विश्र्वव्यापी आनी चड खर आशिल्लो. तेन्नासावन ह्या विशयाचेर खोलायेन अभ्यास जावपाक लागलो. प्रा. केन्स आनी ताच्या समान विचाराच्या अर्थशास्त्रज्ञांनी नवे विचार मांडून एक नवें अर्थशास्त्र तयार केलें. ह्या विचारांक वा येवजणेक ‘सामाश्टिक अर्थशास्त्र’ (Macroeconomics) अशें म्हण्टात. ह्या विभागांत शासनाच्या धोरणाचे चार उद्देश सांगल्यांत –
१. बेकारेचो पांवडो उण्यांत उणो आनी थीर राखप.
२. मोल वा दराचो पांवडो तुळात्मक नदरेन थीर राखप.
३. आंतरराष्ट्रीय वेव्हारांत समाधानकारक समतोल राखप आनी
४. अर्थीक विकासाचो नेट वाडयत रावप.
बेकारेचें विश्लेशण केल्यार विकसीत तशेंच विकसनशील देशांनी बेकारी ही आसताच हें दिश्टी पडटा. बेकारेचीं कारणांय विंगड विंगड आसतात.
१. शारिरीक वा मानसिक अक्षमताय: सगळ्या देशांनी कांय मनशां अशीं आसतात जांकां कसलेंच अर्थोत्पादक कार्य करपाक तांक नासता. कांय थोटें, भेड्डे, कुड्डे, मोने हांकां अर्थोत्पादक कार्य करपाक तांक नासता. कांय मनशांक मानसिक त्रास आसतात. कांय मनशां अर्दकुटीं वा साप पिशीं आसतात. तांकांय अर्थोत्पादक कार्य करपाक शक्य नासता. हीं मनशां बेकार आसतात आनी सामाजीक तजविजांचेर आदारिल्लीं आसतात. कांय लोक जाणट्यांनी दवरिल्ले माममत्तेचेर मजेची जीण जियेतात जाल्यार कांय लोक धडधाकट आसून लेगीत आळशी आशिल्ल्यान काम करिनात.
२. आभासमय बेकारी: अज्ञानी भुरगीं आनी आपल्याच कुटूंबाचें काम करपी बायलो, तांकां अर्थीक येणावळ मेळटली म्हणून वावर करतात, अशें न्हय. ताका लागून तांचो वावर अनुत्पादक थारता. भुरगीं शिक्षण घेता आसतना तीं पुरायपणान आपल्या आवय बापायचेर आदारिल्लीं आसतात.
३. प्रतिक्षा काळांतली बेकारी: शिक्षण, प्रशिक्षण पुराय करून पात्रताय मेळ्ळेउपरांत वा एक काम सोडून दुसरें काम सोदतना कांय काळ लागता. जण एकल्याक आपले पात्रतायेप्रमाण काम मेळचें अशें दिसता. एकदां जर उणे प्रतीचें काम आपणायलें जाल्यार मुखार फावो तें काम मेळपाक खूब आडमेळीं येतात. म्हणून कांय तरनाटे बरें काम मेळसर बेकारूच रावप पसंत करतात. उदरगत जाल्ल्या देशांनीय हो प्रश्न सतायता.
४. उत्पादन तंत्रांतलो बदल: उद्देगीक वा शेतवडींतल्या उत्पादनतंत्रांत एकसारको बदल जायत आसता. चडशी तंत्रीक सुदारणा श्रमपर्यायी आसता. ताका लागून कांय तेंप कांय प्रमाणांत बेकारी निर्माण जाता. कांय उपाय – येवजणांक लागून यंत्रतंत्रांत सुदारणा करून उत्पादन खर्च उण्या पांवड्याचो आनी कार्यक्षमताय चडांत चड पांवड्याचेर हाडटात.
ह्या उपक्रमांत कांय तेंपमेरेन थोडी-भोव बेकारी अटळ आसता. देखीक – पोरन्या तंत्राप्रमाण कसपी ३०० एकर शेतांत २५ कामगार आनी ८ जोतां लागतात. ह्या शेतांत ट्रॅक्टर ट्रॉली आनी हेर यंत्रीक वस्तू हाडल्यार कांय कामगार आनी जोतां बेकार जातात.
५. हंगामी उद्देगांतली बेकारी: साकर उत्पादन, फळोद्योग असल्या कांय उद्देगांचे स्वरूप हंगामी आसता. हाकालागून अशा उद्देगांनी सदांखातीर वावुरपी कामगार वर्ग चडसो नासता. असो कामगार वर्ग हेडपी आसता. शेतवडीचो धंदो लेगीत हंगामी आसता. नांगरणी, उपणीम नडणी, लुवणी, मळणी अशे कामाचे तेंप आसतात. त्या वेळार बेकारांक कामां मेळटात. उपरांत तांचेर बेकार रावपाची पाळी येता. बांदकाम उद्देगूय हंगामीच आसता.
६. लादिल्ली बेकारी: कांय वेळार कामगार संपार वतात. सगळेच खेपे संप फळादीक जाता अशें ना. कांय संप एका वर्सापरस चड तेंप उरतात. लाखांनी कामगार ह्या वेळार बेकार जातात. संप फाटीं घेतल्या उपरांत हजारांनी कामगारांक कामावयल्यान काडून उडयतात.
७. प्रगत देशांतली रचनाबंधात्मक बेकारी: विकसीत देशांनी अर्थीक आनी समाजीक रचनाबंधांत विसंगती निर्माण जाल्ल्यान बेकारी वयर सरता. अर्थवेवस्थेंत मोल व्यय प्रमाणांत विशमतोल निर्माण जाल्यार भांडवल सामुग्री आनी फावो आशिल्लीं साधनां उणीं पडल्यार आनी प्रभावी मागणी देंवल्यार बेकारी निर्माण जाता. अशे परिस्थितींत फायदो सोंपून तूट येवपाक लागता. जेन्ना उत्पादनांत उत्पादनापरस व्यय (Expenditure) जावपाक लागता तेन्ना उत्पादकांक आदलेपरीन उत्पादन चालू दवरून सगळ्या कामगारांक कामार दवरपाक शक्य नासता. ताचेमुखार एकूच उपाय आसता. उत्पादन उणें करून चड कामगारांक काडून उडोवप.
आयज अस्तित्वांत आशिल्ली सगळ्या प्रकारांची बेकारी भारतांत मेळटा. भारत आनी हेर फाटसारिल्ल्या देशांतले बेकारेचें मुखेल कारण म्हळ्यार निरक्षरतायेचें व्हड प्रमाण. हांगा तंत्रीक शिक्षणाची व्हडलीशी तजवीज ना. देशभर तंत्रीक शिक्षणाची तजवीज केल्यार लेगीत स्वतंत्र उद्देग उबारप खूब कठीण आसता. तंत्रीक शिक्षण घेतिल्ल्या सगळ्या भुरग्यांक शासन नवे उद्देग सुरू करून तांचो उद्देगांत आस्पाव करूंक शकना. ताका लागून तांची बेकारी वाडटा. देशांत बेकारेचें चडशें प्रमाण गांवगिर्या वाठारांनी दिश्टी पडटा. ह्या वाठारांचे दोन प्रकार आसात हंगामी बेकारी आनी बाराय म्हयने बेकारी. गांवगिर्या वाठारांनी ७० ते ८०% लोक शेतवड उद्देगांत घुस्पल्ले आसतात. शेतकी वेवसायाचें स्वरूप हंगामी आशिल्ल्यान ह्या लोकांचें कामूय हंगामी आसता. राज्यांराज्यांतल्यान ही परिस्थिती थोडीभोव वेगळी आसता. पूण सादारणपणान वर्सांतले ५ ते ७ म्हयने चड प्रमाणांत बेकारी आसता.
