कादंबऱ्यो आनी धा-बारा कथांझेले वाचकांक खूब मानवले. उपरांतच्या लेखक- लेखकांभितर रामेंद्र सुंदर त्रिवेदी, जोगेशचंद्र राय विद्द्यानिधी, अक्षयकुमार मैत्रेय, सखाराम गनेश देउसकर, उमेशचंद्र बतब्याल, बलेंद्रनाथ टागोर, जतींद्रमोहन सिंह, शरदकुमारी चौदुराणी, सुधींद्रनाथ टागोर, सुरेंद्रनाथ मजुमदार, सुरेशचंद्र समाजपती, ब्रह्मबांधव उपाध्याय, प्रियवंदा देवी हांचो आस्पाव जाता.
एकुणिसाव्या शेंकड्यांच्या मध्यकाळांतलो एक नामनेचो गद्द्यलेखक अक्षयकुमार दत्त हाचो नातू सत्येंद्रनाथ हो भारतीय लेखकसंघांतलो एक म्हत्वाचो वांगडी आशिल्लो. हो हो एक कवी आशिल्लो. ताच्या काळांतल्या कवींचेर सत्येंद्रनाथाचो इतलो प्रभाव पडिल्लो, तितलो प्रभाव त्या वेळार रवींद्रनाथ टागोराचे लेगीत दिसना. दत्तच्यो सुरवातीच्या कवितांच्यो दोन ल्हान पुस्तिका उजवाड आयलो (१९०० – १९०५). ह्या कवितांचेर आनी वेणू ओ वीणा (1906), होमशिखा (1907) ह्या झेल्यांतल्या कवितांचेर मायकल मधुसूदन दत्त, देवेंद्रनाथ सेन आनी अक्षयकुमार बरल हांचो प्रभाव दिसता. उपरांत रवींद्रसाहित्याकडेन ताची वळख जाली.फुलेर फसल (1911), कुहू ओ केका (1912), तुलीर लिखाण (1914), अभ्रआबीर (1916) ह्या ताच्या काव्यांझेल्यांनी ताची प्रगल्भताय दिसता. विनोदी आनी विडंबनात्मक कवितांची रचना तो सहजतायेन करतालो. अशेच तरेचो ताचो एक काव्य झेलो हसन्तिका (1917) हो आसा. 1914 वर्सासावन ताच्या मरणामेरेनच्यो कविता बेडाशेषेर गान आनी बिदाय आरती ह्या झेल्यांनी आसात. हे दोनूय झेले ताच्या मरणा उपरांत उजवाडा आयल्यात (1922). ताणें कांय कविताचो अणकार केला, त्यो कविता तीर्थसलिल (1908), तीर्थरेणु (1910) आनी मणिमंजुषा (1915) ह्या तीन झेल्यांनी एकठावल्यात. नाट्य, कथा, कादंबरी, निबंध, विनोद ह्या साहित्यमळांचेरूय ताणें लिखाण केलां. चडशे विडंबनात्मक निबंद ताणें नवकुमार कविरत्न ह्या टोपणनांवान बरयल्यात.
दत्ता उपरांत उल्लेखनीय कवीभितर व्दिजेंद्रनारायण बागची, जतींद्रमोहन बागची, करुणानिधान बॅनर्जी, कुमुदरंजन मल्लिक, कालिदास राय, किरणधन चॅटर्जी हांचो आस्पाव जाता. काजी नज्रुल इस्लाम आनी मोहितलाल मजुमदार हांणी मात सत्येंद्रनाथ दत्त हाचो कित्तो गिरोवन कविता- लिखाणाक सुरवात केली आनी उपरांत खूब नामनाय जोडली.
कादंबरेचो घाट मात पयलींभाशेनूच, पूण आशयांत मात दिशींदिशीं प्रगती जायत आशिल्ली. हरप्रसाद शास्त्री आनी ताचो विद्द्यार्थी राखलदास बॅनर्जी हे दोगूय भारततत्त्वविद् (इंडोलॉजिस्ट) आशिल्ले. तांणी इतिहासीक कादंबरी लिखाणांत जैत मेळयले. भारती च्या लेखक संघांतल्या हेर तरणाट्या कथाकारांनी आनी कादंबरीकारांनी प्रेमकथांचो आनी कुटुंबीक कादंबऱ्यांचो थारावीक सांचो मोडपाचो यत्न केलो. भारतींच्या तरनाट्या लेखकांभितर सौरींद्रमोहन मुखर्जी हो सगळ्यांत अणभवी लेखक. कादंबऱ्यो, कथाझेले आनी नाटकां मेळून ताचीं शंबरावयर पुस्तकां उजवाडा आयलीं. चारुचंद्र बॅनर्जी हाणें पयलीं कथा – लिखाणान सुरवात केली आनी इंग्लिशींतल्या तशेंच हेर परदेशी भाशांतल्या कथा – कादंबऱ्यांचे अणकार आनी रुपांतरां केलीं. ताणें बारा कथांझेले बरयल्यात. प्रभातकुमार मुखर्जी, फकीरचंद चॅटर्जी, मनमोहन चॅटर्जी, माणिक भट्टाचार्य, सुरेंद्रनाथ गांगुली आनी इंदिरा देवी हांणी चडशें कादंबरी – लिखाण मानसी ओ मर्मवाणी ह्या पत्रकांतल्यान केलां.
विसाव्या शेंकड्यांतल्या नामनेच्या कादंबरीकारांभितर रवींद्रनाथा उपरांत शरदचंद्र चॅटर्जी हाचें नांव पयलीं घेवंचें पडटा. ताणें आपली पयली कथा 1904 वर्सा, ताचो मामा सुरेंद्रनाथ गांगुली हाच्या नांवान उजवाडायली. उपरांत 1907 वर्सा ताच्या स्वताच्या नांवान एक दिर्घकथा बडदिदी ही दोन वांट्यांनी भारती त उजवाडा येतकच जमुना, साहित्य आनी भारतवर्ष ह्या नेमाळ्यांनी ताच्यो कथा उजवाडा येवंक लागल्यो. ‘देवदास’ (ही कथा 1901 वर्सा बरयल्ली पूण 1917 त उजवाडा आयली), बिंदूर छेले (1913), परिणीता, बिराज बऊ, रामेर सुमती (1914), अरक्षणीय, पल्ली समाज ह्या ताच्या सुरवेच्या कथा कादंबऱ्यांचेर बंकिमचंद्र चॅटर्जीचो प्रभाव दिसता. ताची चार भागांनी उजवाडा आयिल्ली श्रीकांत (1917 – 33), चरित्रहीन (1917) तशेंच ताची पयली उजवाडा आयिल्ली मंदिर (1904) ह्या कादंबऱ्यांनी ताचो स्वताचो अणभव समाजता. गृहदाह (1919) ही ताची सगळ्यांत व्हडली कादंबरी. दत्ता (1917 – 1919) आनी देना पावना (1923) ह्यो ताच्यो रोमँटिक प्रेमकथा. पथेर दाबी (1926) ही क्रांतिकारक चळवळीचे फांटभुंयेचेर बरयल्या जाल्यार विप्रदास (1936) ही ताची कादंबरी कुटुबीक. शेषप्रश्न (1931) ही ताची बुध्दिवादी कादंबरी.
नुरुपा देवी, निरुपमा देवी, ताराशंकर बॅनर्जी, हरिसाधन मुखर्जी, हेमेंद्रकुमार राय, नरेश्र्चंद्र सेनगुप्त, शैलबाला घोषजाया, शैलजानंद मुखर्जी, बलइचाँद मुखर्जी, अन्नदाशंकर राय, शरदिंदू बॅनर्जी, माणिक बॅनर्जी, विभूतिभूषण बॅनर्जी, अचिन्त्यकुमार सेनगुप्त, बुध्ददेव बसू हे नामनेचे कादंबरीकार.
पयल्या म्हाझुजा वेळार, म्हळ्यार मे 1914 त, सबुजपत्र (पाचवें पान) हें म्हयनाळें सुरू जालें. ह्या नेमाळ्यापयलीं बंकिमचंद्राच्या बंगदर्शन म्हयनाळ्याची परंपरा फुडें चलोवपी भारती, साहित्य, प्रवासी, भारतवर्ष, जमुना, विचित्रा हीं म्हयनाळीं चालू आशिल्लीं आनी तांचो असो खाशेलो लेखक परिवारूय आशिल्लो. पूण सबुजपत्र, कल्लोल, कालिओ – कलम, नारायण, परिचय ह्या म्हयनाळ्यांनी आपली निश्र्चीत अशी ठाम भुमीका घेवन साहित्यांत पावल दवरलें आनी वाङमयीन वाडीक हातभार लायलो.
विसाव्या शेंकड्याची पयलीं पचवीस वर्सां म्हळ्यार खूबशा राजकीय उलाढालींचो काळ. सबुजपत्र ह्या नेमाळ्यान ह्या काळाची जाणविकाय करून दिली. ह्या म्हयनाळ्याचो संपादक प्रथम चौधरी हो स्वतंत्र विचारांचो
