Page:Konkani Viswakosh Vol3.pdf/22

चे सुवातेर ब येता. पूण संयुक्त व्यंजनांत व हो वर्णा उपरांत येता त्या वर्णाचें व्दित्व जाता. व चो उच्चार जायना. देखीक : सत्व – शॉत्तो बंगालींत फकत 'श' हेंच घर्शक. पूण संयुक्त व्यंजनांत त, थ, न, र, ल, हांचे पयलीं ताचो 'स' जाता. देखीक: श्री-स्री, श्लोक – स्लोक आनी हेर कांय अशे उच्चार बंगालींत आसात ते अशे : क्ष-ख्य, ज्ञ-ग्य, ष्ण-ष्ट आनी हेर.

नाम : व्याकरणाचे नदरेन बंगली भाशेंत नामांक लिंग ना. अर्थावयल्यान नामाचें लिंग एकेकदां थरयतात. पूण सगळ्या नामांक जावपी विभक्तिविचार सारकेच आसात. पूण कांय नामांचीं रुपां लिंगाप्रमाण बदलतात. बंगाली भाशेंत सगळ्यो मेळून सात विभक्ती मानल्यात. नामाचें मूळ रूप हीच प्रथमा. ह्या रुपाक प्रत्यय लायल्यार अनेकवाचन जाता. देखीक रा एरा, गुला-गुलो-गुली. रा वा एरा हो प्रत्यय मानववाचक वा श्रेश्ठ वर्गदर्शक नामांक लागता. गुला सामान्य नामांक लागपी, गुलो उणेंपण दाखोवपी आनी गुली हो अपुरबायेचो प्रत्यय आसा.

एकवचनाच्या रुपाक दिग, दिगेर, देर हें अनेकवचन दखोवपी चिन्न लावन उपरांत एकवचनाचोच पवत्यय लावप. अनेक वचनांत एकदां ह्या चिन्नांबद्दला 'सकल' वा 'गुला' हींय चिन्नां लागतात.

सांबोधन म्हणून प्रथमेंचीच रुपां संबोधनदर्शक अव्ययांवांगडा वापरतात. नामाक टा, टी, खान खाना, गाछ, गाछा, गाछी हे प्रत्यय लावन नामांचें निश्चीत रूप तयार जाता. व्हडपण, ओबडधोबडपण दाखयतना हीं रुपां आकारांत आसतात. जाल्यार नाजूकसाण, ल्हानपण, सोबीतकाय दाखयतना तीं इकारांत आसतात. देखीक : छाडीगाछी-ती 'बडी', मानुष-तो मनीस.

विशेशण : नामाचें वचन वा विभक्ती हांचो विशेशणाच्या रुपाचेर परिणाम जायना.

सर्वनाम : प्रथम पुरूश

विभक्ती	एकवचन	भोववचन
प्रथमा	आमि	आमरा, आमरासन, आमरासकले.
व्दितीया	आमाके, आमारे, आमाय	आमादिगके, आमादिके, आमादेर, आमादेरके.
तृतीया	आमाव्दारा, आमारव्दारा, आमादिया, आमादिये, आमाकेदिया, आमाकेदिये.	आमादिगव्दारा, आमादिगकर्तृक, आमादिगेरव्दाररा, आमदिगेरदिया, आमादेरव्दारा, आमादेरदिया.
चतुर्थी	(व्दितीयेभाशेन)	(व्दितीयेभाशेन)
पंचमी	आमाहइते, आमाहते, आमाथेके, आमारकाछथेके, आमारनिकटहइते.	आमादिगहईते, आमादिगेरनि-कटहइते, आमादेरथेके, आमादेरहते, आमादेरकाछथेके.
षश्ठी	आमार	आमादिगेर, आमादेर.
सप्तमी	आमाय, आमाते	आमादिगेते, आमादिगते, आमादेरते.

व्दितीय पुरूश

विभक्ती	एकवचन	भोववचन
प्रथम	तुमि	तोमरासब, तोमरासकल.
षश्ठी	तोमार	तोमादिगेर, तोमादेर.

(हेर विभक्ती रुपां प्रथम पुरूशाभाशेन फकत आमाबदला तोमा)

व्दितीय पुरूश (कनिष्ठ)

विभक्ती	एकवचन	भोववचन
प्रथम	तुइ	तोरा, तोरासब, तोरासकल.
षश्ठी	तोर	तो दिगेर, तोदेर

(हेर विभक्तीरुपां प्रथम पुरूशाभाशेन. फकत आमा-बदला एकवचनाची-तो, अनेकवचनी तो दिग - तोदेर)

व्दितीय पुरूश (आदरवाचक)

विभक्ती	एकवचन	भोववचन
प्रथम	आपनि	आपनारा.
षश्ठी	आपनार	आपनादिगेर, आपनादेर.

(हेर विभक्तीरुपां प्रथम पुरूशाभाशेन. फकत आमा-बदला एकवचनी आपना आनी अनेकवचनी अपनादिग-आपनादेर)

तृतीय पुरूश (सामान्य)

विभक्ती	एकवचन	भोववचन
प्रथम	से	ताहारा, तारा.
षश्ठी	ताहार, तार	ताहादिगेर, तादेर.

(हेर विभक्तीरुपां प्रथम पुरूशाभाशेन फकत आमा-बदला एकवचनी, ताहा, ता आनी अनेकवचनी ताहादिंग- 'तादेर')

तृतीय पुरूश (आदारवाचक)

विभक्ती	एकवचन	भोववचन
प्रथम	तिनि	ताहारा, तारा.
षश्ठी	ताहार, तार	ताहादिगेर, तादेर.

(हेर विभक्तीरुपां प्रथमा पुरूशाभशेन. फकत एकवचनी आमा-बदला ताहाता आनी अनेकवचनी ताहादिग तादेर)