ब्रागांझ, लुईस द मिनेझीशः (जल्मः 15 जानेवारी 1878, चांदर- साश्ट , मरणः 10 जुलय 1938)
गोंयचो झुजारी, पत्रकार, प्रागतिक विचारवंत आनी व्हड देशभक्त. बापायचे नांव जुव्हेनियन मिनेझीश. तो वकील आशिल्लो. पूण लुईसाच्या
भुरगेपणांतूच ताच्या बापायक मरण आयिल्ल्यान ताचे आवयन ताका फावो ते शिक्षण दिले. ताचे मुळावे शिक्षण पुर्तुगेज भाशेंतल्यान म्हापशें शारांत सुरु जालें. मुखावयलें शिक्षण ताणे रायतूरचे मिशनरी सेमिनरींत घेतले. थंय ताणें तत्वगिन्यान आनी क2थलीक धर्मतत्वांचो अभ्यास केलो. उपरांत लिंसेवार उंचेले शिक्षण उच्च श्रेणींत पुराय करुन ताणें पणजे आशिल्ल्या वैजकी विद्यालयांत प्रवेश मेळयलो. तो मुळांतूच हुशार आशिल्ल्यान थंय ताका बरे यस मेळपाक लागलें. पूण पयल्याच वर्सा ताची भालयकी इबाडिल्ल्यान ताका वैजकी शिक्षण अर्द्यार सोडचे पडलें. ह्या तेंपार ताणें अर्थाक, समाजीक, राजकीय, तत्वीक विद्या, साहित्य आनी विज्ञानाचो खोलायेन अभ्यास करुन दरेका मळावयलें नवे नवे विचार आत्मसात केले. कोंकणीं आनी पुर्तुगेज भाशांखेरीज ताका इंग्लीश, फ्रांसेझ आनी मराठी भाशाय बेसबऱ्यो येताल्यो.
पिरायेच्या पंचविसाव्या वर्सासावन ताणें आपल्याक पत्रकार ह्या नात्यान भौशीक जिणेंत ओंपून घेतलो. 1900 त सुरु जाल्ल्या ‘पराल्द’ आनी उपरांत ‘नासिओनालिश्त’ नेमाळ्यांतल्यान तो आपलें स्वतंत्र नवे नवे विचार मांडपाक लागलो. भारतीय संस्कृतीचो अधिस्ठान आशिल्लीं गोंयचे संस्कृतीची वळख करुन दिवपी आनी हे वळखीवरींच गोंयकारांच्या मनांत स्वराज्य आनी स्वातंत्र्याचेर विचार रुजोवप हें ताणें आपलें मुखेल ध्येय थारायल्लें आनी ह्या ध्येयाचोच प्रचार आनी प्रसार करपाखातीर ताणें सुरवेक ऊ हेराल्द आनी 1911त ऊ देवात हीं पुर्तुगेज पत्रकां सुरु केलीं. 1920 सावन ऊ प्रकाश नेमाळ्यांतल्यान ताचे नव्या विचारांनी भरिल्लें प्रतिभावंत से लेख जवाडाक येवपाक लागलें. ह्या नेमाळ्यांत ताणं मनी सहक्काचेर तशेंच नागरिकाची पुरायपणान उदरगत जावपाखातीर तो समाजीक, राजकीय आनी अर्थीक जुलमासावन स्वतंत्र आसपाक जाय. ह्या विचारांचेर भर दिल्लो. गोंयकाराच्या राजकीय आकांक्षाक आनी पेक्षांक चालना दिवपाचोय वावर ताणें ह्या नेमाळ्यां वरवीं केलो. हाका लागून ताचे मुस्तींत ताचे इश्ट आनी कांय गोंयकार ताका सगळ्यांत व्हडलो () अशें म्हणपाक लागले, जाल्यार भारतांतल्या हे प्रदेशांनी ताचो ‘गोंयचो टिळक’ म्हणून उल्लेक जावपाक लागलो. ताणें बरयल्ल्या द ओपिनीयन ऑफ इनजस्टीस ॲड जस्टीस ऑफ ऑपीनीयन ह्या पुस्तकांतल्या विचारंची पुरोगामी आनी स्वातंत्र्यमोगी लोकामंदीं उमेदीचें वातावरण निर्माण जालें.
प्रखर ध्येयवाद, धर्मनिरपेक्षताय, पुरोगामित्व निर्भयवृत्ती आनी वास्तवताय ह्या गुणांनी परिपूर्ण असे ताचे लिखाण सलें. तातूंत विद्वत्ताय, कल्पकताय, योजकताय आनी संवेदन7मताय हांचो संमेळ आसलो. विचारस्वतंत्र्य हे फकत राश्ट्रीय स्वातंत्र्या, पुरते नासून मनीसकुलयेच्या विकासाची बियां तातूंत आसात. राजकीय स्वांतंत्रय हें राश्ट्रापुरतेच नासून विश्र्व सहजिवितायची ती सुरवात आसा अशें ताचे मत गोंयकारांक वायट वागणूक दिवपी पुर्तुगेज सरकाराचे नितीचो ताणें सदांच ताणें निशेध केलो. धर्मीक शुध्दीकरणाकूय ताणें प्रोत्साहन दिलें.
ब्राझीलः दक्षिण अमेरिका खंडांतलें क्षेत्रफळ आनी लोकसंख्या हातूंत पयलो क्रमांक आशिल्लें राश्ट्र. हांगा मेळपी ‘ब्राझीलवुड’ झाडावयल्यान पुर्तुगेजांनी ह्या देशाक ब्राझील हे नांव दिलें. विस्तार 5° 16’ उत्तर ते 33°45’ दक्षिण आनी 34°45’ अस्तंत ते 74°3’
