बांदा आनी तोरशेंच्यान (पेडणें तालुक्यांतल्यान) भितर सरलो. ताका न्हंयबागेंत बाकिच्यावांगडा धरलो आनी पणजी पुलीस ठाण्यार व्हेलो. प्रदेशीक लश्करी न्यायालयान ताका १८ एप्रिल १९५५ दिसा ८ वर्सां खर ख्यास्त आनी पंदरा वर्सां ताचे राजकीय हक्क काडून घेवंचे म्हणून फर्मायलें. सुरवेक ताका आग्वाद बंदखणीची आनी उपरांत ३ जून १९५५ दिसा रेयश मागुश बंदखणींत घालो.
१६ ऑक्टोबर १९५९ ताका बंदखणींतल्यान सोडलो. ताचो गोंय सरकारान १८ जून १९८४ दिसा मानपत्र दिवन मरणात्तर भोवमान केलो.
- कों. वि. सं. मं.
फेर्नांदीश, मिनीनु कायतान:
(जल्म: २३ डिसेंबर १९३७, कोलवें).
सुटकेझुजारी. ‘नॅशनल काँग्रेस गोवा’ हे संघटनेचो तो वांगडी आशिल्लो. पत्रिका वांटप, पत्रकां लावप असलीं कामां तो करतालो. पुर्तुगेज पोलिसांनी पाळी-उसगांव वाठारांत ताका धरलो आनी साडेतीन वर्सां बंदखणीची खर ख्यास्त फर्मायली. १५ ऑगस्ट १९७२ ह्या दिसा भारत सरकारान ताम्रपत्र दिवन ताचो भोवमान केलो.
- कों. वि. सं. मं.
फेर्नांदीश, रुझारियु:
(जल्म: १६ मार्च १९३१, असोळणें, साश्ट).
सुटकेझुजारी. १९५१ वर्सासावन ताणें राष्ट्रीय चळवळींत वांटो घेवंक सुरवात केली. ‘नॅशनल काँग्रेस गोवा’ संघटनेच्या मुंबय फांट्याचो कार्यकारी म्हणून ताणें चार वर्सां काम केलें. वामन सरदेसाय हाच्या फुडारपणाखाल ताणें दादरा नगर हवेली सुटके चळवळींत वांटो घेतिल्लो. १५ ऑगस्ट १९५४ ह्या दिसा मार्क फेर्नांदीश हाच्या फुडारपणाखाल तोरश्यां (पेडण्यां) जाल्ल्या सत्याग्रहांत ताणें वांटो घेतिल्लो. पोलिसांनी ताका धरलो आनी सात वर्सांखातीर बंदखणींत घालो. रेयश मागुश आनी आग्वाद बंदखणींनी ख्यास्त भोगतकच १९५८त ताची सुटका जाली. सद्या तो समाजसेवेचें काम करता. १८ जून १९८९ ह्या दिसा गोंय सरकारान ताचो भोवमान केलो.
- कों. वि. सं. मं.
फेर्नांदीश, रेमो:
(जल्म: ८ मे १९५३, पणजी).
जे. जे. कॉलेज ऑफ आर्किटेक्चर मुंबय म्हाविद्यालयांतल्यान ‘बॅचलर ऑफ आर्किटेक्चर’ची पदवी ताणें मेळयली.
ल्हानपणासावन ताका संगिताचो छंद आशिल्लो. विंगड विंगड वाद्यां तो वाजयतालो. पिरायेच्या १४व्या वर्सा ताणें स्वत:च संगिताची रचना करपाक सुरवात केली. १९६८त ताणें ‘द बीट - ४’ हो पॉप वाद्य मेळ तयार केलो. ‘द सॅव्हेज’ ह्या मुंबयच्या रॉक ग्रुपाच्या आदारान १९७२त पॉलिडोर कंपनीन ताची ध्वनीमुद्रिका काडली. तशेंच १९७७अ फ्रँच ग्रुप रॉक ‘सिनर्जी’च्या पालवान ‘पॉलिडोर’ (फ्रॅंच) कंपनीनय ताची ध्वनीमुद्रिका काडली.
१३ जानेवारी १९८५ दिसा ‘मिशेल’ नांवाच्या फ्रँच तरणाटेकडेन ताणें लग्न केलें.
१९८६त ‘पॅक देट स्मॅक’, १९८७ त ‘बॉम्बे सीटी’ हे ताचे गीताचे आल्बम भायर सरले आनी लोकांनी ते माथ्यार घेतले.
श्याम बेनेगलच्या ‘त्रिकाल’ आनी गुल आनंदच्या ‘जलवा’ चित्रपटाखातीर ताणें आपलो आवाज दिला. ‘लेहर पेप्सी’ ची ताची जायराती बरीच गाजली.
आपल्या ‘गोवाना’ हे कंपनीच्या टी शर्टस आनी पोस्ट कार्डांची रेखाटनाय ताणें केल्यांत.
१९८०त ‘लॉडस’ हो ताचो कविताझेलो उजवाडा आयलो.
देशांत आनी देशाभायर बर्याच सुवातींनी ताणें आपल्या गायनाच्यो, संगिताच्यो कार्यावळी केल्यात आनी तो तुस्त तोखणायेक प्राप्त जाला.
इंडियन जेसीन १९८५तले धा दिग्गज भारतीयांतलो एक म्हणून ताची निवड करून ताचो भोवमान केला.
उदेंत जर्मनींत १९८६त १५व्या आंतरराष्ट्रीय पॉप गीत उत्सवांत, त्या उत्सवाचो बरो कलाकार तशेंच लोकांनी वाखाणलेलो कलाकार म्हणून ताका इनामां लाबल्यांत. अस्तंती आनी भारतीय संगिताचो मेळ (Fusion) घालून ताणें निर्माण केल्ली संगीत निर्मिती खूब लोकप्रिय जाल्या.
- डॉ. बेलिंदा फेर्नांदीश
फेर्नांदीश, सेबाश्तियांव मातीयाश:
(जल्म: मातीयश, दिवाडी; मरण: १९८५ म्हैसूर).
म्हैसूरचो पयलो भारतीय बिशप. ताणें आपलें धर्मीक शिक्षण राशोल सेमिनारींत घेतलें. १९४४त ताची पाद्री म्हणून नेमणूक जाली. १९६४त तो बिशप जालो.
- कों. वि. सं. मं.
फेर्मी, एन्रीको:
(जल्म: २९ सप्टेंबर १९०१, रोम; मरण: २९ नोव्हेंबर १९५४, शिकागो).
नामनेचो इटालियन-अमेरिकन भौतिकशास्त्रज्ञ. १९२२त ताणें पीसा विद्यापिठाची भौतीकशास्त्र विशयांतली डॉक्टरेट मेळयली. १९२३त ताणें इटालियन सरकाराची शिश्यावृत्ती मेळयली आनी गटिंगेन विद्यापिठांत माक्स बोर्न हाच्या मार्गदर्शना सकयल संशोधन केलें. उपरांत १९२४त रॉलफॅलर शिश्यवृत्ती मेळयतकच लायडन विद्यापिठांत ताणें पॉल एव्हरॅनफॅस्ट हाचे वांगडा काम केलें. त्याच वर्सा तो फ्लॉरॅन्स विद्यापिठांत गणितीय, भौतिकी आनी सैद्धांतिक यामिकी हे विशय शिकोवपाक लागलो. १९२७-३८ ह्या काळांत तो रोम विद्यापिठांत सैद्धांतिक भौतिकीचो प्राध्यापक जालो.
फ्लॉरॅन्साक आसतना १९२६ त ताणें नीच तापमानाक वायूच्या रेणूंच्या वर्तनाची गणितीय विस्कटावणी करपाखातीर सांख्यिकीय नेम सोदून काडले. ह्या नेमांक ‘फेर्मी-डीरॅक सांख्यिकी’ ह्या नांवान वळखतात आनी हे सांख्यिकीक पाळो दिवपी कणांक (देखीक – इलॅक्ट्रॉन, प्रोटॉन) ‘फेर्मिऑन’ अशें म्हण्टात. रोमाक ताणें पुंज विद्युत गतिकींतल्या आनी आणवीय, रेणवीय आनी अणुकेंद्रीय वर्णपट विज्ञानांतल्या वेगवेगळ्या सैद्धांतिक समस्याविशीं संशोधन केलें. १९३४ त ताणें अणुक्रेंद्रीय बीटा उत्सर्जनान जावपी क्षयाविशींचो म्हत्वाचो सिद्धांत मांडलो. न्युट्रॉनांच्या
