाटोका, सावसाव हीं हांगची हेर मुखेल शारां आसात.
-कों.वि.सं.मं.
फिडीयस : (इ.स. आदीं सुमार 490-430)
अभिजात ग्रीसी शिल्पकार. ताचो जल्म अथेन्सांत जालो. ताच्या बापायचें नांव कार्मिडीझ. तोय एक चित्रकार आशिल्लो. फिडीयसान अथेन्साचो हेगीअस आनी पॉलीग्नोटस हांच्या हाताखाला चित्रकलेचे आनी मुर्तीकलेचे धडे घेतले. पेरीक्लीझ हाणें इ.स. आदीं 447त पार्थनॉन देवळाचे बांदावळीचे देखरेखीचे आनी शिल्पाकनाचें काम ताका दिलें. तातूंत ‘अथिना पार्थनॉस’ हे देवतेची भांगर आनी हस्तिदंत हाणीं घडयल्लीं मूर्त ही ताची मुकेल निर्मीती. ही व्हड मूर्त सुमार 11.60 मी उंच भांगराशिंगरांनी भरिल्ली आसून तिच्या उजव्या हातांत नायकीची ल्हान मूर्त आनी दाव्या हातांत भालो आशिल्लो. तिचे कडेक धाल आनी सोरोप दाखयल्लें. हाचेभायर ताणें अथेन्साचो ज्यो हेर मूर्ती घडयल्यात तातूंत ‘अथीया लेग्नीया’ हिची मूर्त उल्लेख करपासारकी आसा. पार्थनांनाआदी डेल्फान नगरांत ताणें कांय कांश्याच्यो मुर्ती तयार केल्ल्यो. तशेच ऑलींपीया देवळांतली शींवसनाचेर आशिल्ली झ्यूझ हाची भांगर आनी हस्तिदंत हांचेपसून घडयल्ली व्हड मूर्त (12.25 मी.) ताणेंच तयार केल्ली.
जगांतल्या सात अजापांमदीं हे मुर्तीची गणना जाता. ताणें घडयल्ल्यो खंयच्योच शिल्पाकृती वा तांचे अवशेश सद्या अस्तितवांत नात. तशेंच, ज्यो शिल्पकृती आसात तातूंत ताच्यो नेमक्यो खंयच्यो हें सांगपी पुरावोय मेऴना. पूण पॅसेनिआसासारक्यापुर्विल्ल्या ग्रीसी लेखकाच्या साहित्यांत ताच्या मुर्तीकामा विंशी म्हायती मेळटा.
-कों.विं.सं.मं.
फिनलॅंड : (फिनीश सुऑमी) ईशान्य युरोपांतल्या स्कॅंडिनोव्हियन देशांतलें एक स्वतंत्र प्रजासत्ताक राश्ट्र. क्षेत्रफळ 3,37,032 चौ. किमी. लोकसंख्या 5,004,00 विस्तार 58°30' उ. ते 70°5'उ. आनी 19°7' उदेंत ते 31°35' उदेंत. फिनलॅंडाचे वायव्वेक स्विडन, उत्तरेक नॉर्वे आनी उदेंतेक रशिया आसा. देशाचे अस्तंतेक बॉथानियाचें आखात जाल्यार दक्षिणेक फिनलॅंडाचे आखात आसा. देशाची उत्तर- दक्षिण लांबाय 1,165 किमी. आनी रुंदाय 542 किमी. आसून सरभोंवतणीं सु. 80,000 जुंवे आसात. हेरसिंकी ही फिनलॅंडाची राजधानी.
भूंयवर्णन : फिनलॅंडाची दक्षिण आनी अस्तंत देग उथळ पूण रेवटाची आसा. ह्या देगांभोंवतणीं हजारांनीं ल्हान ल्हान जुंवें आसात. ह्या देशांतले प्रदेश सपाट आनी पर्वताची उंचाय सादारम 300 मी. आसा. फिनलॅंडाच्या मदल्या वाठारांनी ल्हान व्हड अशीं हजारांनी तळीं आसात आनी ह्या तळ्यांमदीं ल्हान ल्हान जुंवें मेलटात. उत्तर आनी उदेंतेचो उंचायेचो वाठार देशाचे 40% क्षेत्र व्यापता. फिनलॅंडाचे नैर्ऋत्येक जुंव्यांचो वाठार
