भारताची लोकसंख्या वाडत आसा आनी हे वाडटे लोकसंख्येवांगडा कामगारांचीय संख्या वाडत गेली. शारांतले उद्देगधंद्याचे वाडीक लागून गांवगिर्या वाठारांतल्यान शारांकडेन लोकांचो चोमो येवपाक लागलो. ताका लागून शारांतली लोकसंख्या वाडली पूण हे वाडटे लोकसंख्येच्या मानान उद्देगधंदे वाडलेनात. अशे रितीन शारांनी उद्देगीक बेकारी वाडली.
सुशिक्षीत मध्यम वर्गियांची बेकारी हो एक व्हड प्रश्न. स्वातंत्र्यौत्तर काळांत माध्यमिक आनी उच्च माध्यमिक शिक्षणाचो प्रसार नेटान जायत रावलो. पूण त्या मानान तांकां फावो तशीं कामां मेळ्ळिंनात. तशेंच तंत्रीक शिक्षणापरस सामान्य (बीन तंत्रीक) शिक्षणाचो प्रसार चड जालो. उद्देगीक विकासांत असल्या शिक्षितांक व्हडलीशी सुवात ना. आयज भारतांत सुशिक्षीत बेकारेचें प्रमाण खूब आसा.
- कों. वि. सं. मं.
बेकेसे, गेऑर्ख फोन:
(जल्म: ३ जून १८९९, बुडापॅस्ट – हंगेरी; मरण: १३ जून १९७२, होनोलूलू).
अमेरिकन (मूळ हंगेरीयन) भौतिकशास्त्रज्ञ. ताचें सुरवातीचें शिक्षण म्युनीक, कॉन्स्टँटिनोपल (इस्तांबूल) आनी बुडापॅस्टांत आनी झुरीकांतले एके खाजगी शाळेंत जालें. स्वित्झर्लंडांतल्या बर्न विद्यापिठांत ताणें रसायनाशास्त्राचो अभ्यास केलो. १९२३ त ताणें बुडापेस्ट विद्यापिठाची भौतिकशास्त्रांतली पीएच. डी. पदवी मेळयली आनी त्याच वर्सा हंगेरीयन टपाल खात्यावरवीं संशोधन प्रयोगशाळेंत तो काम करूंक लागलो. थंय ताणें १९४६ मेरेन काम केलें. मदल्या कांय काळांत ताणें कांय म्हयने बर्लिनांतल्या सीमॅन्स आनी हालस्के ए. जी. हे दूरसंदेशवहन विशयांत संशोधन करतले कंपनीचे प्रयोगशाळेंत काम केलें.
टपाल खात्याचे प्रयोगशाळेंत तो लांब अंतर आशिल्ले दूरध्वनी यंत्रणेंतल्या इबाडांच्या कारणांविशीं संशोधन करतालो. तेखातीर ताणें मनशाच्या कानाचे रचणुकेचो आनी वावराचो खोलायेन अभ्यास केलो. कर्णशंबुकाचें (Cochlea) कार्य ते मेरेन खबर नाशिल्लें. तें समजुपाच्या हेतान बेकेसे हाणें कर्णशंबुकाची एक प्रतिकृती तयार केली. ही प्रतिकृती प्लास्टिकाची उदक भरिल्ली नळी आनी ३० सेंमी. लांबायेची कला (पातळ पड्डो) हांचे पसून तयार केल्ली. हे प्रतिकृतीचो वापर करून कानांतल्या कर्णशंबुक तरंगांतली कंप्रता विश्लेशण तंत्रिक-यांत्रिकीय पद्दतीन करता हें ताणें दाखोवन दिलें. ताका लागून कितलेशेच शेंकडे खबर नाशिल्लो कानाच्या कंप्रता विश्लेशणाचो गूढ प्रस्न सुटलो.
बेकेसे हाच्या ह्या सोदाक लागून आयकुपाविशींच्या कितल्याशाच गजालींचें स्पश्टीकरण जावपाक मदत जावन श्रवणेंद्रियाच्या मूळ सिध्दांताचेर बरेच परिणाम जाले.
टपाल खात्याचे प्रयोगशाळेंत १९३९-४६ ह्या काळांत काम करता आसतनाच बेकेसे बुडापॅस्ट विद्यापिठांत प्रयोगीक भौतिकशास्त्र ह्या विशयाचो प्राध्यापक आशिल्लो. १९४६ त तो हंगेरी सोडून स्विडनाक गेलो आनी स्टॉकहोमांतल्या कॅरोलिन्स्का इन्स्टिट्युटांत ताणें संशोधन केलें. हांगा ताणें पिडेस्तांक स्वताच वापरूंक येतलें अशा श्रवणमापकाचो सोद लायलो.
१९४७त बेकेसे अमेरिकेक गेलो. अमेरिकेंत हार्वड विद्यापिठाच्या मनो-ध्वनीकीय प्रयोगशाळेंत संशोधन-सहाय्यक म्हणून काम करतकच थंयच ताची १९४९ त तो नॅशनल ॲकॅडेमी ऑफ सायन्सीसचेर वेंचून आयलो.
मनशाच्या कानाच्या ‘भितरलो कान’ ह्या विभागांतल्या ध्वनीसंदेशवाहक यंत्रणेच्या मोलादीक सोदाखातीर ताका १९६१ वर्साचो शरीरक्रियाविज्ञान आनी वैजकीचो पदवीधर नासून लेगीत त्या शास्त्रांतल्या सोदाखातीर नोबॅल पुरस्कार मेळोवपी हो पयलोच भौतिकशास्त्रज्ञ.
- कों. वि. सं. मं.
बेक्रेल, आंत्वान आंरी :
(जल्म: १५ डिसेंबर १८५२, पॅरीस; मरण: २५ ऑगस्ट १९०८, ल क्रवाझीक).
नामनेचो फ्रेंच भौतिकशास्त्रज्ञ. आलेक्सांद्र एदमाँ बेक्रेल हाचो तो पूत. एकोल पॉलिटॅक्निकांतल्यान पदवी मेळयतकच १८७४ त पूल आनी बांद बांदावळ खात्यांत ताची नेमणूक जाली. ह्या खात्यांत तो १८७७ त अभियंतो आनी १८९४ त मुखेल अभियंतो जालो. १८८८ त ताणें डॉक्टरेट पदवी मेळयली. १८७८ सावन ताणें पॅरीसांतल्या म्युझियम ऑफ नॅचरल हिस्टरींत सहाय्यक म्हणून तशेंच स्कूल अँड क्राफ्टसांत ताच्या बापायचे सुवातेरा अनुप्रयुक्त भौतिकीच्या अध्यासनाचेर काम केलें. १८९२त म्युझियम ऑफ नॅचरल हिस्टरींत अनुप्रयुक्त भौतिकीच्या प्राध्यापकपदाचेर ताची नेमणूक जाली आनी १८९५ तो एकोल पॉलिटेक्निकांत भौतिकीचो प्राध्यापक जालो.
बेक्रेल हाचें सुरवातीचें कार्य ध्रुवित उजवाडाच्या प्रतलाच्या चुंबकीय क्षेत्राक लागून जावपी वलन, धर्तरेच्या चुंबकत्वाचो तिच्या वातावरणाचेर जावपी परिणाम, प्रस्फुरणाचो आविश्कार आनी स्फटिकांनी उजवाडाचें जावपी शोशण हांचेविशीं आशिल्लो. डब्ल्यू. सी. राँटगेन हाणें लायिल्ल्या क्ष-किरणांच्या सोदाखातीर जानेवारी १८९६ त म्हायती मेळटकच सैमीक प्रस्फुरक पदार्थ हांचेसारक्या किरणांचे उद्गम आसतात काय किदें हाचेर संशोधन करपाकडेन बेक्रेल हाणें लक्ष घालें.
