धाडलो. थोड्या दिसांनी तो परतून गोंयांत आयलो आनी इश्टांवांगडा पोलीस ठाण्याचेर धाडी घालपांत वांटो घेवंक लागलो.
जून 1958 त ताका आझाद गोमंतक दलान लश्करी शिक्षणाखातीर बडोद्याक धाडलो. गोंयचे सुटकट उपरांत तो ‘इंडियन नॅशनल काँग्रेस’ हे संघटनटचो वांगडी आशिल्लो. तशेंच शिवोली मार्णा ग्रांमपंचायतीचो तो 13 वर्सां वांगडी आशिल्लो. 1973 त भारत सरकारान ताम्रपत्र दिवन ताचोभोवमान केला. – कों. वि. सं. मं.
बादामी : भारतांतलें इतिहासीक नामनेचें थळ. कर्नाटक राज्याच्या विजापूर जिल्ह्यांत हें थळ आसा. वस्ती सावन सुमार 5 किमी. अंतराचेर गदग-सोलापूर रेल्वेमार्गार बदामीस्थानक आसा. विजापूरा सावन दक्षिणेक सुमार 117 किमी. अंतराचेर हें स्थळ आसून ताका तिनूय वाटांनी दोंगरांनी व्यापिल्लें आसा. टॉलेमी हाणें ह्या गांवचो उल्लेख बादामोही असो केला. सातव्या आनी आठव्या आसमानांतल्यान शिलालेखांनी ताचो उल्लेख बादावी असो मेळटा. इ. स. 543 च्या संस्कृत शिलालेखांत हाका वातापी अशें नांव मेळ्ळें अशें म्हणटात.
ह्या वाठाराभोंवतणीं खडपांच्यो आनी चुनखाडीच्यो खणीं आसात. उत्तरेकडल्या दोंगरार बावनकोट आनी दक्षिणेकडल्या दोंगरार रणमंडळ अशे दोन पोरणे किल्ले आसात. पुर्विल्ल्या काळांत चालुक्याची राजदानी हांगा आशिल्ली (इ. स. ५५० ते फडें दोनशें वर्सां). लागसल्ल्या दोंगरांत एक शैव, एक जैन आनी दोन वैष्णव अशीं चार लेणीं आसात. हांगा आशिल्ल्या लेण्यांत आनी देवळांत अठरा शिलालेख मेळटात. तांचो काळ सादारण इ. स. सवो ते सोळावो शेंकडो आसा. ह्या काळांत चालुक्यां उपरांत ह्या वाठाराचेर पल्लव, विजयनगरचो राजा, आदिलशाही सुलतान, हैदर अली, निझाम आनी निमाणें १९१८ उपरांत ब्रिटीश सरकाराचो शेक चलयतालो. त्या त्या राजांनी निर्माण केल्लीं जायतीं शिल्पां हांगा पळोवंक मेळटात.
ह्या वाठारांत जायतीं व्हड देवळां आसात. तातूंत ‘मलेगित्ति’ म्हळ्यार माळिणीचें देवूळ आसा. हें शिवाचें देवूळ द्रविड शैलीचेर आसून तें एका व्हड फातराचेर बांदलां. हाचें शिल्पकाम पळोवपासारकें आसा. ताचे लागसारच जंबुलिंग देवूळ आसा. तातूंत ब्रह्मा, विष्णु आनी शिव हांची देवळां आसात. गांवा लागसार भूतनाथ वा अगस्त्य तीर्थ ह्या नांवान वळखूपांत येवपी एक व्हड तळें आसा. ह्या तळ्यालागसार भूतनाथ, मल्लिकार्जून, दत्तात्रय, अनंतशायी विष्णु, यल्लमा आदींची देवळां आसात. भूतनाथाच्या देवळालागसार फतरांत शिवलिंगां, विष्णु, महिषासूरमर्दिनी, नरसिंह, गणपती, ब्रह्मदेव, वराह आदींच्यो कोरांतिल्ल्यो मुर्ती आसात.
बादामीच्या चार लेण्यांतली वैष्णवलेणी मंगलेश चालुक्य राज्याच्या काळांत इ. स. ५७८ च्या सुमाराक कोरांतिल्लीं. दक्षिणेकडल्या दोंगरांत कोरिल्लीं लेणीं पोरनीं आसून तातूंत शैव संप्रदायाच्यो मुर्ती आसात. ताचे फुडले वटेन १८ हातांचो नटराज कोरिल्लो आसा. गण, गणपती, नंदी हांच्योय मुर्ती थंय कोरांतिल्ल्यो आसात. तेन्नाभायर अर्धनारीश्र्वर, हरिहर, पार्वती, लक्ष्मी, महिषासूरमर्दिनी, भूतगण आनी नृत्यांना हांच्योय मुर्ती थंय आसून. शैव लेण्याचे उदेंतेक कांय उंचायेचेर दुसरी वैष्णवंपथय लेणीं आसून सोंप्यांत व्दारपालाच्यो मुर्ती आसात. ताच्या दोनूय वटांनी शिल्पपट्ट आसून एके वटेन वराह अवतारांतलो विष्णु दर्यांतल्यान पृथ्वी उखलता आनी त्रिविक्रम एक पांय उखलून मळब मेजपाक उबो आसा शें दाखयलां. तेभायर हांगा कृष्णलिलेच्यो शिल्पपट्ट्यो कोरांतिल्ल्यो आसात. देवळाच्या मंडपाचें पांखें अलंकृत आसून तातूंत विद्याधराच्यो आकृत्यो कोरांतिल्ल्यो आसात.
ह्या वैष्णव लेण्याचेर एक व्होंवरी आसून तातूंत पद्मपाणी आनी बोधिसत्वाच्यो मुर्ती आसात.
लेणी क्र. चार हातूत सगळ्यांत चड शिल्पाकृती आसात. हातूंत विष्णु, सिंह, वराह, नृसिंह, हरिहर आदीच्यो मुर्ती आसात. सोंप्यांतलें पाखें तरेकवार नक्षीकामान सजयल्लें आसून तातूंत विद्याधर, नागदांपत्य आनी नागराजा हांच्यो सोबीत मुर्ती आसात. हांगाचो मंडपूय वेगवेगळ्या वक्षीकामान नटिल्लो आसा. ताच्या पाश्तार गरूडाचेर आरूढ जाल्लो विष्णु, नंदीवयलो शिव, एरावतावयलो इंद्र, हंसावयलो ब्रह्मा, मकरावयलो वरूण आदी मुर्ती आसात. मुखेल मंडपाचें पाखेंय नक्षीदार आसून ताचेर अग्नी, ब्रह्मदेव वरूण, यम, इंद्र, हांच्यो मुर्तीय किरांतिल्ल्यो आसात. खांब्यावयल्या शिल्पांत अर्धनारिश्र्वर, मन्मय रती आदीच्यो मुर्ती मेळटात. वैष्णव व्होंवरीलागसार उंचेले सुवातेर उत्तरेवटेन तोंड आशिल्लीं जैन लेणीं आसात. तातूंतली शीवासनाचेर आशिल्ली महाविराची मुर्ती पळोवपासारकी आसा. वण्टीचेर गोमटेश्र्वर आनी पार्श्र्वनाथ आनी तांचे सेवक तशेंच हेर तीर्थंकारांच्यो मुर्ती आसात.
हांगच्या सगळ्या लेण्यांनी सारकेंपण आसून फुडें खांबो आशिल्लो सोपो, मदीं खांबे आशिल्लो मंडप आनी निमाणे चवकोनी गाभारि अशी रचना आसा. – कों. वि. सं . मं.
बापट, वसंत : (जल्म : २५ जुलाय १९२२, कराड सातारा).
नामनेचो मराठी कवी. १९४८ त ताणें पुण्याच्या स. प. म्हविद्यालयांतल्यान एम. ए. ची पदवी मेळयली. उपरांत मुंबय नॅशनल कॉलेज आनी रामनारायण रूईया कॉलेज ह्या म्हाविद्यालयांत तो मराठी आनी संस्कृत हे विशय शिकोवंक लागलो. १९७४ सावन मुंबय
